Kahire’deki mahzun bir duvar yazısında bir zamanlar Ortadoğu’yu yöneten zalim otokrasileri devirme iddiasındaki Arap Baharı’na işaret edilerek şu soruluyordu:

Hiç gelmeyen yarını hatırlıyor musunuz?

Burada bahsedilen ‘yarın’, 2011'deki Arap ayaklanmasından doğan son demokrasinin darbeyle yıkıldığı bu hafta, daha da uzak bir geleceğe havale oldu. Tam da olması gerektiği gibi, bu, Tunus’ta yani 10 yıl önce bir sebze satıcısının yolsuzluk ve diktatörlük rejimini protesto etmek için kendini yakmasının ardından Arap Baharı’nın başladığı yerde gerçekleşti.

25 Temmuz'da Tunus'un Trump tarzı popülist başkanı Kays Said, başbakanı görevden aldı, parlamento faaliyetini durdurdu ve kendisini başsavcı ilan etti. Tıpkı Donald Trump gibi, 2019'da seçilmesinden bu yana geçen yıllarda ülkenin içinde bulunduğu korkunç durumdan parlamento üyelerini, muhalif medyayı ve devlet kurumlarını suçladı. Anketler pek çok Tunuslunun ona inandığını gösteriyor.

İktidarın ele geçirilmesi “anayasal darbe” olarak adlandırıldı, çünkü mesleği hukuk profesörlüğü olan Said zaten başkandı ama otokrasiye yönelik kararlı adımlar atmaya başladı. Şimdiye dek birçok ülkede diktatörlüğe giden bu yoldan geçildi ve Tunus darbesi, Arap Baharı'nın trajik destanının yalnızca son bölümü. Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki hemen her ülke, çok da uzun olmayan bir süre önceye kadar bir daha hiç ortaya çıkmayacağını düşündükleri karanlık siyasi çağlara geri döndü ya da zaten oradan hiç çıkmamışlardı.

Batı medyası başarı olasılığı konusunda aşırı iyimser olmasına rağmen, Arap Baharı’nın ilk aşamalarında sahte bir şey yoktu. Kendiliğinden ayaklanmalar, Tunus'tan Mısır, Bahreyn, Yemen, Libya ve Suriye'ye yayıldı. Sokaklara dökülen vatandaşlar, “Ekmek! Özgürlük! Toplumsal adalet! Halk rejimin düşmesini talep ediyor!” gibi sloganlar atıyorlardı.

Ve dünya çapında televizyonlar Kahire'deki Tahrir Meydanı'nda polisle çatışan protestocuların ve Muammer Kaddafi'nin askerleriyle savaşarak Bingazi'ye doğru ilerleyen Libyalı milislerin resimleriyle dolunca rejimler düştü ya da sarsıldı. Devrimci ayak takımının baskıcı güçlere karşı mücadele ettiği sahneler Sefiller'den (Les Misérables) fırlamış gibiydi.

Birçok yönden bu yeterince doğruydu ancak zafer şansı her zaman göründüğünden daha azdı. İlk başta göstericiler şaşırtma avantajına sahipti, çünkü devirmeye çalıştıkları taşlaşmış rejimler daha önce hiç bu kadar büyük kitlesel protestolarla karşılaşmamıştı. Yetkililer, halkı öfkelendirmeye yetecek kadar şiddet kullandı ama yıldırmaya yetecek kadar değil. Sosyal medyanın resmi propagandayı nasıl kuşatıp ve marjinalleştirdiğine dair çok fazla hüsnükuruntu vardı.

Arap Baharı’nın en büyük zaferi, Hüsnü Mübarek'in 29 yıllık iktidarın ardından görevden alındığı 90 milyon nüfuslu Mısır'da gerçekleşti. Kendi başarıları karşısında hayrete düşen devrimciler, başarılarının sınırlarını kavrayamadı. Temmuz 2013'te halk desteğiyle askeri darbe gerçekleştiren ve Mübarek'inkinden daha baskıcı bir rejim kuran Mısır ordusu başta olmak üzere devlet kurumlarının idaresini hiçbir zaman ele almadılar.

Özetle, 2011'de parlak bir gelecek hayal eden ülkeler birer birer umutlarının söndüğünü gördü. Bahreyn'de Sünni monarşi, Şii çoğunluğun gösterilerini vahşice bastırdı, yaralıları tedavi eden doktorlara işkence etti ve hiçbir kanıt olmaksızın protestoların İran tarafından yönetildiğini iddia etti.

