Genel sağlık sigortası nedir?
Genel sağlık sigortası (GSS), Türkiye'de vatandaşların sağlık hizmetlerine eşit ve kolay bir şekilde erişimini sağlamak amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülen bir sistemdir.
Türkiye'de yaşayan tüm vatandaşları kapsama almayı hedefleyen GSS'ye dahil olan vatandaşlarımız şunlar:
- Çalışanlar (4/a, 4/b ve 4/c kapsamında sigortalılar),
- İşsizler ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler,
- 18 yaş altındaki çocuklar,
- Geliri belirli bir seviyenin altında olan vatandaşlar.
GSS zorunlu mu?
Sigortalı olarak çalışmayan ve başka birisi üzerinden (bakmakla yükümlüsü olmayan ) sağlık yardımı almayan vatandaşlarımız da 2012 yılından itibaren genel sağlık sigortası (GSS) kapsamına alınırlar.
GSS, gelir durumuna göre prim ödeme esasına dayanır. Çalışanlar, maaşlarından otomatik olarak kesilen primlerle sigortalı olurken, çalışmayanlar için prim ödemeleri gelir testi sonuçlarına göre belirlenir.
SGK tarafından GSS tescili otomatik olarak yapılır. Sigortalı olarak çalışmayan ve başka birinin bakmakla yükümlüsü olmayan vatandaşlarımıza GSS tescillerinin yapıldığı, prim ödeme yükümlüsü olduklarına ve gelir düzeylerinin düşük olması halinde gelir testi yaptırabileceklerine dair SGK tarafından EK-1 yazısı gönderilir.
Gelir testi yaptırmalı mıyım? Yaptırmazsam ne olur?
Birçok vatandaş bu yazıyı almasına rağmen, gelir testi yaptırma zorunluluğundan haberdar olmadığı için, yüksek prim borçlarıyla karşılaşıyor.
18 yaşını dolduran ve herhangi bir işte çalışmayan gençler, GSS prim borcu yükümlüsü haline gelebiliyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Eğitimine devam eden gençler için düzenlemeler mevcut olsa da işsiz kalan veya eğitimine ara veren gençlerin bir kısmı prim borcuyla karşı karşıya kalabiliyor.
SGK tarafından gönderilen bu yazıda (Ek-1) vatandaşlarımız için dikkat edilmesi gereken en önemli husus gelir testi yaptırıp yaptırmama konusu.
Şöyle ki; gelir durumu düşük olan vatandaşlarımızın sağlık yardımlarını devletimiz tarafından karşılanması için:
Yani eski adıyla yeşil kart, yeni adıyla 60/1/c/1 (5510 sayılı Kanun 60'ncı maddesinin birinci fıkrasının c bendinin 1 numaralı alt bendi) kapsamına alınmaları gerekir.
Bunun için de EK-1 yazısının kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ikametgah adreslerinin olduğu yerdeki kaymakamlıklara bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına (SYDV) başvurmaları ve gelir testi yaptırmaları gerekir.
1 içerisinde gelir testi yaptıranların durumu
SGK'nın gönderdiği EK-1 yazısını alan vatandaşlarımız 1 ay içerisinde SYDV'na gelir testi için başvurması durumunda:
Aynı hanede oturan aile bireylerinin harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak aile içinde kişi başına düşen geliri aylık tutarı brüt asgari ücretin üçte biri olan 6.667,50 TL'nin (2024 yılı için 20.002,50/3=6.667,50) altında ise 60/1/c/1 kapsamına alınacak ve bu vatandaşlarımızın başlangıçtan itibaren oluşan borçları silinecek, devam eden aylarda herhangi bir prim ödemeden GSS kapsamında sağlık yardımlarından yararlanmaya devam edecektir.
1 ay geçtikten sonra gelir testi yaptıranların durumu
SGK'nın gönderdiği EK-1 yazısını alan vatandaşlarımız 1 ay geçtikten sonra SYDV'na gelir testi için başvurması durumunda ise;
Aynı hanede oturan aile bireylerinin harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık tutarı brüt asgari ücretin üçte biri olan 6.667,50-tl nin (2024 yılı için 20.002,50/3=6.667,50) altında ise gelir testi yaptırdığı tarihten itibaren 60/1/c/1 kapsamına alınacak varsa önceki birikmiş borçları silinmeyecek, bu borçlarını ödemesi gerekecektir.
Gelir testi yaptırmayan veya geliri belirlenen sınırı geçenler ne kadar prim öder?
Kendilerine tebliğ edilen EK-1 yazısını altıktan sonra gelir testi yaptırmayanlar veya SYDV'na gelir testi için başvuran vatandaşlarımızdan, aynı hanede oturan aile bireylerinin aile içinde kişi başına düşen geliri aylık tutarı brüt asgari ücretin üçte biri olan 6.667,50-tl nin (2024 yılı için 20.002,50/3=6.667,50) üzerinde ise 60/1/g kapsamında her ay takip eden ayın sonuna kadar aylık brüt asgari ücretin yüzde üçü 600,00-tl (2024 yılı için 20.002,50/3*100=600,00) tutarında GSS primi ödeyecektir.
İşten ayrılan bir kişinin GSS borcu ne zaman oluşur?
İşten ayrılan bir kişinin, işten ayrıldığı tarihten önceki son 1 yıl içinde en az 30 gün prim yatırılmışsa 10 gün daha sağlık yardımlarından yararlanabilir.
Dolayısıyla işten ayrıldığı tarihi takip eden 10'uncu günden sonra GSS tescili yapılır.
İşten ayrılan bir kişinin, işten ayrıldığı tarihten önceki son 1 yıl içinde en az 90 gün prim yatırılmışsa 100 (10+90) gün daha sağlık yardımlarından yararlanabilir.
Dolayısıyla işten ayrıldığı tarihi takip eden 100. günden sonra GSS tescili yapılır.
GSS borcuna itiraz edilebilir miyim?
SGK diğer kurum ve kuruluşlardan aldığı elektronik verilerle GSS tescillerini otomatik yapmakla birlikte bazı veri akışlarındaki sorunlardan dolayı hatalı tescillerde olabilir.
Hatalı tescilden kaynaklı tarafınıza borç çıkması durumlarda en yakın SGK kurumuna giderek hatanın düzeltilmesi için talepte bulunabilirsiniz.
SYDV'nın değerlendirmesinde gelir testi sonucu prim ödeme yükümlüsü olduysanız, bu gelir testine de on beş gün içinde SYDV'na giderek itiraz etmeniz gerekmekte olup, yeni duruma göre tesciliniz güncellenmektedir.
GSS borcu ödenmezse ne olur?
SGK, sistemin sürdürülebilir olması ve aktüeryal dengenin korunması adına tescili yapılan sigortalılardan prim toplamak zorunda.
Zorunlu GSS'nin başladığı ilk yıllarda (2012-2013 yılı) borçlar tebliğ edilemediği için zaman aşımına uğrayarak terkin edildi.
SGK, 2014 ve sonraki yılların zaman aşımına uğrama riskine karşı birikmiş GSS borçları için ödeme emri göndermeye başlamış olmakla birlikte, borçlu sayısının çok oluşu takibi zorlaştırıyor.
Borçların silinmesi gündemde!
Son dönemde sosyal medyada da konuşulan konulardan biri de GSS borçlarının silinmesi meselesi.
Daha önceki yıllarda tahsil edilemeyen ve zaman aşımına girmiş GSS borçları terkin edilmiş; yani silinmişti.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna GSS borçlarının terkin edilmesi yani silinmesi yönünde (genel sağlık sigortalısı sayılanlardan hane içindeki kişi başına düşen aylık geliri brüt asgari ücretten az olanların genel sağlık sigortası prim borçlarının terkin edilmesi) yine kanun teklifi sunuldu.
Sorularınız için: [email protected]
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish