The International Water Loss Association, IWA'nın tahminlerine göre, dünya genelinde içme suyu şebekelerindeki su kayıpları her gün 346 milyar litreye ulaşmaktadır.
Su kaybının en az yüzde 30 oranında azaltılması, 800 milyon kişiye arıtılmış su sağlamak için yeterli tasarruf sağlar!
AB'de ortalama yüzde 24, ABD'de yüzde 12-15, Avustralya'da ise yüzde 10 su kaçağı bulunuyor.
BM, halihazırda 2,3 milyar insanın su sıkıntısı çeken ülkelerde yaşadığını ve su kullanımının geçen yüzyıldaki nüfus artış hızının iki katından daha fazla bir hızla arttığını tahmin ediyor.
Ülkemizde hâlihazırda su kaybı oranı ortalaması yüzde 35 seviyesinde.
Yani şebekeye verilen her 100 metreküp içme suyunun 35 metreküp'ü gelir getirmiyor.
Türkiye'de Büyükşehir Belediyelerinin 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarına ait su kayıp-kaçak oranları Şekil 2'de verilmiştir.
Türkiye genelinde, 2021 yılında içme ve kullanma şebekesine giren su miktarı yaklaşık 6,22 milyar metreküp/yıldır.
Bu suyun yıllık 2,18 milyar metreküp'lük kısmı kullanıcılara ulaşamadan kaybolmuş ve içme suyu temin ve dağıtım sistemlerindeki 2021 yılı su kayıp oranı yüzde 35 olarak hesaplandı.
Bunun anlamı her yıl 29 milyon 494 bin insana yetecek kadar su israf ediliyor.
İçme suyu şebeke sisteminde kaçaklar/kayıplar kontrol altına alınmadığı zaman içme suyu şebekesine giren su miktarındaki artışlar ve belediye bütçesinden boru patlakları, aktif kaçak kontrol (AKC) faaliyetleri ve enerji tüketimi için ayrılan paylar nedeniyle harcamaları artırır.
İçme suyu şebekesinde su kaybı, temiz su tedarik sistemlerinin güvenirliliğini, verimliliğini ve sürdürülebilirliğini etkilediği için su mühendisleri için büyük bir zorluktur.
Şebekedeki su kaybını nasıl ölçüyor ve izlenir ve bunu azaltmak için hangi stratejileri ve teknolojileri kullanılıyor.
Bu çalışmada, su kayıp ve kaçaklarının sistematik ve proaktif bir şekilde nasıl yönetileceğine dair bazı kavramlar ve ipuçları verilmiştir.
IWA su dengesi, kaçak tespiti ve yeri belirlemeye yönelik araçlar ve teknikler ile su kaybını azaltmanın kamu hizmeti, müşteriler ve çevre için faydaları hakkında uygulanabilir bilgiler veriyor.
Su kaybı yönetimindeki en büyük zorluklar veya başarılar nelerdir?
İçme suyu şebeke sisteminde uzun süreli su sızıntısı yapısal hasarlara, çukurlara, çökmelere ve hatta hastalığa neden olan patojenlerin su şebeke sistemini kirletmesine neden olabilir.
Su kaybı nedeniyle gelir azalır, sonunda su maliyeti artar ve hizmet kalitesi düşer.
Şebeke sisteminde sızıntıdan kaynaklanan kirlilikler genellikle su kalitesinin kabul edilebilir seviyelerin ötesine düşmesine neden olarak halkın sağlığını riske atar.
İçme suyu şebeke sisteminde sızıntı ve kayıp azaldıkça suyun kalitesi artar.
İçme suyu şebeke sistemi üzerinde 5 milimetre delik ve 5 bar basınç günlük 32 bin litre su kaybına neden olur.
A. Su kaybı nedir ve neden önemli?
Su kaybı, içme suyu dağıtım sistemine giren su miktarı ile müşterilere ulaşan su miktarı arasındaki farktır.
Veya su kaybı, içme suyu arıtma tesisinden sisteme pompalanan su ile faturalanan su arasındaki fark olarak tanımlanır.
Su kaybı iki kategoride sınıflandırılabilir: görünür kayıp ve gerçek kayıp. Görünür kayıp, ölçüm yanlışlıkları, izinsiz tüketim veya faturalandırma hatalarından kaynaklanır.
Gerçek kayıp ise borular, vanalar veya armatürlerdeki sızıntılar, patlamalar veya taşmalardan kaynaklanır.
Su kaybı önemlidir çünkü;
- Su hizmetlerinin gelirini ve karlılığını azaltır,
- Değerli su kaynaklarını israf eder,
- Su arıtma ve pompalamanın enerji ve kimyasal madde maliyetlerini artırır,
- Altyapıya ve çevreye zarar verir.
Not:
Tecrübelere göre, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok su idaresi, kuyular, rezervuarlar, pompalar, basınç bölgelerine girişler gibi ana şebeke tesisatlarında akış (debi) ölçümleri olmadığı için gerçekte ne kadar su kaybedildiğinin farkında değil. 5-6 yıl önce takılmış, ancak bakım eksikliği (eksik parçalar, pilsiz, bağlantısı kesilmiş kablolar) nedeniyle işlevsel olmayan çok sayıda (yüzde 90'a varan) su sayaçları.
Bu durum, saha operasyonları için nitelikli ve yeterli personel kilit önem taşımaktadır.
Projeler bittikten sonra bakım, onarım ve yedek parçalar için takip ve ödenek yoksa ciddi kayıplar oluşur.
İçme suyu temini genellikle sadece sosyal bir sorun olarak görülür. Gerçekte bunun ekonomi üzerinde daha da büyük bir etkisi vardır.
Çünkü ekonomiyi istikrara kavuşturmak ve büyümesini teşvik etmek için gerekli olan içme suyu tedarikçileri tarafından sızıntı yapan borular, verimsiz pompalar vb. nedenlerle israf edilmektedir.
Su kayıp ve kaçakları her şehrin trajedisidir. Şehirlerin kayıp ve kaçakları daha iyi izlemeye yönelik çabalarını artırmaları ne kadar büyük bir fark oluşturur.
Sızıntıları izlemek ve onarmak için düzenli programlara yatırım yapmak çok olumlu bir etki oluşturur.
Küresel kamu hizmetleri, gelir getirmeyen su olarak adlandırılan yılda yaklaşık 126 milyar metreküp su kaybetmektedir. Bu miktar 39 milyar ABD doları değerinde suya eşdeğerdir.
IWA'ya göre, küresel dağıtım ağlarında NRW'den kaynaklanan enerji kaybı tahmini 0,3 kWh/metreküp ile 1 kWh/metreküp arasında değişmektedir. Üretilen ve dağıtılan tahmini 0,05 kgCO2/metreküp ila 0,3 kgCO2/metreküp su arasında değişebilir.
Türkiye'de 2021 yılı verilerine göre içme suyu kayıp-kaçak miktarı 2,18 milyar metreküp/yıl olup israf edilen elektrik miktarı, 0,654 milyar kWh ila 2,18 milyar kWh/yıl arasında değişmektedir.
Bu miktar 82 ila 272 MW kapasiteli termik santrallerde üretilen elektriğe eşdeğerdir.
Su kaybı ve kaçağı yüzünden yılda 109 bin ton ila 654 bin ton arasında değişen sera gazı emisyonuna neden olmaktadır.
Su kaybı, bahsedildiği gibi farklı nedenlerden kaynaklanıyor ve maliyeti kontrol etmek ve işi yatırımcılar için daha kârlı hale getirmek için düzeltici önlemler alınmalı. Bu, su kıtlığının çözülmesine yardımcı olacaktır.
Tipik sorular (stratejik cevaplarıyla birlikte) şunlardır:
- Ne kadar su kaybediliyor? Su dengesi hesaplanmalı.
- Nerede kayboluyor? Bir ağ denetimi gerçekleştirilmeli.
- Neden kayboluyor? Ağ uygulamaları gözden geçirilmeli.
- Kayıpları azaltmak ve performansı artırmak için hangi stratejiler uygulamaya konabilir? Sızıntı kontrol stratejileri geliştirilmeli ve politikaları ele alınmalı.
- Stratejiyi nasıl sürdürebilir ve elde edilen başarıları nasıl sürdürebiliriz? Eğitim, işletme ve bakım/onarım programları uygulaya konmalı.
"Toplam su kaybı" ve "gelir getirmeyen su" ifadeleri artık uluslararası alanda kabul görmüş olup, daha az tutarlı olan ve ülkeler arası karşılaştırmaları zorlaştıran "hesaplanmayan su" (UFW) gibi ifadelerin yerini almıştır.
Toplam su kaybı, üretilen su miktarından faturalanan veya tüketilen su miktarının çıkarılmasıyla hesaplanır.
İçme suyu şebeke sisteminde sızıntı ve patlaklar, fiziki su kayıplarının en sık rastlanılan türüdür ve aşağıdaki nedenlerden dolayı meydana gelmektedir:
- Kalitesiz kurulum ve işçilik
- Kalitesiz malzeme kullanımı
- Kurulum öncesinde malzemelerin yanlış yönetimi ve yanlış dolgu
- Geçici basınç, değişken basınç ve yüksek basınç
- Aşınma (korozyon), titreşim ve akış hacmi
- Boruların yaşlanması
- Soğuk hava gibi çevresel etmenler
- İkinci kişi ya da kuruluşların kazıları
- Planlanmış düzenli bakımın eksikliği
- Zemin özellikleri, çökmeler
- Ağır trafik yükü, borulardaki yetersiz koruma
- Sonradan yapılan kazılarda borulara hasar verilmesi
- Şebeke yükünün artması
- Şebekenin yetersiz ve hatalı işletilmesi
Su kaçaklarında yüksek su basıncı çok önemlidir. Yapılan çalışmalar da; su basıncının 1,5 bardan 5 bar'a çıkması ile sızma oranının 2-3 kat arttığı gözlenmiştir.
Su dağıtım şebekelerinde meydana gelen yüksek basınçlar hem su kayıplarını hem de boru arızalarının meydana gelme sıklığını artırmaktadır.
B. Şebekenizdeki su kaybını nasıl ölçersiniz?
Şebekedeki su kaybını ölçmek için sisteminizin su girişi, tüketimi ve çıktısına ilişkin verileri toplamak ve analiz etmek gerekir.
Yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biri, su kaybının tüm bileşenlerini hesaba katan ve gelir getirmeyen su (NRW), altyapı kaçak endeksi (ILI) ve ekonomik kaçak seviyesi (ELL) gibi performans göstergeleri sağlayan standartlaştırılmış bir çerçeve olan Uluslararası Su Birliği (IWA) su dengesidir.
IWA su bilançosu, sistemdeki su kaybının kaynaklarını ve büyüklüğünü belirlenmesi ve performansı diğer kamu hizmetleriyle kıyaslanmasına yardımcı olabilir.
Not:
Termal ve hiperspektral görüntüleme de dahil olmak üzere gelişmiş uydu ve hava görüntüleme teknolojileri, yeraltı sızıntılarını gösteren anormallikleri tespit edebilir.
Bölgesel bir su temini projesinde, uydu görüntüleri, büyük çaplı iletim şebekelerindeki yeraltı sızıntıları ile ilişkilendirilen olağandışı bitki örtüsü modellerini ve zemin ıslaklığını belirlemek için kullanılabilir.
Özel su denetim yazılımının kullanılması, sistem girdileri, izin verilen tüketim ve faturalandırılmamış izin verilen kullanım dahil olmak üzere su kaybı verilerinin kapsamlı bir şekilde analiz edilmesini sağlar.
Şebekenin çeşitli bölümlerinden toplanan verileri su denetim yazılımına girerek daha doğru bir su dengesi oluşturabilir ve önemli ölçüde gelir getirmeyen su azaltma potansiyeli olan alanları belirleyebiliriz.
Sızan suyun neden olduğu hassas sıcaklık farklılıklarını tespit etmek için kızılötesi ve termal görüntüleme teknolojileri kullanılabilir, özellikle yeraltı veya gizli sızıntıları belirlemede etkilidir.
Büyük ölçekli bir endüstriyel kompleks için, termal görüntülemenin düzenli denetim rutinlerine entegre edilmesi, gömülü boru hatlarında geleneksel yöntemlerle tespit edilemeyen sızıntıları ortaya çıkararak önemli ölçüde su tasarrufu sağlanabilir.
Özellikle geniş veya erişilemeyen alanlarda faydalı olan uydu görüntüleri ve uzaktan algılama kullanımı keşfedilebilir.
Zeminin sürekli ıslak olduğunu gösteren olağandışı bitki örtüsü modellerini belirlemek için uydu verileri kullanılabilir.
Kızıl ötesi termal sensörlerle donatılmış dronlar, şebekedeki sıcaklık farklılıklarını belirleyerek şebeke sistemi borularında görünmez su sızıntılarını tespit eder.
Borulardan su sızdığında, genellikle etkilenen bölgede sıcaklık değişikliklerine neden olur.
Kızıl ötesi termal görüntüleme kamerası bu sıcaklık değişikliklerini tespit ederek sızıntının tam yerini gösterebilir.
Drone ile sızıntı alanlarını daha hızlı tespit etmek için çeşitli bir yaklaşım kullanıyor ve erken yakalanırsa daha az maliyetli olan onarımlar konusunda daha hızlı harekete geçilmesine imkan sağlıyor.
Kızıl ötesi termal sensörlerle donatılmış dronlarla şebekedeki sızıntıların tespiti, yağışsız yaz aylarında ve kuru havalarda yapılmalıdır.
Dronlarla şebekedeki su sızıntıları ile ilgili acilen çalışma başlatılmasında yarar vardır.
Akış ve basınç verilerini sürekli olarak kaydetmek için ağ içindeki stratejik noktalara veri kaydediciler kurulmalıdır.
Akış ve basıncı takip ederek herhangi bir şebekedeki su kaybını ölçülebilir.
Akış ölçümü için Elektrometrik Akış Ölçerler ve Basınç ölçümü için doğru basınç transmiteri kullanılmalıdır.
Böylece akış ve basıncı izleyerek ve basıncı gerçek zamanlı kontrol olarak optimize ederek su, enerji ve para tasarrufu sağlar ve su dağıtım şebekelerinin faydalı ömrünü uzatılır.
C. Şebekedeki su kaybı nasıl izlenebilir?
Şebekedeki su kaybını izlemek için düzenli ve sistematik bir veri toplama, doğrulama ve raporlama süreci uygulamak gerekir.
Ayrıca sızıntıları tespit etmek ve yerini belirlemek için akustik cihazlar, basınç sensörleri, akış ölçerler veya uydu görüntüleri gibi uygun araç ve teknikleri kullanılması gerekir.
Su kaybını izleyerek sisteminizdeki değişiklikleri ve eğilimleri takip edebilir, su kaybını azaltma programlarınızın etkinliğini değerlendirebilir ve iyileştirilmesi veya müdahale edilmesi gereken alanları belirlenebilir.
Not:
Şebekedeki su kaybını izlemek için, Ölçülü Bölgeler (Mz'ler) geliştirilmeli ve bu MZ'ler GSM kitleri, RTU'lar, ağ geçitleri veya IoTS gibi iletişim cihazlarına bağlanmalıdır.
Bu iletişim cihazları aracılığıyla veriler uzaktan canlı olarak alınabilir ve su kaybı izlenebilir.
Bununla birlikte, su kaybının lokalizasyonu için akustik cihazlar veya hat içi sensörler gibi farklı yöntemler kullanılabilir.
İçme suyu şebeke sisteminde akış (hız/debi) ve basınç takibi işin anahtarıdır.
Su kaybının izlenmesi için düzenli ve sistematik bir süreç uygulamak, etkili yönetim ve koruma için çok önemlidir.
Akustik cihazlar, basınç sensörleri, akış (hız/debi) ölçerler veya uydu görüntüleri gibi uygun araç ve tekniklerin kullanılması, ağ içindeki sızıntıların doğru bir şekilde tespit edilmesini ve lokalizasyonunun belirlenmesini sağlar.
Kamu hizmetleri, su kaybını tutarlı bir şekilde izleyerek zaman içindeki değişiklikleri ve eğilimleri izleyebilir, azaltma programlarının etkisini değerlendirebilir ve müdahale veya iyileştirme gerektiren alanları belirleyebilir.
Bu proaktif yaklaşım, yalnızca su kaybını en aza indirmeye yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda genel sistem verimliliğini ve sürdürülebilirliğini artırarak su kaynaklarının uzun vadeli kullanılabilirliğini ve güvenilirliğini sağlar.
Şebekedeki akış ölçerlerin (giriş ve iletişim noktalarında (temel) ve bazen bölgenizdeki diğer önemli konumlarda, bazen büyük cinslerde) ve stratejik olarak önemli konumlarda basınç sensörlerinin kurulu olması bir zorunluluktur.
Bunlar veri kaydedicilerle donatılmalıdır (veri telemetrisi ile daha iyi). Bu, ağ izlemenin temelidir.
Davranışlar yakından izlerseniz sizi potansiyel sızıntılar konusunda uyarır.
Öte yandan, ağdaki belirli noktalara yerleştirilmiş, merkezi istasyona bağlı gürültü kaydedicilerin (bazen hidrofonlarla birlikte) bulunması, potansiyel sızıntıların hızlı bir şekilde tespit edilmesine yardımcı olur.
Su şirketleri, su kaybını izlemek ve yönetmek için çeşitli yöntemler kullanıyor:
- Ağdaki akış (debi/hız) ölçerler, su akışını doğru bir şekilde ölçebilir ve sızıntıları gösterebilecek tutarsızlıkları belirleyebilir.
- Şirketler, şebekedeki belli noktalarda su basıncını izleyerek, sızıntı veya patlamalara işaret edebilecek basınç düşüşlerini tespit edebilir.
- Şebekeyi bölgelere ayırarak ve ölçüm cihazları kurarak, şirketler su akışını izleyebilir ve sızıntıları tespit edebilir.
- Akustik sensörler, sızan suyun ürettiği titreşimleri algılayabilir.
- Basınç yönetimi teknikleri, şebekedeki su basıncını optimize etmeye yardımcı olur.
- Veri analitiği, geçmiş verileri analiz etmek ve ağdaki potansiyel kayıpları tahmin etmek için kullanılıyor ve kestirimci bakım ve optimizasyonu kolaylaştırıyor.
Yüksek basınçların sebep olduğu su dağıtım hatlarındaki kayıplarının Türkiye'nin birçok şehrinde yüzde 30-60 mertebesinde olduğu düşünüldüğünde gerçek zamanlı kontrol uygulamasının su dağıtım sisteminde tatbik edilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Gerçek Zamanlı Kontrol su ve enerji tasarrufu sağlamaya olanak sağlar.
D. Şebekedeki su kaybı nasıl azaltılır?
Şebekedeki su kaybını azaltmak için planlama, uygulama ve değerlendirme faaliyetlerini içeren kapsamlı ve proaktif bir yaklaşım benimsenmesi gerekir.
Ölçüm doğruluğunun ve faturalama sistemlerinin iyileştirilmesi görünür kaybı en aza indirmeye yardımcı olabilirken, basınç yönetimi ve aktif sızıntı kontrolü gerçek kaybı azaltabilir.
Ayrıca, sızıntıları veya patlamaları önlemek için eskiyen veya arızalı boruların, vanaların veya bağlantı parçalarının onarılması veya değiştirilmesi gereklidir. Müşterilerin eğitilmesi ve yönetmeliklerin uygulanması da izinsiz tüketimi veya israfı caydırabilir.
Son olarak, dağıtım sisteminin tasarım ve işletiminin optimize edilmesi verimliliği ve güvenilirliği artırabilir.
Not:
Basınç yönetimi, bir su dağıtım şebekesindeki su kaybını etkili bir şekilde azaltmak için çok önemlidir.
Basınç seviyelerini optimize ederek sadece su kaybını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda gelecekteki boru patlama, kırılma ve sızıntı riskini de en aza indirerek daha sürdürülebilir ve verimli bir su dağıtım sistemi sağlanır.
Tutarlı basınç seviyelerini korumak ve sızıntı ve patlama riskini azaltmak için basınçtan bağımsız kontrol vanaları (pressure-independent control valves, PICV'ler) ve basınç düzenleme vanaları (Pressure-Regulating Valves, Basınç Düşürücü Vana, PRV'ler) kurulmalı.
PICV'ler talep değişikliklerine göre akış oranlarını otomatik ayarlayarak şebeke genelinde optimum basınç koşullarını sağlar ve su kaybını en aza indirir. Gerçek zamanlı izleme sistemleri takip edicilere şebeke performansı hakkında eyleme geçirilebilir.
Bilgiler sağlayarak anormalliklere anında yanıt verilmesine ve operasyonel verimliliği optimize edilmesine imkan tanır.
Su kaybı yönetimine bütüncül bir yaklaşım benimseyerek, gelir getirmeyen suyu önemli ölçüde azaltılır ve su dağıtım şebekesinin genel esneklik artırılır.
Şebekenin sektörlere ve DMA'lara (District Metered Area {DMA]) bölünmesi
Tüketicilere yeterli su sağlamak için su dağıtım şebekelerinde (WDN) yüksek basınçların sağlanması, su tesisleri için esastır.
Böylece kullanıcıların su talepleri karşılanır ve belediye görevleri yerine getirilir.
Öte yandan WDN'lerdeki aşırı basınçlar, sızıntıya bağlı çok sayıda su kaybına, boru patlamasına/kırılmalarına ve aşırı su tüketimine neden olabilir.
Özellikle geceleri azalan hızlara bağlı olarak basınçlar artmakta ve WDN daha kırılgan hale gelmektedir.
Bu nedenle baskıyı yönetmek, WDN'nin güvenilirliğinde ve dayanıklılığında çok önemli bir role sahiptir.
Her Bölge Ölçülü Alan (BÖA) DMA'nın ideal olarak akış/basınç sürekli olarak ölçülen bir girişi (belki bir çıkışı) olacaktır.
Bu, akıştaki ani artışın (büyük sızıntı) izlenmesini ve tespit edilmesini ve DMA'nın tüketim akışının kesin olarak tahmin edilmesini sağlar.
- DMA'da Basınç Kontrol Valflerinin kurulumu gece basıncının düşürülmesini ve böylece sızıntı riskinin/akışının azaltılmasını sağlayan giriş basınç optimizasyonu, (Giriş basıncının çıkış basıncından düşük olduğu durumlarda basınç düşürme valfi (PRV) çek valf gibi davranır ve tamamen kapalıdır.),
- Görünür sızıntıların hızlı ve etkin bir şekilde onarılması,
- Geleneksel olarak düzenli olarak akustik sızıntı tespit ekipmanıyla boruların üzerinde yürümeyi gerektiren görünmez sızıntıların aranması,
- Görünmez kaçak tespiti için modern teknikler artık mevcuttur, ancak maliyetli olabilir.
Zaman Ayarlı Basınç Yönetimi tatbik edilirken PRV çıkışında, gece saatlerinde gündüz saatlerine göre daha düşük çıkış basıncı verilmektedir.
Böylece su tüketiminin az ve basıncın yüksek olduğu gece saatlerinde meydana gelen su kayıpları azaltılmış olur.
Debi Ayarlı Basınç Yönetimi'nde PRV'nin çıkış basıncı, PRV'den geçen debiye göre sürekli güncellenir.
Bu yöntemde debi arttığında çıkış basıncı artar, debi azaldığında da PRV'de yük kaybı arttırılır ve böylece çıkış basıncı azalır.
E. Su kaybını azaltmanın faydaları neler?
Su kaybının azaltılması su idaresine, müşterilere ve çevreye birçok fayda sağlayabilir.
Kayıp suyun geri kazanılması, işletme maliyetlerinin azaltılmasıyla gelir ve karlılık artırılabilir.
Ayrıca, yeterli ve adil su temini ve hizmet kalitesi sağlanarak müşteri memnuniyeti ve güveni artırılabilir.
Ayrıca, yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarının korunması, enerji tüketiminin ve sera gazı karbon emisyonlarının azaltılması ve altyapı arızası veya kirlenme risklerinin hafifletilmesi yoluyla su sisteminin sürdürülebilirliği ve dayanıklılığı artırılabilir.
Son olarak, halk sağlığına, sanitasyona ve ekosistemin korunmasına katkıda bulunarak toplumun sosyal ve çevresel hedefleri desteklenebilir.
Not:
Su kaybını azaltmayı sihirli bir değnek gibi düşünüle bilinir; kamu hizmetini, toplumu ve çevreyi dönüştürür.
Sadece dolar değil, kayıp suyu yakalayarak gelir artıra bilinir. Sadece boş vaatler değil, güvenilir su akışı ile mutlu müşteriler sağlanabilir.
Sadece beton borular değil, sağlıklı su kaynakları ile gelişen bir ekosistem sağlanabilir.
Su kaybını azaltmak sadece kaçakları tıkamak değil, sürdürülebilirlik, refah ve esenliğin özgürce aktığı bir geleceğin kilidini açmaktır.
Harekete geçilmesi, bir su savaşçısı olmaktır ve sihrin gerçekleşmesi izlenmelidir.
Su sorununun bir finansman sorunu olduğunu unutulmamalıdır.
Gelir getirmeyen suyun azaltılması maliyeti en aza indirecek, suyu kaliteli hale getirecek ve su hizmetlerine yapılan yatırımı karlı hale getirecektir.
Su kaybının azaltılması, fazladan bir miktarımızın olduğu anlamına gelir.
Su yönetimleri, sızıntılardan kaynaklanan su kayıplarının azaltılması, suyun müşteriye ulaşana kadar kalitesini garanti eder.
Kısaca, su kayıplarının azaltılması, şebekenin hizmet seviyesini artırır.
F. Su kaybı yönetimine nasıl başlanır?
Su kaybı ile mücadele yönetimine başlamak istiyorsanız, mevcut durumunuzu değerlendirmeniz, amaç ve hedefleri belirlemeniz ve eylem planınızı geliştirip uygulamanız gerekir.
Ayrıca yeterli kaynak ayırmanız, ilgili paydaşları sürece dahil etmeniz, ilerlemenizi ve sonuçlarınızı izlemeniz ve gözden geçirmeniz gerekir.
Ayrıca diğer su idarelerinin en iyi uygulamalarından ve deneyimlerinden faydalanabilir ya da uzmanlardan veya danışmanlardan rehberlik alabilirsiniz.
Su kaybı yönetimi bağlılık, yenilikçilik ve adaptasyon gerektiren sürekli ve dinamik bir süreçtir.
Su kaybını etkin bir şekilde yöneterek su mühendisliği performansı ve sonuçları iyileştirilebilir.
Özet: Kaçak/kayıp tespiti
1. Akıllı ölçüm: Yakın tarihli bir projede, şebeke genelinde akıllı ölçüm uygulandı. Bu teknoloji su kullanımına ilişkin gerçek zamanlı veriler sağlandı ve sızıntılara işaret eden anormallikleri tespit edildi.
2. Basınç yönetimi: şebeke sistemindeki farklı bölgelerde basınç düşürme valfleri (PRV) ile basıncı ayarlayarak sızıntı riski azaltılır. Düşük talep dönemlerinde daha düşük basınç, su kaybını önemli ölçüde azaltır.
3. Akustik kaçak tespiti: Sızan suyun sesini tespit etmek için akustik sensörler kullanılmalı. Bu yöntem özellikle gözle görülemeyen yeraltı sızıntılarının tespitinde etkili olur.
Akustik su kaçağı dedektörü, su borularındaki sızıntıları belirlemek ve tespit etmek için ses dalgalarına dayanan bir araçtır ve su sızıntılarını kendi başınıza kolayca ve invazif olmayan bir şekilde bulmanızı sağlar.
4. Kızılötesi termal görüntüleme: Kızılötesi termal görüntüleme teknolojisi, özellikle büyük, endüstriyel ortamlarda sızıntıların neden olduğu sıcaklık farklılıklarının tespit edilmesine yardımcı olur.
Su kaçak kaynaklarının ölçülmesi, izlenmesi ve kayıpların en aza indirilmesi için yeterli bakım onarımın yapılması gerekir.
Finans kuruluşlarının desteğiyle kârın paylaşıldığı bir model aracılığıyla özel sektör katılımının bu sorunun çözümünü hızlandıracaktır.
Su yönetimi, sürekli iyileştirme metodolojisidir.
Kaynaklar:
1. https://www.waterworld.com/drinking-water/infrastructure-funding/article/16200323/understanding-and-managing-losses-in-water-distribution-networks
2. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-981-19-8677-2_5
3. https://www.abnpipesystems.com/efficient-management-of-water-supply-networks/?lang=en
4. https://www.mdpi.com/2073-4441/12/12/3446
5. https://www.avkvalves.com/en/gain-knowledge/water-worldwide/10-ways-to-reduce-water-loss-and-nrw
6. https://programme2014-20.interreg-central.eu/Content.Node/Digital-Learning-Resources/03-Water-Loss.pdf
7. https://www.spglobal.com/_assets/documents/ratings/research/101585883.pdf
8. https://thesourcemagazine.org/bursting-at-the-seams-new-study-highlights-the-realities-of-water-loss/
9. https://blog.se.com/industry/water-and-wastewater/2024/01/18/6-ways-digital-transformation-drives-non-revenue-water-reduction/
10. https://www.linkedin.com/advice/0/how-do-you-measure-monitor-water-loss-your-network
11. https://iwaponline.com/ws/article/23/8/3432/96337/A-method-for-water-supply-network-DMA-partitioning
12. https://www.akillisehirler.gov.tr/wp content/uploads/KapasiteGelistirme/su_kayyüzde C4yüzde B1p_ve_kayüzde C3yüzde A7ak_izleme_sistemleri_teknoloji_inceleme_raporu_web_formati_revize.pdf
13. https://polen.itu.edu.tr/items/4802bdc5-040c-4871-8090-dd22b10ffc00
14. https://www.mdpi.com/2073-4441/15/7/1280
15. https://ascelibrary.org/doi/abs/10.1061/JWRMD5.WRENG-5984
16. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/883903
17. https://iwaponline.com/jh/article/24/3/642/87798/Smart-pressure-management-extension-for-EPANET
18. https://www.indyturk.com/node/281516/tyüzde C3yüzde BCrkiyüzde CCyüzde 87yeden-sesler/iyüzde CCyüzde 87yüzde C3yüzde A7me-suyu-yüzde C5yüzde 9Febeke-sistemi-sanki-halbur#:~:text=yüzde C5yüzde 9Eehirlerdeyüzde 20iyüzde C3yüzde A7meyüzde 20suyuyüzde 20yüzde C5yüzde 9Febekeyüzde 20sisteminde,gyüzde C3yüzde B6ryüzde C3yüzde BCntyüzde C3yüzde BCleriyüzde 20yüzde C5yüzde 9Eekilyüzde 207'deyüzde 20verilmiyüzde C5yüzde 9Ftir.&text=Tyüzde C3yüzde BCrkiye'deyüzde 20kullanyüzde C4yüzde B1labiliryüzde 20suyüzde 20potansiyeli,Taryüzde C4yüzde B1msalyüzde 20sulamayüzde 2032yüzde 20milyaryüzde 20metreküp
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