Arap Baharı'nın sonucu, hâkim olduğu altı ülkede durum eskisinden daha kötü olduğu için tam anlamıyla bir felaketti. Bunların üçünde (Libya, Suriye ve Yemen) tümü dış güçler tarafından körüklenen ve manipüle edilen iç savaşlar şiddetleniyor ve hiçbiri sona erecek gibi durmuyor. Mısır'daki ve bilfiil Suudi Arabistan'ın vekaleti altındaki Bahreyn'deki hükümetler, herhangi bir muhalefet kıvılcımını acımasızca eziyor. Tahmin edilebileceği gibi, Mısır ve Suudi Arabistan Tunus'taki cumhurbaşkanlığı darbesini memnuniyetle karşıladı.

O zaman ve takip eden yıllarda tüm bu isyanlar hakkında haber ve yazılar kaleme aldım. Her şeyin yoluna gireceğine dair hiçbir zaman iyimser olmadım, ancak 10 yıl önce Mübarek'in düşmesinden sonra Kahire'de oturup Bingazi'deki devrimi mi yoksa Bahreyn'deki devrimi mi ele almalıyım diye karar vermeye çalışırken, yeni bir günün şafağının baş döndürücü atmosferine kapılmamak imkansızdı.

O zaman bile eski rejimlerin uslu uslu ortadan kalkmayacağından şüpheleniyordum. Mısır bürokrasisiyle küçük çaplı çatışmalarım, iktidar mücadelesinde hâlâ bariz bir kazanan beklediklerine beni ikna etti. Libya'da Kaddafi'nin öldürülmesinden sonra geçiş hükümetinin ilk tekliflerinden birinin çok eşlilik yasağını kaldırmak olması, çok şey anlatıyordu.

O zamandan beri kendime Arap Baharı sırasında gösteri yapan milyonların kazanıp kazanamayacağını ya da güç dengesinin her daim onların çok aleyhine olup olmadığını sordum. İlkinden daha başarılı ikinci bir devrimci dalga olacaksa, bu soruya verilecek yanıt hayatidir.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  25 Aralık 2024 - Devlet Acil Durum Servisi'nden bir kurtarma görevlisi, Rusya'nın Harkiv'e yönelik drone saldırısının ardından bir konutta çıkan yangını söndürmeye çalışıyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski savaştan zarar gören ülkesinin elektrik şebekesine Noel günü 170'den fazla füze ve drone fırlatarak bir kişinin ölümüne ve yaygın elektrik kesintilerine neden olan Rusya'nın "insanlık dışı" saldırısını kınadı. Ülke sabah 5:30'da hava saldırısı alarmıyla uyandı ve kısa süre sonra hava kuvvetleri, Rusya'nın Karadeniz'den Kalibr seyir füzeleri fırlattığını bildirdi (Sergey Bobok/AFP)

• 2/30

  24 Aralık 2024 - Panama'nın başkenti Panama'da polis ABD Büyükelçiliği önünde düzenlenen protestoda göstericiler tarafından yerleştirilen seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump'ın resminin önünde nöbet tutuyor. Panama Cumhurbaşkanı Jose Raul Mulino, Donald Trump'ın insan yapımı su yolunu geri alma tehdidinin ardından 23 Aralık'ta ülkenin eski liderleriyle birlikte imzaladığı bir bildiride Panama Kanalı'nın statüsünün müzakere edilemez olduğunu söyledi. Trump, "Donanmamız ve ticaretimiz çok haksız ve adaletsiz bir şekilde muamele görüyor. Her yerde olduğu gibi Panama Kanalı'nda da kazıklanıyoruz" demiş ve kanalın ABD'ye iade edilebileceğini öne sürmüştü (Arnulfo Franco/AFP)

• 3/30

  23 Aralık 2024 - Mozambik'te protestocular başkent Maputo'da yanan bir barikatın yanında toplanıyor. Hile iddialarının haftalarca süren ölümcül sokak çatışmalarını tetiklemesinin ardından ülkenin en yüksek mahkemesi, iktidar partisinin tartışmalı ekim seçimindeki zaferini onayladı. Kararın ardından muhalefetin ayaklanma tehdidinde bulunması sonrası Güney Afrika ülkesinde daha fazla şiddet olayının patlak vermesinden endişe ediliyor (Amilton Neves/AFP)

• 4/30

  22 Aralık 2024 - Filistinliler, İsrail'in Gazze'deki El-Jalaa Caddesi'ne düzenlediği saldırıda isabet alan sivil aracı inceliyor. Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan son güncellemeye göre, İsrail saldırıları son 24 saatte Gazze Şeridi genelinde en az 32 Filistinlinin ölümüne ve 54 kişinin yaralanmasına yol açtı. İsrail güçleri, kuşatma altındaki Kuzey Gazze'de zorlukla faaliyet gösteren Kamal Adwan Hastanesi'nin içindeki ve yakınındakilere tahliye emri verdikten sonra hastaneye saldırı düzenledi (Omar Al-Qattaa/AFP)

• 5/30

  21 Aralık 2024 - Dün akşam Almanya'da en az 5 kişinin ölümüne ve 200 kişinin yaralanmasına yol açan saldırının gerçekleştiği Noel pazarının yakınındaki kilisenin girişine çiçekler bırakılıyor. Ölümcül saldırıda bir kişi aracını pazardaki kalabalığın üzerine sürmüştü. Kiliseye çiçek bırakanlardan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, ülkenin birlik içinde kalması gerektiğini vurgulayarak failin cezasız kalmayacağına söz verdi. Polis, saldırıdan sorumlu olduğunu düşündüğü 50 yaşındaki Suudi Arabistanlı bir doktoru gözaltına aldı (Michael Probst/AP)

• 6/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 7/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 8/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 9/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 10/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 11/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 12/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 13/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 14/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 15/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 16/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 17/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 18/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 19/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 20/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 21/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 22/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 23/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 24/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 25/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 26/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 27/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 28/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 29/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 30/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

Ortadoğu'nun dışında, 10 yıl önce oyunda olan güçlerin vizyonu her zaman “kötüler” ve “iyiler” arasındaki mücadele naifliğindeydi. Arap Baharı, neredeyse başından beri, devrim ve karşı-devrimin tuhaf bir karışımıydı. Örneğin, Libya ve Suriye'de gerçek halk ayaklanmaları gerçekleşti ama misal; Körfez'in Sünni mutlak monarşileri Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ın destekledikleri parti ve milislere, sekülerizm, demokrasi ve ifade özgürlüğünü yaymak için büyük miktarlarda para verdiğini hayal etmek saçmaydı.

Rejim karşıtı hareketler, Batıyla ilişkilerinde dini ve etnik bağlılıklarını önemsiz gösterecek ve liberal demokrasinin kelime dağarcığını kullanacaktır. Genellikle eleştiriye tabi tutulmaksızın sözlerine itibar edildi. 2003'te ABD öncülüğündeki işgalden önce Irak'taki Saddam Hüseyin  karşıtı muhalefet tüm mezhepsel nefretleri ona yükledi ve Beşar Esad'ın muhalifleri 2011'den sonra hemen hemen aynı şeyi yaptı. Ancak her iki ülkede de askeri cepheler genellikle yerel toplulukların dini ve etnik bağlılıklarını yansıtıyor. 

Afganistan ve Irak'taki askeri müdahalelere öncülük eden Batılı politikacılar da aynı şekilde, başlıca amaçlarından birinin parlamenter demokrasiyi ve kişisel özgürlüğü yaymak olduğunu iddia ediyordu. Ancak bu müdahaleleri haberleştirirken edindiğim deneyimim, bunların 19. yüzyılın emperyal girişimlerinden pek de farklı olmadığı ve bölünmeleri alevlendirmeye ve kaosu yaymaya hizmet ettiği yönündeydi.

Tunus'taki ilk ayaklanma büyük bir uluslararası ilgi uyandırdı ancak aynı ülkede geçen pazar yapılan cumhurbaşkanlığı darbesi haber gündemine neredeyse hiç giremedi. Bu, en benmerkezci ulusal bakış açısından bile bir hatadır zira büyük bir insanlık dramı şimdi Kabil'den Tunus'a 4 bin 800 kilometreye ve Şam'dan Mogadişu'ya 3 bin 200 kilometreden fazla bir mesafeye uzanmaktadır.

Bu geniş yoksunluk, diktatörlük ve şiddet kuşağı IŞİD'i yeniden canlandırabilir veya El Kaide tipi yeni örgütlerin yükselişine yol açabilir. Kendi ülkelerinde kendisi için gelecek görmeyenlerin bir kez daha Avrupa'ya giden büyük mülteci akınlarına neden olacağı da kesin.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Tilbe Akan