Kim oldukları belirsiz tam teçhizatlı IŞİD tetikçileri, Irak hükümetine sadık paramiliter savaşçıların elinde bulunan Kuzey Irak ovasındaki bir karakola saldırı düzenlerken izlenebiliyor.

İkinci gruptan 4 kişi, yol kenarına yerleştirilen bomba yüzünden hayatını kaybediyor. IŞİD sözde halifeliklerinin yok edilmesine ve liderleri Ebubekir Bağdadi'nin geçen yıl öldürülmesine rağmen hala korkulması gereken bir güç olduğunu göstermek için başarılı askeri eylemlerini internette yayma konusunda uzmanlık sergiliyor.

IŞİD'in gücünün zirvesindeyken gerçekleştirdiği korkunç gaddarlıklar, örgütün yeniden iş başında olduğunu gösteren her işaretin yurtiçinde ve yurtdışında korku dalgası yaratmasını sağlıyor. Fakat IŞİD'in son aylarda Irak ve Suriye'de gerçekleştirdiği kısa süreli rahatsız edici gerilla eylemlerinin sayısının arttığı doğru olsa da bunların etkisi abartılabiliyor. IŞİD'in Irak'ın batısı ve Suriye'nin doğusunun büyük kısmıyla birlikte 2014'te Musul'u ele geçirmesine uzanan yıllarda yaşananlara kıyasla bu saldırılar epey sınırlı. Bu sefer şaşırtma avantajı ve dolduracağı askeri boşluk olmadan IŞİD'in kendini yeniden canlandırması pek mümkün değil.

Görünüşe bakılırsa yıkık dökük halk sağlığı sistemi ve milyonlarca muhtemel kurbanın bir araya gelmesiyle birlikte koronavirüs Irak için büyük başka bir tehdidi oluşturuyor. Irak, Kovid-19'un yaygın olduğu İran'la uzun bir sınır paylaşıyor. Belki de bu sadece bir an meselesi ve pandemi hala Irak'ı harap edebilir fakat şimdiye kadar bunu belirsiz nedenlerle henüz gerçekleştirememiştir, ki bu etkenler arasında genç nüfus ve sıkı sokağa çıkma yasağı da sayılabilir.

Irak'a yönelik birincil tehditler olarak IŞİD ve koronavirüse odaklanmak, dikkatleri tıpkı diğer Ortadoğu petrol ihracatçılarında olduğu gibi ülkenin karşı karşıya olduğu daha büyük tehlikeden uzaklaştırıyor. Söz konusu tehdit Irak'ta bu kadar ciddi çünkü ülkedeki 38 milyon kişi 40 yıl süren kriz ve savaştan daha yeni yeni çıkıyor.

Iraklılar hala son derece bölünmüş durumda ve bu insanlar ABD'yle İran'ın farklılıklarını savaşarak çözmeyi seçtiği arena haline gelmiş bir ülkede yaşamak gibi makus talihe sahip. Kulağa mazide kalmış bir olay gibi gelse de ABD daha bu ocak ayında İranlı general Kasım Süleymani'ye Bağdat Havaalanı'nda insansız hava aracıyla suikast düzenledi ve İran'la savaşın eşiğine geldi.

Irak için sorun basit ama çözümsüz: Koronavirüsün ekonomi üzerindeki sarsıcı etkisinin yol açtığı petrol fiyatlarındaki çöküşün ardından ülkenin petrol gelirleri hızla azalırken paralar da suyunu çekiyor. Irak, devlet gelirlerinin yüzde 90'ını ham petrol ihracatından kazanıyor fakat nisan ayında sadece 1,4 milyar dolar (yaklaşık 10 milyar TL) gelir elde etti; oysa maaşları, emekli aylıklarını ve diğer devlet harcamalarını karşılamak için 5 milyar dolara (yaklaşık 35 milyar TL) ihtiyaç duyuyordu.

Irak devlet bordrosuna bağlı 4,5 milyon kişiye ve emeklilik maaşı alan diğer 4 milyon kişiye ödeme yapamıyor. Bu, IŞİD cinayetlerindeki artışa ya da muhtemel Kovid-19 yıkımına kıyasla heyecan verici bir haber gibi görünmeyebilir ancak bu durum istikrarı her ikisinden de daha ciddi derecede bozabilir.

Irak Cumhurbaşkanlığı eski Özel Temsilcisi ve yorumcu Kamuran Karadaghi, "Hükümet bu ay emekli maaşlarını hala ödemedi ama birkaç gün içinde ödeyeceklerine dair söz verip duruyor" diyor.

Nakitleri yok.

Bağdat'ta devlet maaşlarında yüzde 20 ya da 30 oranında kesinti yapılacağına dair söylentiler yayılıyor. Mevcut felaket, borç alarak ve rezervleri tüketerek atlatılabilir ama bunların kaybolan petrol gelirlerinin yerini ne zamana kadar tutabileceği konusunda süre kısıtlı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 2/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 3/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 4/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 5/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 6/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 7/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 8/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 9/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 10/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 11/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 12/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 13/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 14/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 15/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 16/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 17/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 18/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 19/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 20/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

• 21/30

  16 Ekim 2024 - İtalyan lüks marka grubu Prada ve Houston merkezli girişim Axiom Space, NASA'nın Artemis 3 Ay misyonunda kullanılacak bir uzay giysisinin tasarımını İtalya'nın Milano kentinde tanıttı. NASA'nın Ay'ın güney kutbuna gerçekleştireceği ilk insanlı görevde Ay'da yürüyen astronotlar bu kıyafeti giyecek. Artemis 3 görevinin Eylül 2026'da gerçekleştirilmesi bekleniyor (Marco Bertorello/AFP)

• 22/30

  15 Ekim 2024 - Güney Kore'nin sınır kenti Paju'dan Kuzey Kore'nin Kaesong şehrine giden yolda, Tongil Köprüsü'ndeki askeri kontrol noktasının son hali. Güney Kore ordusu, Pyongyang'ın ordusu iki ülkeyi birbirine bağlayan yollarda patlamalar gerçekleştirince ağır tahkimatlı sınır yakınlarında "karşı ateş" harekatları yürüttüğünü açıkladı. Kuzey Kore, Güney Kore'nin Pyongyang'a drone uçurduğu iddiasının ardından ordusunun "ateş gücünü" harekete geçirmek için hazır olduğunu söylemişti. Kuzey Kore Savunma Bakanlığı, Kore yarımadasında "her an savaş çıkabileceği" uyarısında bulunmuştu (Jung Yeon-Je/AFP)

• 23/30

  14 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezindeki Deyr El Balah'ta çocuklara çocuk felci aşısı yapıldı. UNICEF, Gazze Şeridi'ndeki 640 binden fazla çocuğu tamamen aşılamayı hedefliyor. UNICEF'in icra direktörü Catherine Russell, çocuklara bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için A vitamini takviyesi sağlanacağını kaydetmiş, Gazze'de çocukların hijyen standartlarının çok kötü olduğunu belirtmişti (Eyad Baba/AFP)

• 24/30

  13 Ekim 2024 - Japonya'nın başkenti Tokyo'nun Kagurazaka mahallesinde düzenlenen Cadılar Bayramı öncesi etkinliğine katılanlar kedi temalı kostümlerini giyip "Bake Neko" (Doğaüstü Kedi) festivaline katıldı. Bake Neko, 2010'dan bu yana her yıl ekim ortasında düzenleniyor. Kagurazaka'da kedi temalı bir geçit töreni düzenlenmesinin nedeni, ünlü Japon romanı "Ben Bir Kediyim"in yazarı Natsume Soseki'nin bu bölgede yaşamış olması (Philip Fong/AFP)

