Güney Kore, Afrika'nın yeni partneri olmak istiyor

Sare Şanlı Independent Türkçe için yazdı

Her geçen yıl daha fazla ülke Afrika'nın önemini kavrayarak kıta ülkeleriyle iyi ilişkiler kurmak için çabalıyor.

Gerek küresel gerek bölgesel güçler için kapsamlı bir Afrika ajandasına sahip olmak ülkelerin dış politikasında artık stratejik bir gereklilik. 

Bağımsızlıkları sonrası Afrika ülkeleriyle ilişkilerinde post kolonyalist ve dayatmacı çizgide ilerleyen Batı ülkeleri, çoğu Afrikalı liderin gözünde itibar kaybederken kıta yeni partnerlerle iş birliğine eğilim gösteriyor. 

Asyalı rakipleri Çin, Japonya, Rusya ve Hindistan'ı yakalamaya çalışan Güney Kore de kıtanın yeni partnerlerinden biri olmaya hazırlanıyor.

Güney Kore "Yükselen kıta Afrika"yla olan ilişkilerini güçlendirmek için, haziran ayında "Birlikte Yarattığımız Gelecek Ortak Büyüme Sürdürülebilirlik ve Dayanışma" temasıyla ilk kez Kore-Afrika Zirvesi gerçekleştirdi.

25 devlet başkanın katıldığı zirvede 48 Afrika ülkesi temsil edildi. 
 

 

Güney Kore-Afrika ilişkileri

Güney Kore-Afrika ilişkilerinin başlangıcı 1950'lerdeki Kore Savaşı dönemine kadar uzanıyor.

Kore'nin zor zamanlar geçirdiği dönemde, savaşa taraf olamamalarına rağmen, Güney Kore'ye destek olarak Etiyopya Kraliyet Muhafızlarını görevlendirirken Güney Afrika hava kuvvetleri filolarını gönderdi.

Ayrıca, Liberya ve Mısır ülkeye lojistik destek sundu. Genç Faslı askerler ise bir Fransız Birliğinin parçası olarak Güney Kore için savaştı.

1982 yılında Afrika Kalkınma Bankasına üye olan Güney Kore, 2005 yılında Afrika Birliğinde gözlemci ülke statüsü elde etti.

2006 yılında kıta ülkeleriyle daha yakın ilişkiler kurmayı hedefleyen Asya ülkesi, "Afrika'nın Kalkınması İçin Kore İnisiyatifi" adıyla bir girişim başlattı. 

Güney Kore'nin 2013'teki "Afrika Yeni Dönem Forumu" ve 2016'daki "Afrika ile Kapsamlı İş birliği Planı" hem Kore hem de Afrika için karşılıklı yarar sağlayan iş birliğine dayalı bir ortaklık çalışmasına zemin hazırladı.

2018 yılına gelindiğinde ise Güney Kore Dışişleri Bakanlığı bünyesinde bir Güney Kore-Afrika Vakfı kuruldu.

Nihayet Haziran 2024'teki ilk Kore-Afrika Zirvesinde, Afrika ülkeleriyle iş dünyası, tarım, ormancılık ve çölleşme, aşı ve sağlık güvenliği, turizm, enerji gibi çok çeşitli sahalarda iş birliğini hedefleyen bir platform oluşturuldu. 


Harambi ve 24 milyar dolarlık paket

Elbette Güney Kore de Batılı ülkeler ve diğer küresel güçler gibi Afrika'nın stratejik madenlerinden faydalanmayı ve Birleşmiş Milletler oylamalarında (bilhassa Kuzey Kore ile yaşadığı sorunlarda) Afrika ülkelerinin desteğini kazanmayı hedefliyor.

Ancak hedeflerine doğru ilerlerken Batılı ülkelerin aksine Afrikalı liderlere daha saygıyla yaklaşıyor ve daha cömert yatırımlar vadediyor. 

Zirvede Güney Kore ve Afrika'nın ortak sorunları olan sömürgecilik geçmişine ve yoksulluğa karşı verilen mücadeleye dikkat çeken devlet başkanı Yoon Suk Yeol'ün Afrikalı liderlere hitap ederken "harambi" kelimesini kullanması hayli dikkat çekici bir tavırdı. 

Kenya'nın kurucu lideri Jomo Kenyatta tarafından kullanılan "harambi" kelimesi Doğu Afrika'da 200 milyona yakın insanın konuştuğu Svahili dilinde "bir araya getirmek, birlikte hareket etmek" anlamlarına geliyor.

Güney Kore lideri bu kelimeyi kullanarak Afrika'ya yaklaşımında dersine iyi çalıştığını göstermiş oldu. 

Yoon Suk Yeol, Afrika için 24 milyar dolarlık bir paket açıkladı.

Kalkınma yardımlarını kapsayan 10 milyar doların 2030 yılı itibarıyla verilmesi planlanırken bu yardım paketinin 14 milyar doları da Güney Koreli şirketlerin yatırımları için ayrıldı.

Kıtanın eski sömürgecilerinden İtalya'nın Afrika için yakın zamanda açıkladığı Mattei Planının bütçesinin yalnızca 5,5 milyar euro olduğu göz önüne alındığında Güney Kore'nin kesenin ağzını çok daha fazla açtığı aşikâr.  


Nadir elementler üzerindeki rekabet

Güney Kore bugün dünyanın en büyük enerji alıcılarından biri.

Aynı zamanda dünyanın en büyük beşinci otomobil üreticisi olan Hyundai Motor Group'a ev sahipliği yapıyor.

Bunun yanı sıra Kia, Samsung ve LG gibi önde gelen markalar da Asya'nın teknoloji merkezi Seul'de. 

Otomotiv sektöründe önemli yeri olan krom, kobalt ve manganez gibi kritik madenlerin dünya rezervlerinin yüzde 30'una sahip olan Afrika ile ortaklık kurmak Güney Kore için son derece elzem.

Çünkü şu anda Güney Kore bu stratejik minerallerin çok büyük bir kısmını direkt Afrika'dan değil Çin'den satın alıyor.

Ancak Çin ile Kore arasında artan jeopolitik gerilim Güney Kore için Afrika ülkelerine yakınlaşmayı mecburi kılıyor.  

Nadir elementlerin üretimini tekelinde bulunduran Çin için Güney Kore'nin Afrika'daki etkisini artırması ve kritik madenlere ulaşması sonucunda, kıtadaki küresel güç dengelerinin değişmesi gündeme gelebilir.
 


Afrika neden diğer ülkelerle iş birliğine ihtiyaç duyuyor?

Stratejik elementler açısından son derece zengin olmasına karşın maden arama çalışmaları noktasında gereken teknoloji ve imkânlara sahip olmayan Afrika, söz konusu teknolojide ilerlemiş ülkelerin desteğine ihtiyaç duyuyor. 

Kıtadaki çoğu madenin ham hâliyle yani işlenmeden ihraç edilmesinden dolayı, Afrika ülkeleri zengin doğal kaynaklarından minimum kazanç elde ediyor.

Büyük maden ocaklarını küresel güçler tekeline alırken Afrika ülkeleri kendi zenginliğinden yararlanamıyor.

Madenlerin çıkarıldığı ülkede işlenmesi hâlinde Afrika'nın daha fazla gelir ve istihdam sahası elde edeceği düşünüldüğünde teknolojik imkânlar önem kazanıyor.

Ancak Afrika'ya madencilik ve diğer doğal kaynakların çıkarılması ve işlenmesi noktasında iş birliği teklif eden ülkelerin adaletli yaklaşımı çok önemli.

Zira doğal kaynaklarının zenginliği ile gündeme gelen Afrika'nın bu zenginliklerin çıkarılması süresince yaşadığı sorunlar, çatışmalar ve insan hakları ihlalleri göz ardı ediliyor. 


Afrika temkinli mi?

Afrika ülkeleri son yıllarda kendilerine tepeden bakan, dayatmacı Batılı ülkelere karşı net bir tavır takınıyor lakin yeni partnerlere temkinli yaklaşıyor mu? 

Hedeflenen iş birliğinin kazan-kazan zemininde ilerlemesi, Afrika'nın ve Afrika halklarının hak ettiği değeri görmesi ve sömürü düzeninin sona ermesi için şart. 

Genel anlamda küresel ve bölgesel güçlerin 54 ülkeden oluşan kıtayı tek bir ülke gibi değerlendirerek düzenlediği zirvelerde zirveyi düzenleyen ülkenin hedef ve taleplerine odaklanırken Afrikalı liderlere nadiren söz hakkı veriliyor.

Güney Kore bu noktada bazı Afrika ülkelerinin liderleriyle zirve öncesinde ve esnasında birebir görüşmelerde bulunarak olumlu bir adım attı. 

Yoksulluğa karşı verdiği mücadele sonrası ekonomik refaha ulaşan, teknolojide hızla gelişen Güney Kore'nin söylemleri diğer küresel güçlerinkinden farklılık arz ediyor gibi.

Söylemlerinde vurguladığı üzere Afrika için model olma ve ortak sömürgecilik deneyimlerinden yola çıkarak karşılıklı ilerleme ve iş birliği noktasında nasıl bir yol izleyeceğini ise zaman gösterecek. 

 

 

Kaynakça: 

https://2024rokasummit.kr/?menuno=1
https://issafrica.org/iss-today/first-korea-africa-summit-another-missed-opportunity-for-africa 
https://thediplomat.com/2024/06/south-korea-africa-summit-a-disappointing-outcome/ 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU