Bu makalede, enerji dönüşümünün ne olduğunu ve Türkiye için ne anlama geldiğini ele almaya çalışacağım.
Bunu yaparken de Şili ve Brezilya'nın gösterdiği başarı örneklerinden yola çıkacağım.
Enerji dönüşümü en basit tanımıyla, fosil yakıtlar gibi geleneksel enerji kaynaklarından yenilenebilir ve temiz enerji kaynaklarına (güneş, rüzgar, hidroelektrik gibi) geçiş sürecidir.
Bu süreç, çevreyi korumak, karbon emisyonlarını azaltmak ve enerji güvenliğini artırmak demek.
Enerji dönüşümü derin sosyal değişimleri gerektiriyor
Enerji dönüşümü, yalnızca teknik ve ekonomik bir süreç değil, aynı zamanda toplumun farklı kesimlerini etkileyen derin sosyal değişimleri de içeren bir süreç.
Bu nedenle, enerji dönüşümünün sosyal boyutuna da dikkat edilmesi, uzun vadeli başarı elde etmek için önemli oluyor.
Bu makalede Türkiye'nin hangi noktada olduğunu ve neler yapması gerektiğini ortaya koyarken, özellikle Brezilya ve ve Şili'nin deneyimlerinden yola çıkmak istiyorum.
Peki neden Türkiye'yi Brezilya ve Şili gibi iki ülke ile kıyaslıyorum da Avrupa ülkeleri veya Amerika ile kıyaslamıyorum?
Önce işin bu yönünü açıklayayım.
Türkiye, Brezilya ve Şili gibi gelişmekte olan bir ekonomiye sahip.
Bu ülkeler, enerji dönüşümünü gerçekleştirirken benzer ekonomik zorluklar ve engellerle (örneğin, yatırım finansmanı, altyapı eksiklikleri) karşı karşıya kalıyor.
Avrupa ülkeleri ve ABD, daha gelişmiş ekonomilere sahip oldukları için, enerji dönüşümüne ayırabilecekleri kaynaklar ve teknolojik altyapıları çok daha güçlü.
İkincisi Brezilya ve Şili, gelişmekte olan ülkeler arasında enerji dönüşümünde dikkat çekici başarılar elde etti. Bu ülkelerin izlediği politikalar ve stratejiler, Türkiye için uygulanabilir ve örnek alınabilir nitelikte.
Dolayısıyla Türkiye'yi bu ülkelerle kıyaslama, Türkiye'nin enerji dönüşümünde izlemesi gereken yol haritası hakkında daha somut ve gerçekçi bir perspektif sunabilir diye düşündüm.
Üçüncüsü Brezilya, Şili ve Türkiye gibi ülkeler, yenilenebilir enerji kaynaklarını (hidroelektrik, rüzgar, güneş) artırmaya çalışırken, aynı zamanda hâlâ fosil yakıtlara bağımlı.
Gelişmiş ülkeler, enerji altyapılarını yenilemek ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş yapmak için daha fazla kaynak ve teknolojiye sahip olduklarından, bu ülkelerin dönüşüm süreçleri Türkiye'nin süreçlerinden farklı ilerliyor.
Son olarak şunu belirtebilirim:
Gelişmekte olan ülkelerde, enerji dönüşümünün sosyal etkileri (örneğin, iş gücü kaymaları, enerji maliyetlerindeki artışlar) daha belirgin olabilir.
Brezilya ve Şili gibi ülkeler, Türkiye gibi, enerji dönüşümünün sosyal boyutunu yönetme gerekliliğiyle karşı karşıya.
Bu nedenle, sosyal politikaların geliştirilmesi ve adil geçişin sağlanması konusunda benzer zorlukları paylaşıyorlar.
Şimdi gelelim 2024 Enerji Dönüşüm Endeksi'ne (ETI).
Türkiye'nin ilk 20'de yer almadığı bu endekste, Brezilya ve Şili, Latin Amerika'nın enerji dönüşümünde lider olarak öne çıktı.
Latin Amerika ve Karayipler, son 10 yılda enerji dönüşümünde en yavaş büyümeyi gösterse de, bu iki ülke dünya genelinde ilk 20'de yer almayı başardı.
