1- Büyük Adam Küçük Aşk / Handan İpekçi
Yapım Yılı: 2001
Oyuncular: Şükran Güngör, Dilan Erçetin, Füsun Demirel, İsmail Hakkı Şen, Yıldız Kenter
Film, Türkçe bilmeyen Hejar ve Kürtçe bilmeyen emekli bir yargıçın keşisen hikayesini konu almıştır.
Emekli Yargıç Rıfat Bey, cumhuriyet ilkelerine bağlıdır.
Film, "İnsanların dilleri farklı olsa da, sevginin dili aynıdır" diyen bir başyapıt filmidir.
Büyük Adam Küçük Aşk, ülkemizdeki Kürt meselesini en iyi işleyen filmlerden birisi olmuştur.
- 2002 Kahire Uluslararası Film Festivali'nde Altın Piramit ödülünü kazanmıştır.
- 22. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde yılın En İyi Türk Filmi seçilmiştir.
- Film, 74. Akademi ödüllerinde Türkiye'nin Yabancı Dilde En İyi Film dalında Oscar adayı olarak seçilmiştir.
- 2001 yılında Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film ödülü dahil toplam beş ödül almıştır.
- 2001 Köln Akdeniz Film Festivali'nde En İyi Senaryo ödülü kazanmıştır.
Filmin unutulmaz repliklerinden bazıları şöyledir:
'Acımasızca geçip giden zamandan geriye kalan sadece yalnızlıklarımız.
Nefret, sevgiye yuva olur bazen.
2- Yol / Yılmaz Güney
Yapım Yılı: 1981
Oyuncular: Tarık Akan, Halil Ergün, Şerif Sezer, Necmettin Çobanoğlu, Tuncay Akça
Senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı 1982 yılında yapılan 'Yol' adlı film, 35. Cannes Film Festivali'nde büyük ödül olan Altın Palmiye'yi kazanmıştır.
Sıkı yönetiminin en zorlu döneminde İmralı Adası Yarı Açık Cezaevi'nden verilen izinle köylerine, evlerine gitmek isteyen beş mahkumun yolda yaşadıkları zorluklar ve insan hayatlarının dramı gözler önüne serilmektedir.
Filmin en acıklı sahnelerinden biri, "Sabuha" adlı eserin otobüsteki üç küçük çocuk tarafından seslendirilmesidir.
Film, tüm dünyada Yılmaz Güney'in en iyi sinema filmi olarak bilinmektedir.
Yılmaz Güney, "Yol" filmini hapishaneden yönetmiştir.
Filmin Türkiye'de gösterimi uzun bir süre yasaklanmıştır.
Sinemamızda 1960'lı yıllarda başlayan toplumsal gerçekçi filmlerin 1980'li yıllardaki nadide örneklerinden birisi olmayı başarmıştır.
Bu başarının en büyük kaynağı ise Yılmaz Güney ve Şerif Gören'in cesaretleri ve anlatımdaki ustalıkları olmuştur.
Ayrıca Yılmaz Güney filmi, ilk olarak çekimleri gerçekleştirmesi için Erden Kıral'a emanet etmiştir.
Sonradan ise Güney, karar değiştirip filmin çekimlerini Şerif Gören'e devretmiştir.
Filmin başrol oyuncularından Tarık Akan, aslında sadece yakışıklı jön olmadığını, aynı zamanda performans aktörü olduğunu bu film ile kanıtlamıştır.
Çekimleri tamamlandıktan sonra filmin negatiflerini yanına alarak İsviçre'ye kaçan Yılmaz Güney, filmin montajını yurt dışında yapmıştır.
Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:
İnsanın aklı kendine düşman olur mu? Benim aklım bana düşman.
3- Sürü / Zeki Ökten
Yapım Yılı: 1978
Oyuncular: Tarık Akan, Tuncel Kurtiz, Melike Demirağ, Yaman Okay, Levent İnanır, Erol Demiröz, Sener Kökkaya
Filmin senaryosunu o yıllarda hapishanede olan Yılmaz Güney yazmıştır.
Yılmaz Güney'in hapisteyken senaryosunu yazdığı 1978'de Zeki Ökten'in çektiği "Sürü" filminin ilk gösterimi Güney'in tutuklu olduğu İzmit Cezaevi'nde özel izinle yapılmıştır.
Yılmaz Güney, hapishanede yazdığı "Sürü" filminde kendi üslubunu korumuştur.
Bu filminde de diğer filmlerinde olduğu gibi olayları, yorumlamaktan ziyade, yaşayanların ağızından seyirciye izletmiştir.
Filmde Güney, insan toplum ilişkilerinin, aşiretler arası çatışmayı, kişiler arası hesaplaşmaları gibi konuları işlemiştir.
Filmde bir sürünün, Anadolu'nun doğusundan batısına trenle taşınması ön plana alınarak, Anadolu'nun yoksulluğu, çaresizliği ve o günlerin siyasal çelişkileri ve çatışmaları beyazperde yansıtılmıştır.
Filmin unutulmaz repliklerinden birisi şöyledir:
Toplumda sınıflar var. Çalışan emekçi sınıflar bir de çalıştıran hakim sınıflar. Burjuvalar, sermayedarlar. Bu adamlar nasıl yapıyorlar sermayelerini ? Seni, onu, emekçi sınıfları çalıştırıp sömürerek! Sen şimdi hangi sınıftansın Şivan abi?
4- Duvar / Yılmaz Güney
Yapım Yılı: 1983
Oyuncular: Tuncel Kurtiz, Ahmet Ziyrek,Ayşe Emel Mesçi
Yönetmen Yılmaz Güney'in son filmi "Duvar" 1983 yılında Fransa'da çekilmiştir.
Film, cezaevindeki çocuk mahkumların insanlık dışı yaşam koşullarınını konu almıştır.
Türkiye'de 28 yıl boyunca yasaklanmış bir filmdir. Yılmaz Güney'in yönetmenlik kariyerinin en iyi filmlerinden birisidir.
Filmde az da olsa Zazaca dilinin ilk kez kullanıldığı sinema filmlerindendir. Müzisyen Kadri Karagöz'ün seslendirdiği "Haydere" türküsü filmin unutulmazları arasında yer almaktadır.
Yılmaz Güney "Soba, pencere camı ve iki ekmek istiyoruz" adında cezaevinde yazmış olduğu bu romana paralel olarak son filmi olan Duvar'ı çekmiştir. Filmin çekildiği cezaevi aslında eski bir Fransız manastırıdır.
Filmin en unutulmaz replikleri şöyledir:
Dışarda da hayat yok. Herkes koşuyor, hepsi koşuyor. Bu insanlar nereye koşuyor.
Allah'ım ne olur beni daha iyi bir cezaevine gönder.
5- A Time For Drunken Horse / Bahman Ghobadi
Yapım yılı: 2000
Oyuncular: Eyüp Ahmedi, Rojin Yunesi, Amaneh Ekhtiar-Dini
Yönetmen Bahman Ghobadi'nin ilk uzun metraj filmidir. Filmin çekimlerini yönetmen kendi doğduğu köyde gerçekleştirmiştir.
Aynı zamanda oyuncularda aynı köyde yaşayanlar arasından seçilmiştir.
Film, İran, Irak ve Türkiye sınırına yakın olan kürt köyü Bane'de yetim kalan çocukların, yoksulluk, kimsesizlik ve çaresizlikle olan mücadelesini çarpıcı bir dile anlatmaktadır.
Film, çekildiği yıl Cannes Film Festivali'nde Altın Kamera ödülüne layık görülmüş ve birden fazla uluslararası festivalde ödül almıştır.
6- Asasız Musa / Aydın Orak
Yapım yılı: 2014
Oyuncular: Turgay Tanülkü, Şenay Aydın, Murat Toprak, Selamo
1992 yılında Diyarbakır'da öldürülen Kürt aydın, aktivist, şair Musa Anter'in yaşamındaki dönüm noktalarını anlatmaktadır.
Metaforlara dayalı bir anlatıma sahiptir. Musa Anter, on farklı oyuncu tarafından canlandırılmıştır.
Ayrıca Musa Anter'in üç çocuğu da film de yer almıştır. Başından sonuna kadar göze çarpan amatörlükler olmasına rağmen didaktik anlatımıyla başarılı sayılabilecek filmlerdendir.
Dünya Prömiyerini 33. İstanbul Film Festivali'nde gerçekleştirmiştir.
Yönetmen Aydın Orak, ilk filmi "Asasız Musa"yı anlatırken "Anter üzerinden bir coğrafyayı anlattım" demiştir.
Film, Mardin Merkez, Nusaybin, Akarsu ve Musa Anter'in doğduğu köy olan Zivinge'de çekilmiştir.
Yönetmen, filmde Musa Anter'in politik esprilerini, mücadelesini, yaşamını, ölümünü beyazperdeye aktarmayı başarmıştır.
Anter ile özdeşleşen fötr şapka, bavul gibi öğeler filmde sıkça kullanılmıştır. Filmin DVD menüsünde Türkçe, Kürtçe, İngilizce, Almanca, Fransızca ve Lazca altyazılarının bulunması da dikkat çeken unsurlardandır.
Biyografi türünde çekilmiş kaliteli Kürtçe filmlerdenn birisidir. 2014 yapımı olan film, yurtiçinde ve yurtdışında pek çok festivalde gösterilmiştir. Filmin en dikkat çekici repliklerinden birisi şöyledir:
Kürtçe ıslık çalmak yasak.
7- Turtles Can Fly (Kablumbağalar da Uçar) / Bahman Ghobadi
Yapım yılı: 2004
Oyuncular: Avaz Latif, Soran Ebrahim, Hiresh Feysal Rahman, Ajil Zibari
Bahman Ghobadi'nin yürek parçalayan harika dram filmlerindendir.
Film, Amerika'nın işgalinden sonra Irak-Suriye sınırındaki mülteci kampında mayın toplayarak hayatlarını sürdürmeye çalışan çocukları anlatmaktadır.
Dört ana karakter üzerinden tüm hikaye oluşturulmuştur. Yönetmen kamerasıyla yalan bir anlatım dili oluşturmuştur.
Uluslararası Berlin Film Festivali'nde "Glass Bear" ve En İyi Barış Filmi ödülüne layık görülmüştür.
Bahman Ghobadi'nin vazgeçilmezleri haline gelen engebeli dağlar, kayalıklar, geniş ve çorak araziler gibi motifler bolca filmde yer almaktadır.
8- Half Moon (Yarım Ay) / Bahman Ghobadi
Yapım yılı: 2006
Oyuncular: Gülşifte Ferahani, Hediye Tehrani, Kambiz Arshi
Bir dönem filmin İran'da gösterimi yasaklanmıştır. Filmin müzikleri filmin önüne geçecek kadar büyüleyicidir.
Filmin ilk bölümlerinde çocuk şarkıcıların akordeon ve tef ile söyledikleri şarkıyı dinleyince Emir Kusturica filmi akıllara geliyor.
Ayrıca filmin ilk sahnesi horoz dövüşüyle başlıyor ve filmin zihninizi nereye sürükleyeceğini anlayamıyorsunuz.
Film, Türkiye'de İstanbul Film Festivali'nde gösterilmiş ve ödüllendirilmiştir. Filmin müziklerini efsanevi İranlı müzisyen Hüseyin Alizade yapmıştır.
Sinefil olmasanız bile filmi izlerken birbirinden kopuk halde farklı minik hikayelerle örüldüğünü anlayabilirsiniz.
Half Moon, filmi, doğru mudur bilinmez ama Mozart ile de ilişkilendirilmektedir.
İzleyenleri zaman zaman güldürsede; önce hüzünlendirip sonra da umutsuzluğa itmektedir diyebilirim.
Film boyunca farklı karakterler görmek mümkündür. Kimi zaman insanı ürküten, kimi zaman düşündüren kimi zamanda güldüren yüzler görülmektedir.
9- Denge Bave Min (Babamın Sesi) / Orhan Eskiköy, Zeynel Doğan
Yapım yılı: 2012
Oyuncular: Zeynel Doğan, Base Doğan, Gülizar Doğan, İmam Çiçek, Kemal Ulusoy
Maraş Katliamı'ndan etkilenen Kürt-Alevi bir ailenin hikayesini anlatmaktadır.
Filmin yönetmenlerinden Zeynel Doğan'ın ailesinin yaşadığı bir gerçek hikayeden yola çıkılarak oluşturulmuştur.
Filmin merkezinde ise Zeynel Doğan'ın babasından kalan kasetler yer almıştır.
Çekimlerin tamamı Elbistan ve Diyarbakır'da gerçekleştirildi. Prömiyeri Uluslararası Rotterdam Film Festivali'nde yapıldı.
Film, Uluslararası Altın Koza Film Festivali'nde En İyi Film Ödülü'nü kazanmıştır.
Eleştirmenler tarafından "Bu topraklarda yaşanan katliamlarla yüzleşmek ve hesaplaşmak için izlememiz gereken film" olarak nitelendirilmektedir.
Senaryoda ele alınan hikaye, gerçek birebir aynı değildir. Travmatik bir toplumsal olayı işleyen özel filmlerdendir.
Kürt sinemasında sinematografisiyle de öne çıkmaktadır.
10- Zer / Kazım Öz
Yapım yılı: 2017
Oyuncular: Nik Xhelilaj, Tomris İncer, Ahmet Aslan, Bülent Çolak, Füsun Demirel, Levent Özdilek
Eski bir Dersim türküsünün hikayesinin peşine takılarak New York'tan Türkiye'ye gelen Jan'ın hikayenin kökenini ararken başından geçen olayları konu almaktadır.
Dersim Katliamı'ndan bugüne uzanan bir hikayesnin anlatıldığı film, içinde mizah öğeleri de barındırmaktadır.
"Kültürel ve tarihsel geçmişimize kendini saklayan, bir şekilde yaşatan değerler mevcuttur" diyen Kazım Öz, toplumsal hafızadan yola çıkmaktadır.
"Zer" sinematografi ile içeriğinin birleştiği, oldukça değerli bir politik sinema filmidir.
Filmin çekimlerinin bir kısmı Amerika'nın New York eyaletinde çekilmiştir. Filmin son sahnesi devamının çekilebilirliğine göz kırpmaktadır.
36. Uluslararası İstanbul Film Festivali kapsamında ilk gösterimi gerçekleştirilen filmin birkaç sahnesi sansürlenmiştir.
11- Bahoz (Fırtına) / Kazım Öz
Yapım yılı: 2008
Oyuncular: Ali Sürmeli, Volga Sorgu, Sinan Bengier, Asiye Dinçsoy, Cahit Gök, Selim Akgül
90'lı yılların siyasi tabanlı öğrenci hareketlerini irdeleyen politik bir sinema filmidir. Film, zor koşullarda çekilmiştir.
Filmde devrimcilere yönelik şiddet açık bir şekilde sergileniyor ve eleştiriliyor.
"Fırtına" anlamına gelen "Bahoz", öğrenci hareketine yönelik baskıları gözler önüne sererken, devrimci oluşumların tabularını da eleştiriyor.
İlk olarak 2008 yılında İstanbul Film Festivali'nde gösterilen ardından ülkemizde de çeşitli sinemalarda gösterime girmiştir.
Şivan Perwer de müziğiyle filme eşlik etmektedir. Filmin bir bölümü İstanbul'da bir kısmı da Dersim'de çekilmiştir.
Dağıtım konusunda problemler yaşayan ve çok az gösterim şansı bulan "Bahoz" oldukça tartışmalı bir final barındırmasına rağmen dönemin siyasal hareketlerine gerçekçi ve sürükleyici bir bakış atmıştır.
12- Derbüyina Ji Bihuşte (Cennetten Kovulmak) / Ferit Karahan
Yapım yılı: 2000
Oyuncular: Ezgi Asaroğlu, Rojda Tekin, Gülistan Acet, Julide Kural, İlker Kızmaz
Ferit Karahan'nın Serdar Temel ile birlikte senaryosunu yazmıştır. 2000'lerin başında Kürt meselesini, biri Muşlu diğeri İstanbullu iki aile üzerinden işlenmektedir.