• 25/30

  12 Ekim 2024 - Hindistan'ın Haryana eyaletinde, Hindu tanrısı Hanuman gibi giyinen kişiler, Dussehra festivali için düzenlenen geçit töreninde dans ediyor. Her yıl kutlanan festival, iyiliğin kötülüğe karşı zaferini simgeliyor. Ancak bu yıl Bangladeş'teki Dussehra kutlamaları Hindulara karşı artan saldırıların gölgesinde kaldı. Ülkede 1 Ekim'den bu yana kutlamalarla bağlantılı 35 şiddet olayı yaşandığı bildirilmişti. Hindistan, Bangladeş'teki Hindu tapınaklarına yönelik saldırıları kınayarak komşu ülkeye tüm azınlıkların güvenliğini sağlama çağrısı yaptı (Anushree Fadnavis/Reuters)

• 26/30

  11 Ekim 2024 - Milano'daki iklim değişikliği ve Filistin'e destek eylemine katılan İsveçli aktivist Greta Thunberg slogan atıyor. Thunberg'in kurulmasına destek verdiği iklim değişikliği hareketi Fridays For Future'ın düzenlediği yürüyüşe, binin üzerinde kişi katıldı. Protestoda, Filistinlilerin simgesi haline gelmiş kefiye adlı geleneksel atkıyı takan Thunberg, "Filistinlilerin onlarca yıldır apartheid rejiminin boğucu baskısı altında yaşadığını" söyledi. Küresel ısınmayla silah endüstrisi arasındaki ilişkiye vurgu yapan aktivist "İklim adaleti mücadelesi, fosil yakıt endüstrisine karşı olduğu kadar, silah endüstrilerine, askerileşmeye ve doğal kaynakların aşırı çıkarılmasına karşı da bir mücadeledir" dedi (Piero Cruciatti/AFP)

• 27/30

  10 Ekim 2024 - Milton Kasırgası ABD'nin Florida eyaletinde yıkıma yol açtı. Şiddetli yağmurlar ve rüzgarlar sonucu evler yıkıldı ve milyonlarca kişi elektriksiz kaldı. İç Güvenlik Bakanlığı en az 10 kişinin öldüğünü açıkladı. Yetkililer rüzgarların hızının saatte 150 kilometreye ulaştığını söyledi. ABD Başkanı Joe Biden, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda "Yardım yolda ancak gelene kadar, yerel yetkilileriniz dışarı çıkmanın güvenli olduğunu söyleyene kadar yerinizde kalın" dedi (Bryan R. Smith/AFP)

• 28/30

  9 Ekim 2024 - Milton Kasırgası'nın Havana'dan geçişi şiddetli yağmurlara neden oldu. Helene Kasırgası'nın üzerinden iki hafta geçmemişken yeni bir kasırga ABD'nin Florida eyaletine doğru yaklaşıyor. Bugün eyalete ulaşması beklenen kasırga öncesinde eyalette yıllardır görülmediği kadar büyük bir tahliye çalışması yürütülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Milton Kasırgası’nın "Son 100 yılda ABD’deki en kötü fırtınalardan biri" olabileceği uyarısında bulundu. Milton Kasırgası'nda rüzgarların saatte 270 km hıza ulaşabileceği söyleniyor (Yamil Lage/AFP)

• 29/30

  8 Ekim 2024 - Yokoluş İsyanı Cape Town, Güney Afrika'nın başkentinde gerçekleşen Afrika Petrol Haftası Konferansı'nın düzenlendiği salonun önünde, fosil yakıtların süregelen kullanımını böyle protesto etti (Rodger Bosch/AFP)