Brezilya, hidroelektrik, biyoyakıtlar, güneş ve rüzgar enerjisine yaptığı yatırımlar sayesinde, yenilenebilir enerji kapasitesini artırdı ve adil bir geçişi sağlamak için kapsayıcı politikalara odaklandı.
Şili ise güneş ve rüzgar enerjisinde önemli ilerlemeler kaydederek, 2050 yılına kadar yüzde 70 yenilenebilir enerji tüketimi hedefi belirledi.
Ancak, genel olarak Güney Amerika yenilenebilir enerji yatırımlarındaki düşüş ve artan enerji maliyetleri gibi zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Bu zorlukların aşılması için geliştirilmiş altyapı ve bölgesel iş birliği büyük önem taşıyor.
Küresel ölçekte ise; eşitlik, güvenlik ve sürdürülebilirlik dengesini sağlamak hâlâ büyük sıkıntı olarak duruyor ve yatırımlar büyük ölçüde gelişmiş ekonomilere odaklanıyor.
Ancak tüm bu dezavantajlara rağmen Brezilya ve Şili, bölgedeki enerji dönüşüm çabalarını hızlandırmak konusunda ders alınacak adımlar atıyor.
Brezilya'nın deneyimi: Adil geçiş ve sosyal güvenlik
Brezilya, enerji dönüşüm sürecinde toplumsal etkileri dikkate alan bir yaklaşım benimsedi.
Ülke, enerji sektörü çalışanlarının yeniden eğitimi ve istihdamın korunması gibi konularda aktif politikalar geliştirdi.
Bu çerçevede şunlar yapıldı:
- İş gücünün yeniden eğitimi: Brezilya, fosil yakıtlara dayalı işlerde çalışanları, yenilenebilir enerji sektöründe yer alabilecek şekilde yeniden eğitmeye yönelik programlar başlattı. Örneğin, kömür madenciliği gibi zayıflayan sektörlerdeki iş gücünü, güneş ve rüzgar enerjisi gibi büyüyen sektörlerde istihdam edebilmek için mesleki eğitim programları oluşturdu.
Örneğin SENAI (Ulusal Endüstriyel Öğrenim Hizmeti-Serviço Nacional de Aprendizagem Industrial), Brezilya'da endüstriyel sektörde eğitim ve mesleki gelişim sağlayan bir kurum. Bu kurumun Güneş Enerjisi Teknisyenliği Kursunda katılımcılar, güneş enerjisi sistemlerinin tasarımı, kurulumu ve bakımı konularında eğitim alıyorlar. Bu kurs, hem teorik bilgi hem de pratik uygulama içeriyor.
- Toplumsal güvenlik ağları: Brezilya, enerji dönüşümünden olumsuz etkilenebilecek toplum kesimlerine yönelik sosyal güvenlik ağlarını güçlendiriyor. Mesela ne yapıyor? Örneğin; işsizlik maaşları, sosyal yardımlar ve sağlık hizmetlerine erişim gibi destekler sağlıyor. Böylece bu süreçte geçişin daha adil olmasını sağlıyor.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP) -
2/30
19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP) -
3/30
18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP) -
4/30
18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP) -
5/30
16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters) -
6/30
15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters) -
7/30
14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP) -
8/30
13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP) -
9/30
12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters) -
10/30
11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP) -
11/30
10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters) -
12/30
9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP) -
13/30
8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP) -
14/30
7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP) -
15/30
6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP) -
16/30
5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP) -
17/30
4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP) -
18/30
3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP) -
19/30
2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters) -
20/30
1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP) -
21/30
31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP) -
22/30
30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP) -
23/30
29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP) -
24/30
28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP) -
25/30
27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters) -
26/30
26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters) -
27/30
25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters) -
28/30
24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP) -
29/30
23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP) -
30/30
22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)
Türkiye'nin durumu: Sosyal boyutun güçlendirilmesi gerekliliği
Türkiye, yenilenebilir enerji sektöründe önemli adımlar atıyor ancak enerji dönüşümünün sosyal boyutunu gözden kaçırıyor. Bu nedenle Türkiye'nin bu konuya daha fazla odaklanması gerekiyor.
Bu adımlar şunlar olabilir:
- İş gücünün geleceği: Türkiye'de enerji dönüşümü, kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtlara dayalı sektörlerde çalışanlar için iş kaybı riskini beraberinde getirebilir. Bu nedenle, bu işçilerin yenilenebilir enerji sektörlerinde çalışabilmesi için yeniden eğitim programlarına ihtiyaç var. Örneğin, rüzgar enerjisi teknikerliği veya güneş enerjisi montajı gibi alanlarda mesleki eğitimlerin yaygınlaştırılması, geçiş sürecinin daha adil olmasını sağlayacaktır.
- Adil geçiş fonları: Türkiye, enerji dönüşümünün sosyal etkilerini dengelemek amacıyla adil geçiş fonları oluşturabilir. Bu fonlar, enerji dönüşümünden olumsuz etkilenebilecek bölgelerde altyapı yatırımları, yeni iş fırsatları yaratılması ve toplumsal kalkınma projelerine finansman sağlamak için kullanılabilir.
Örneğin Şili, kömür enerjisini aşamalı olarak devreden çıkarmak için 2019 yılında bir strateji başlattı. Bu stratejinin bir parçası olarak, Adil Geçiş İçin Yerel Kalkınma Planları (Planes de Desarrollo Territorial para la Transición Justa) adlı program devreye alındı. Bu program, kömür santrallerinin kapatılmasından etkilenecek bölgelerde ekonomik çeşitliliği ve sosyal kalkınmayı desteklemek için finansman sağlıyor.
Bu fonlar, kömür madenciliği bölgelerinde yeni ekonomik faaliyetlerin teşvik edilmesi ve istihdam yaratılması amacıyla kullanılmaktadır.
Örneğin, yenilenebilir enerji projeleri, turizm, tarım gibi farklı sektörlerde yeni iş olanakları yaratmak için bu fonlar kullanılıyor.
Ayrıca kömür santrallerinin kapatılmasıyla işlerini kaybetme riski taşıyan işçiler için mesleki eğitim programları finanse ediliyor bu fonlarla. Bu programlar, işçilerin yenilenebilir enerji, inşaat ve hizmet sektörleri gibi alanlara geçiş yapmalarını sağlamak üzere tasarlanmış.
- Toplumsal katılım ve şeffaflık: Enerji dönüşüm sürecine toplumun geniş kesimlerinin katılımı sağlanmalı ve karar alma süreçleri şeffaf hale getirilmelidir. Brezilya'da olduğu gibi, yerel topluluklar ve işçi sendikalarıyla yakın iş birliği, Türkiye'de de enerji dönüşümünün toplumsal kabulünü artırabilir.
Karşılaştırmalı analiz ve veriler
- İş gücü etkileri: Türkiye'de kömür madenciliği ve termik santral çalışanlarının toplam iş gücündeki payı, enerji dönüşümünden doğrudan etkilenecek bir grubu oluşturur. Bu kesimin yeniden eğitilmesi, istihdamın korunması açısından kritik olacaktır. Örneğin, Türkiye'deki kömür sektörü, yaklaşık 40.000 kişiyi istihdam etmektedir. Bu işçilerin yenilenebilir enerji sektörüne geçişi, işsizlik oranlarını minimize edebilir.
- Yatırım gereklilikleri: Brezilya, enerji dönüşümüne yılda milyarlarca dolar yatırım yaparken, Türkiye'nin de benzer şekilde enerji dönüşümüne yönelik yatırımlarını artırması ve bu yatırımları sosyal politikalarla desteklemesi gerekiyor. Türkiye'nin mevcut enerji dönüşüm yatırımları, büyük ölçüde teknik altyapıya odaklanmış durumda, ancak sosyal boyutun daha fazla entegre edilmesi gerekiyor.
Sonuç:
Enerji dönüşümünün sosyal boyutu, özellikle enerji sektöründe çalışanlar ve geçimlerini fosil yakıt sektörlerinden sağlayan kesim için büyük önem taşıyor.
Brezilya'nın bu alanda attığı adımlar, Türkiye için örnek teşkil edebilir.
Türkiye, enerji dönüşüm sürecini sadece teknik ve ekonomik bir mesele olarak değil, aynı zamanda toplumsal refah ve adalet açısından da ele alarak, daha sürdürülebilir ve kapsayıcı bir dönüşüm gerçekleştirebilir.
Bu da uzun vadede enerji güvenliği, sosyal denge ve ekonomik istikrar için faydalı olacaktır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
