Dünya, Afganistan'ı unutmuş olabilir ama yurt dışındaki milyonlarca Afgan'ın gözü kulağı ülkesinde ve geride bıraktığı sevdiklerinde.
15 Ağustos'ta Taliban'ın Afganistan'da iktidarı ele geçirmesinden beri, bu ülkeden gün geçmiyor ki tatsız haberler gelmesin.
En son gelen haberler, Afgan Türkistanı olarak bilinen Kuzey Afganistan'da Türk asıllı nüfusun yoğun olarak yaşadığı bölgelerde yerli Özbeklerle Türkmenlerin arazilerinin Kuçi denilen Peştun konar göçer güruhu tarafından gasp edildiği yönünde.
Geçtiğimiz hafta Türkmenistan sınırındaki Cuzcan ili Kuştepe ilçesinde yerli Özbeklerin arazileri Kuçiler tarafından gasp edilince, bölgede durum birden bire gerginleşti.
Kuçiler, göçebe yaşam tarzını ısrarla sürdüren yegâne Peştun aşireti.
Yüzyıllardan beri sürüleri ile otlakları dolaşan Kuçiler nerede boş arazi varsa oraya yerleşip sahipleniyordu. Ve Afganistan'ın Peştun iktidarları genelde buna pek ses çıkarmıyordu.
Bunun bir etnik gerginliğe yol açmaması için, Kabil hükümeti her ne kadar gönlü Kuçilerden yana olsa da, durumu hep kontrol altında tutuyordu.
Taliban'ın tüm ülkeye yeniden hakim olması ve Kuzey İttifakı liderlerinin yurt dışına kaçmasıyla Afganistan'da meydan ilk defa Peştunlara kaldı.
Bu durumun farkında olan Kuçiler, Taliban yönetiminin de desteğiyle Afgan Türkistanı'nda daha rahat ve pervasızca hareket etmeye başladı.
Kuçilerin devlete ait arazileri ve otlakları sahiplenmesinden diğer etnik gruplar rahatsız olsa da göçebe olmadıkları ve otlaklara çok fazla ihtiyaç duymadıkları için pek ses çıkarmıyorlardı.
Ama Kuçiler işi bir adım daha ileri götürerek yerli halkın arazilerini gasp etmeye başlayınca, durum birden gerginleşti ve herkes, Afgan Türklerini bekleyen büyük tehlikenin farkına vardı.
Söz konusu olan, Afgan Türkistanı'nın demografik yapısının bir oldubittiyle değiştirilmeye çalışılması.
Oysa bu bölge, ta Gazneliler ve Selçuklulardan beri Türklerin ana yerleşim bölgelerinden biri ve Urallardan Hindukuş dağlarına kadar uzanan Büyük Türkistan coğrafyasının doğal bir uzantısı.
Ancak 19'uncu yüzyılın ikinci yarısında Amuderya Irmağı Çarlık Rusyası ile Büyük Britanya tarafından sınır olarak belirlenince, bin yılı aşkın bir süreden beri Irmağın iki yakasında yaşayan Özbekler, Türkmenler ve Tacikler ortadan ayrılan bir elma gibi ikiye bölündüler.
O andan itibaren, Amuderya'nın güneyinde kalan topraklar Afgan Türkistanı olarak anılmaya başlandı.
Emir Abdurrahman Han zamanından başlayarak Afgan kralları ve emirleri, bölgenin demografik yapısını değiştirmek için adım adım girişimde bulundular.
İlk girişim, Güney Afganistan'dan bölgeye Peştun göçmenlerin yerleştirilmesiydi.
Böylece Afgan Türkistanı'nda zamanla Nakıl ve Kandari adıyla bilinen küçük bir Peştun azınlığı oluştu.
Ama bu azınlık hiçbir zaman, bölgenin demografik yapısını değiştirecek boyuta ulaşmadı. İkinci girişim ise bölgedeki Türkmence-Özbekçe yer isimlerinin Peştun adlarla değiştirilmesiydi.
Mesela Herat'ta Türkmenistan sınırında bir Türkmen yerleşim bölgesi olan Karatepe aynı anlama gelen Peştuca "Turgundi" ismiyle değiştirildi.
Böylece nüfusunun yüzde 80-90'ı Türkmen ve Özbek olan Afgan Türkistanı'nda yüzlerce Peştuca köy, kasaba ve mahalle ismi ortaya çıktı.
İlginçtir, son 40 yıldan beri Kuzey Afganistan'a hakim olan Kuzey İttifakı'nın liderleri hiçbir şekilde bölgedeki Peştun azınlığa dokunmadılar.
Bundan dolayıdır ki, yarım asra yakın bir zamandır istikrarsızlık denizinde yüzen Afganistan'da hiçbir zaman eski Yugoslavya benzeri bir etnik temizlik yaşanmadı.
İyi ki de olmadı. Ama şimdi ilk defa Taliban, Kuçileri kullanarak bölgenin demografik yapısını değiştirme denemesi yapıyor.
Afganistan'da yaşayan tüm etnik gruplar -ki buna Peştun aşiretlerinin önemli bir kesimi de dahil- Taliban'ın geri dönüşünden memnun değil.
Ekonomik sıkıntılar giderek ağırlaşırken etnik sorunlarla ilgili bir kıvılcım, öngörülemeyen büyük olayları tetikleyebilir.
Modern devlet yönetimi konusunda pek bir deneyimi olmayan Taliban farkında mı bilinmez ama ateşle oynuyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
