Sahte sigortalı, gerçekte çalışmadığı hâlde SGK tarafından sunulan emeklilik, geçici iş göremezlik veya sağlık hizmetlerinden yararlanmak gibi amaçlarla, kişinin gerçekte var olan veya olmayan bir iş yerinden çalışıyormuş gibi sigortalı gösterilmesidir.

Sahte iş yeri ise herhangi bir çalışanı olmamasına ve ticari, ekonomik veya sosyal bir faaliyet yürütmemesine rağmen, kişilerin para karşılığı sigortalı olarak gösterildiği kâğıt üzerinde faaliyet gösteren paravan iş yerleridir.
 

Sahte sigortalılık genelde emeklilik için prim gününe ihtiyacı olan vatandaşlar tarafından eksik olan prim gününü doldurmak adına veya kadın sigortalıların doğum öncesi ve sonrası geçici iş göremezlik ödeneği alabilmek adına tercih edilen bir yöntem olmasına rağmen, yasal olmadığı gibi tespiti hâlinde telafisi mümkün değildir.

SGK tarafından sahte iş yerlerinin denetimi önceleri yalnızca üçüncü kişilerden gelen ihbar ve şikâyetler üzerine kısıtlı sayıda yapılmakta iken, şimdilerde ihbar ve şikâyetlerden daha çok geliştirilen programlar vasıtasıyla belirlenen sahte, kontrollü ve şüpheli iş yerlerine yönelik çok daha geniş bir çerçevede ve çok daha etkili bir şekilde yürütülmektedir.

Kimler isteğe bağlı sigortaya başvurabilir?

Türkiye'de ikamet edenler ile Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;

• 5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan,
• Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle Türkiye'de sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar,
• 18 yaşını dolduranlar.

Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre isteğe bağlı sigortaya devam edenler, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın Kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalılıkları devam ettirilecektir.

Nereye ve nasıl başvurulur?

• İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile ikametgahlarının bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir.
• Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır.
• 5434 sayılı Kanunun mülga 12'nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik başvuruları, Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhıye/ANKARA adresine yapılacaktır.

İsteğe bağlı sigortanın başlangıcı ne zamandır?

İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.

İsteğe bağlı sigortalılar ne kadar prim öder?

İsteğe bağlı sigorta primi prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın yüzde 32'sidir.

Bunun yüzde 20'si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, yüzde 12'si genel sağlık sigortası primidir.

İsteğe bağlı sigortalılığın devamında belli süre prim ödememe halinde sigortalılığın sona ermesi uygulaması kaldırılarak, ait olduğu ayın primini en geç 12 ay içinde ödemeyen sigortalının o aya ait primini ödeme imkanı olmayacak, 12 ay geçmedikçe diğer aylara ait primlerini gecikme zammı ile ödenmesi imkanı ve talep veya ölüm dışında isteğe bağlı sigortalılık sonuçlandırılmayacaktır.

İsteğe bağlı sigorta nasıl sona erer?

İsteğe bağlı sigortalılık;

• İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden,
• Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,
• Ölen sigortalının ölüm tarihinden,

itibaren sona erer.

İsteğe bağlılık süresinin değerlendirilmesi

01 Ekim 2008 tarihinden itibaren ilk defa isteğe bağlı sigortalı olanlar ile 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigorta primi ödeyen sigortalıların 01 Ekim 2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreleri 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.

Sorularınız için: [email protected]

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.