Türk-İtalyan ortak yapımı olan film; Kürt meselesini birbirlerinin hayatından habersiz, aynı kaderi yaşayan iki kadının gözünden anlatıyor.
Yönetmenin ilk uzun metrajlı sinema filmidir. 50. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film Ödülü'nü "Kusursuzlar" filmiyle paylaşmıştır.
13- İki Dil Bir Bavul - Orhan Eskiköy, Zeynel Doğan
Yapım yılı: 2004
Oyuncular: Zülküf Yıldırım, Emre Aydın, Zülküf Huz, Rojda Huz, Birgül Huz, Canan İnan
Yönetmenler Orhan Eskiköy ve Zeynel Doğan aynı zamanda filmin yapımcılığını da üstlenmişlerdir.
Film, Kürtçe bilmeyen Türk öğretmenin, Şanlıurfa'nın Siverek İlçesi'ne bağlı Demirci Köyü'ndeki ilkokula atanmasını ve orada Türkçe bilmeyen Kürt öğrencileriyle geçirdiği bir yılını anlatır.
Zor şartlar altında çekilmiş yarım belgesel tarzda çekilmiş bir sinema filmidir.
Film, yer yer amatörce kamera kullanımına ve hışırtılı seslere maruz kalmıştır.
Teknik olarak zayıf olmasına karşın ele aldığı konu ile gayet başarılı bir sinema filmidir.
"İki Dil Bir Bavul", gerçek kişilerden oluşmakta ve tüm konuşmalar doğaçlamaya dayanmaktadır.
Ülkemizde film gösterime girdiği dönemde Kürt açılımının olduğu dönem başlamıştır.
Eleştirmenler tarafından genellikle film hakkında olumlu eleştiriler yapıldı.
Eleştirilerde, anadilde eğitim sorununu yalın bir dil ve konu ile ele aldığı belirtilmiştir.
Aslında film ağlak bir ajitasyondan uzak nefis sayılabilecek bir dille ele alınmıştır.
Eğitim-öğretim konusunda çekilmiş kült filmler arasında yer alması gerekmektedir. İdealist öğretmenler için filmin çok özel bir yanı vardır.
14- Were Denge Min (Sesime Gel) / Hüseyin Karabey
Yapım yılı: 2014
Oyuncular: Feride Gezer, Melek Ülger, Ali Tekbaş, Nazmi Sinan Mıhçı, Kadir İlter
Yakın dönem Türkiye sinemasının yetenekli yönetmenlerinden Hüseyin Karabey'in yönetmenliğini üstlendiği film, "tebessüm ile gözyaşının" harmanlandığı bir yapım olarak ifade edilmektedir.
Filmin çekimleri Van'da gerçekleştirilmiştir ve aynı zamanda filmin galası da Van'da gerçekleştirilmiştir.
Yönetmen Karacabey, bu filmde koruculuk sistemini de irdelemekte ve hikayeyi dengbejlerin anlatımıyla çerçeveliyor.
Aynı zamanda masalsılıkla, gerçekçilik arasında bir üslub tutturmuştur.
2014 yılında Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Radikal Gazetesi Halk Ödülü'nü kazanmıştır.
15- Klama Dayika Min (Annemin Şarkısı) / Erol Mintaş
Yapım yılı: 2014
Oyuncular: Feyyaz Duman, Zübeyde Ronahi, Nesrin Cavadzade, Aziz Çapkurt, Ferit Kaya
Yönetmen Erol Mintaş'ın ilk uzun metraj sinema filmidir. Filmin çekimleri İstanbul'da Esenyurt ve Tarlabaşı'ında; Ağrı Doğubeyazıt'ta gerçekleştirilmiştir.
Filmde, 1990'lı yıllarda Doğu illerinde boşaltılan köylerinden İstanbul'a göç etmek zorunda kalan ailenin yerleşmiş olduğu Tarlabaşı'nın "kentsel dönüşüm" projesiyle boşaltılması üzerine ikinci bir göçe zorlanmaları anlatılmaktadır.
Usta yönetmen Semih Kaplanoğlu proje danışmanı olarak film ekibinde yer almıştır.
Film ulusal ve uluslararası film festivallerinde ödüllere layık görülmüştür.
Kulağa hoş gelen stranların olduğu, oyuncuların sade ve ustaca performans gösterdiği başarılı bir sinema filmidir.
Güçlü bir sinematografiye ve sinematik anlatıma sahiptir.
16- İz - REÇ / Tayfur Aydın
Yapım yılı: 2011
Oyuncular: Serdar Orçin, Necmeddin Çobanoğlu, Tarçın Çelebi, Bilal Bulut, Ozan Diyar
Yavuz Ekinci'nin "İncir" isimli hikayesinden uyarlanarak çekilmiştir.
Yönetmen Tayfur Aydın'nın senaryolaştırdığı film, topraklarından ayrılmak zorunda bırakılan insanların çektikleri acıları, zulümleri bir annenin hayatı üzerinden anlatılmaktadır.
Filmin çekimleri İstanbul, Diyarbakır ve Batman gibi metropol şehirlerde gerçekleştirilmiştir. Yapımcılığını ise Türker Korkmaz üstlenmiştir.
Yönetmen Tayfur Aydın'ın ilk uzun metrajlı sinema filmidir. Muhtemelen seyirciye kolayca geçen iyi niyet hissi sayesinde, 31. İstanbul Film Festivali'nde Jüri Özel Ödülü kazanmıştır.
Filmde ufak tefek bütçe sıkıntısından dolayı eksikler göze sert şekilde çarpmaktadır. Vasatı aşamayan oyunculuklar ve amatörce yapılmış teknik aksaklıklar.
Tüm bunlara rağmen filmin dilindeki sadelik hoş bir anlatıma sahiptir. Eksiklerine rağmen film, konuya gerçekçi yaklaşımıyla kendini sonuna kadar seyrettirmektedir.
Güneydoğu Anadolu coğrafyasının şiir gibi olan sinematografik görüntüleri harika bir şekilde kullanılmıştır.
17- Genco / Ali Kemal Çınar
Yapım yılı: 2017
Oyuncular: Ali Kemal Çınar, İhsan Şakar, Salih Demir, Berrin Çelik
Yönetmen Ali Kemal Çınar'ın üçüncü uzun metraj sinema filmidir. Sinema dünyamızda pek örneğine rastlanmayan fantastik komedi türüne yakın duran "Genco" ilk Kürt süper kahraman filmi olarak dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır.
28. Ankara Uluslararası Film Festivali'nde En İyi Film seçilmiştir. Yönetmen Ali Kemal Çınar, filmin başrolünde oynamaktadır.
Metaforlarla dolu eğlenceli, düşündüren bir hikayeye sahip, keyifli bir film.
18- Min Dit (Ben Gördüm) / Miraz Bezar
Yapım yılı: 2004
Oyuncular: Hakan Karsak, Şenay Orak, Berivan Ayaz, Suzan İlir, Fahriye Çelik
Filmin hikayesini yönetmen Miraz Bezar ve Evrim Alataş yazmıştır. Senaryo ve yönetmenliğini Miraz Bezar üstlenmiştir.
Çekimleri Diyarbakır'da gerçekleştirilmiştir. Çatışmaların çok olduğu bir dönemde anne ve babalarını kaybeden iki çocuğun öyküsü anlatılmaktadır.
Filmin dramaturjisi, savaş koşulları içerisinde yaşayan bir toplumdaki farklı kimliklerin birbirleriyle kurduğu ilişkileri farklı bir şekilde irdelemektedir.
Film, Kürtçe çekilen ve Türkçe altyazı ile gösterime giren ilk sinema filmlerindendir.
Birçok ulusal ve Uluslararası film festivalinde ödüller almıştır.
Filmin Dünya Prömiyeri İspanya'da 2009 yılında gerçekleştirilen San Sebastian Uluslararası Film Festivali'nde yapılmıştır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