• 30/30

  7 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir çocuk, İsrail saldırıları sonucunda yıkılmış binanın üzerinde. 1 yıl önce bugün Hamas, İsrail'e gerçekleştirdiği saldırıda 1139 kişiyi öldürmüş ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almıştı. Aradan geçen bir senede İsrail, Gazze'de en az 41 bin 870 kişiyi öldürdü ve bu sayının aslında çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Binlerce kişi yıkılan binaların enkazı altında kaldı ya da kendilerinden haber alınamıyor. Binlercesinin daha devam eden bombardıman ve İsrail'in savaşının yarattığı koşullar nedeniyle ölmesi muhtemel. Son 12 aydaki gelişmelerle Ortadoğu bir kez daha topyekün savaşın eşiğine geldi (Mohammed Salem/Reuters)

Irak ve Ortadoğu'daki diğer petrol ihracatçıları, tecritten ve eşi benzeri görülmemiş ekonomik çalkantıdan muzdarip bir dünyada uluslararası düzeyde pek de halden anlamaya mazhar olmayacak. Gelecek Irak için bilhassa kasvetli olabilir ama petrol üreticisi diğer devletler de benzer bir baskı altında. Aslına bakılırsa 1970'lerin ilk yarısının yüksek petrol fiyatlarıyla başlayan aşırı zengin petrol üreticileri çağı sona eriyor olabilir.

Sorun şu ki petrol ihracatına duyulan güven, diğer çoğu ekonomik faaliyet biçiminin de yerini alıyor: Herkes devlet için çalışmak istiyor çünkü en iyi işler orada bulunuyor. Özel işletmelerse para kazanmak için yozlaşmış bir devletin paraziti haline geliyor. Her şey ithal ediliyor ve hiçbir şey yerel olarak üretilmiyor. Yozlaşmış elit tabaka, serveti ve gücü elinde topluyor.

Daha yeni Irak, uzun süre Saddam Hüseyin'in rakibi olmuş ve şimdi korkunç mali sorunlarla boğuşmak zorunda kalacak eski istihbarat şefi Mustafa Kazimi başkanlığında yeni bir hükümete sahip oldu. Iraklı eski bir bakan birkaç yıl önce bana Irak kabinesini gerçekten paniğe kapılırken gördüğü tek anın, IŞİD'in Bağdat'ın kapılarını zorladığı zaman değil de petrol fiyatlarının normalden daha keskin bir şekilde düştüğü an olduğunu söylemişti. Bu seferki fiyat düşüşü üreticilerin bakış açısına göre her zamankinden daha kötü ve fiyatlar nisan ayında gördüğü en düşük noktadan yükselmiş olsa bile tamamen düzelme şansı çok düşük.

Geçen yıl ekim ayında Bağdat'ta gerçekleşen protestolar, göstericilerin yolsuzluğun sonlanması ve iş isteklerinin yanı sıra elektrik ve su gibi alanlarda daha iyi kamu hizmetleri talepleriyle başlamıştı. En az 700 protestocu öldürülmüş ve 15 bin kişi de yaralanmıştı. O sıralar halk ekonomi pastasından adil bir pay aldıklarına inanmıyordu ve bu pasta şimdi önemli oranda daha da küçülmek üzere.

Yağmacı elitlere karşı benzer bir öfke, Angola'dan Suudi Arabistan'a kaynak zengini ülkelerde hissediliyor fakat bu seçkinler (aile, mezhep, etnik köken, siyasi parti gibi) doğru bağlantılara sahip herkesin iş alabildiği mevcut sistemden faydalanmada yalnız değil. Bakanlıklar farklı çıkarların ana gelir kaynağı haline geliyor. Protestoların yeniden başlaması çok fazla zaman almayacak.

Bazılarının hayal ettiği gibi Irak'a yönelik tehdit IŞİD değil ve genç nüfus koronavirüse karşı savunmasız olmayabilir fakat pandeminin beraberinde getirdiği petrol fiyatlarındaki uzun süreli düşüşün zincirleme etkisi Ortadoğu için son derece istikrarsızlaştırıcı olacak.

https://www.independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu