Afrika'nın en kalabalık ikinci ülkesi olan Etiyopya aynı zamanda dünyanın denize bağlantısı olmayan en kalabalık ülkesi.
Devlet Başkanı Abiy Ahmed'in "coğrafi bir hapishane" olarak tanımladığı Etiyopya'nın denize doğrudan erişiminin olmaması, 120 milyonu aşan nüfusun ihtiyaçlarını kısıtladığı gibi ekonomik büyüme ve kalkınmayı da engelliyor.
Etiyopya, II. Dünya Savaşı sonrasında Eritre'yi topraklarına dâhil ettiği süre boyunca kıymetli bir liman şeridine sahipti.
Ancak 1993 yılında Eritre'nin bağımsızlığını ilan etmesinin ardından Kızıldeniz'e olan erişimini yeniden kaybetti.
Eritre ile 1998'de anlaşmazlığa düştükten sonra, Cibuti'nin limanları Etiyopya'nın enerji ve gıda güvenliği ihtiyaçlarını karşılamak için önemli bir yaşam hattı haline geldi.
Ancak Etiyopya bu kritik yaşam hattına yılda 1 milyar dolardan fazla ödeme yapıyor ve bu Etiyopya için hayli yüksek bir rakam.
Etiyopya tek bir limana bağlı kalmaktan kaynaklanabilecek sıkıntıları göz önünde bulundurarak ülkenin ticari ve ekonomik çıkarlarını güvence altına almak için uzun süredir alternatif limanlar arıyor.
Bu nedenle 2024 yılının ilk gününde Somaliland ile tartışmalı bir liman anlaşmasına imza atarak tüm dünyanın gündemine oturmayı göze aldı.
Aslında Etiyopya 2005 yılından bu yana Berbera (Somaliland) ve Port Sudan (Sudan) ile ilgileniyor.
2018 yılında Birleşik Arap Emirlikleri lojistik yönetim şirketi DP World ile yaptığı anlaşma uyarınca Somaliland'da bulunan Berbera Limanı'nın yüzde 19 hissesini satın almıştı.
Anlaşma Somali yönetimi tarafından yasa dışı olarak nitelendirilmişti. Zaten Etiyopya anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirememiş ve nihayetinde payından vazgeçmek zorunda kalmıştı.
Bu yıl Etiyopya'nın Berbera Limanı'na ulaşmak için izlediği yol çok daha fazla ses getirdi.
Başta Afrika Birliği olmak üzere anlaşmaya dair görüş bildiren ülkeler Somali'nin toprak bütünlüğünü destekledi.
Etiyopya ise bağımsızlığını tanıma vaadinde bulunduğu Somaliland yönetimi hariç hiçbir ülkeden olumlu tepki bulamadı.
Her ne kadar Etiyopya'ya karşı atılmış bir adım olmadığı belirtilse de Türkiye'nin Somali ile "Savunma ve Ekonomik İş Birliği Çerçeve Anlaşması" imzalayarak 10 yıl boyunca Somali denizlerini koruma sözü vermesi Etiyopya için bir gözdağı olarak algılanabilir.
Etiyopya Kenya ile yakınlaşıyor
Rotayı farklı limanlara çevirmek durumunda kalan Etiyopya hızlıca güneydeki komşusu Kenya ile ilişkileri pekiştirmek için önemli bir adım attı.
Geçen haftalarda Kenya'yı ziyaret eden Abiy Ahmed'in ana gündeminde Kenya, Etiyopya ve Güney Sudan arasındaki entegrasyonun kilit altyapı projelerinden biri olan Lamu Limanı-Güney Sudan-Etiyopya Ulaşım (LAPSSET) Koridorunun geliştirilmesi vardı.
Daha önce hem uzun zaman alacak olması hem de yüksek maliyeti nedeniyle Etiyopya'nın üzerinde durmadığı Lamu Limanı projesi, Berbera Limanı Anlaşması yüzünden çıkan tartışmalardan sonra Etiyopya için en makul seçenek.
LAPSSET yeni bir proje değil
Aslında LAPSSET projesi yeni bir proje değil. Proje 2012 yılında başlatılmış ancak nakit sıkıntısı, yönetim sorunları ve güvenlik sorunları (Eş-Şebab saldırıları) nedeniyle aksaklığa uğramıştı.
Projenin bir an evvel hızlandırılması yalnız Etiyopya'nın liman erişimi için değil, stratejik açıdan bölgenin kalkınması ve istihdamı açısından da büyük öneme sahip.
Bu yeni koridor boyunca yapılacak yatırımlar daha çok Mombasa Limanına odaklanan Kenya için büyük avantaj sağlayabilir.
LAPSSET projesi Etiyopya ve Kenya'yı Moyale (Etiyopya) üzerinden birbirine bağlayan bir demir yolu inşasını da içeriyor.
200 metre genişliğindeki LAPSSET koridoru, Kenya'nın liman kenti Lamu'yu 1700 kilometre uzaklıktaki Güney Sudan'ın Juba kentine bağlayacak.
Sonraki aşamalarda ise, Juba ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki Bangui üzerinden Kamerun'un Douala kentine uzanacak olan LAPPSET koridoru, doğu ve batı Afrika'yı birbirine bağlayan ekvatoral "kara köprüsünün" bir parçasını oluşturacak.
Her şey planlandığı gibi giderse LAPSSET projesi Doğu Afrika için bölgesel entegrasyonu artırarak ticaretin ve ekonomik kalkınmanın önünü açacak önemli bir altyapı girişimi olacak.
Somali ile yaşadığı gergin diplomasiden vazgeçerek Kenya ile iş birliği yapan Etiyopya ise Cibuti'deki limana olan ağır bağımlılığını azaltacak ve hâlihazırda artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak için maliyeti yüksek de olsa en sorunsuz yolu tercih etmenin avantajlarını yaşayacak.
Kaynaklar:
https://www.thereporterethiopia.com/36773
https://www.orfonline.org/expert-speak/understanding-ethiopia-s-port-deal-with-somaliland-and-its-geopolitical-implications
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
