Geçen yıl 16 Ocak'ta yine Türkiye-ABD ilişkileri ve Türkiye'ye verilmesi öngörülen F-16'lar hakkında "Kritik dönemde kritik ziyaret: Türkiye ABD ilişkileri" başlıklı bir yazı kaleme almıştım.

Söz konusu yazı; eski Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Vaşington'a gerçekleştireceği ilk resmi ziyaret öncesinde, karşılıklı güven eksikliğinin hakim olduğu ve ilişkilerin en dibe vurduğu, F-16 satışının iki ülke gündeminin üst sıralarında bulunduğu bir döneme denk gelmişti. 

Son bir yılda Türkiye-ABD ilişkilerinde olumluya yönelik pek bir gelişme olmazken, Gazze savaşı ve iki ülkenin İsrail-Filistin ihtilafına bakışındaki farklılıklar taraflar arasındaki sorunlu konulara yenilerini ekledi. 

F-16 meselesi

Geçen yıl kaleme aldığım yazıda yer verdiğim bazı hususlar ışığında sürecin bir yıl içerisinde nasıl geliştiğine bakacak olursak: 

Biden yönetimi geçen yıl bu sıralarda Türkiye'ye 40 yeni F-16 ve 80 modernizasyon kiti ile Yunanistan'a 40 adet F-35 satılmasına ve bunların birlikte ABD Kongre'sine sunulmasına yönelik Kongre üyeleriyle gayrı resmi danışmalarda bulunmaya başladı. 

Böylelikle, Biden yönetimi, Türkiye'ye F-16 satışına itiraz edecek olan Kongre üyelerine "Türkiye'ye F-16 satacağız ama buna karşılık Yunanistan'a da çok daha üstün bir uçak olan F-35 tedarik edeceğiz" diyerek, olabilecek itirazları bertaraf etmeye yönelik adımlar attı.

Aynı zamanda ABD böyle bir hamle yaparak Yunanistan'dan gelebilecek olumsuz bir tepkiyi de önlemiş oldu.

Fakat bu durum İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD'nin Yunanistan ile Türkiye arasında güttüğü 10-7 dengesinin Atina lehine bariz bir şekilde bozulduğu gerçeğini bir kez daha bize hatırlatmış oldu. 

ABD uzun bir süre ısrarla Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya üyeliğine ilişkin Katılım Protokolü'nün onaylaması ile F-16 satışının birbirinden bağımsız konular olduğunu vurguladı, ancak geçen hafta Ankara onay sürecini tekemmül ettirdikten sonra F-16 satışı için adım atmaya başladı.

Hatta basında, prosedür gereği depozitör ülke olan ABD'ye teslim edilmesi gereken, Katılım Protokolü'nün cuma günü Vaşington'a uçak olmaması nedeniyle alelacele New York'a iletildiği ve Amerikan yetkililerince New York'tan alınarak Kongre üyelerine gösterilmek üzere ivedi bir şekilde Vaşington'a ulaştırıldığı yönünde bazı iddialar da yer aldı. 

Neticede, 26 Ocak Cuma günü, ABD Dışişleri Bakanlığı Kongre'ye hem F-16'ların satışı hem de F-35'lerin satışı konusunda resmi bildirimde bulundu. 

Görevde kaldığı sürece Türkiye'ye F-16 satışına izin vermeyeceğini dile getiren, Rum-Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen ve bir Ermeni'yle evli olan Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Parti'nin New Jersey'den Senatörü Bob Menendez, kendisine ve eşine yönelik yolsuzluk suçlamaları nedeniyle görevini bırakmak zorunda kaldı.

Yerine gelen Ben Cardin ise Türkiye'ye F-16 satışını destekleyeceğini söyledi. Aynı şekilde Temsilciler Meclisi'nden olumlu sinyaller geldi. 

Böylelikle ABD Silah İhracat Kontrol Yasası'nın 36'ncı bölümünde NATO üyelerine yönelik olarak yapılacak silah satışları için 15 günlük yasal bildirim süresinin sorunsuz bir şekilde atlatılmasının önü açılmış oldu.

Gelinen noktada, bir süredir Türk-Amerikan ilişkilerini meşgul eden ve ortak gündemdeki diğer sorunlu konuların ele alınmasına da belirli ölçüde engel olan İsveç/F-16 meselesi büyük bir sürpriz olmaz ise çözülecek gibi duruyor. 

CAATSA yaptırımları, S-400'ler ve F-35 programı

F-16 tedarikinin Türk Hava Kuvvetleri için önemli olduğu aşikar, ancak Türkiye'nin S-400 alımı sonrasında ABD'nin Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) çerçevesinde yaptırımlara maruz kalması ve F-35 programından çıkartılması, ayrıca satın aldığı F35'lerin geri ödemesinin yapılmaması iki ülke arasındaki sorunlu konular arasında yer almaya devam ediyor. 

Türkiye defaatle S-400'lerin tek başına kullanılacağını ifade etmiş olsa da ABD, yaptırımların kaldırılması için S-400'lerin Türk topraklarından çıkartılmasını istiyor.

Bu bağlamda bir dönem S-400'lerin Ukrayna'ya verilmesi önerisi gündeme geldi. 

ABD'nin diğer NATO müttefiklerine F-35'leri cömertçe dağıttığı bir dönemde Türkiye'nin F-16'lara mahkûm edilmeye çalışılması kabul edilebilir bir tutum değildir.  

S-400/F-35 meselelerinin çözülmesi için yaratıcı bazı adımların atılması, ABD'nin de mevcut tutumunu biraz esnetmesi gerekiyor.

Bu vesileyle, ABD'nin geçmişten bu yana Türkiye'ye yaptırım uyguladığı dönemlerde Türkiye'nin savunma sanayiinin geliştiğini de vurgulamakta fayda var.

Bu bağlamda, geçmişten bu yana var olan altyapıyı baz alarak son yıllarda atılan adımlarla Türkiye'nin savunma sanayiindeki yerlilik oranı yüzde 80'e ulaşmış vaziyette. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 2/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 3/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 4/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 5/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 6/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 7/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 8/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 9/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 10/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 11/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 12/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 13/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 14/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 15/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 16/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 17/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 18/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 19/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 20/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 21/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 22/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 23/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 24/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 25/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

• 26/30

  21 Ekim 2024 - ABD'nin Kuzey Karolina eyaletinde gerçekleştirilen kampanya mitinginde eski ABD Başkanı Donald Trump'ın destekçilerinden biri, break dans yapıyor. Birleşik Devletler'de 2024 Başkanlık Seçimi, 5 Kasım'da gerçekleşecek. Donald Trump, pazar günü Pensilvanya eyaletindeki bir McDonald's'ta çalışırken, Kamala Harris, Stevie Wonder'la şarkı söyledi (Julia Demaree Nikhinson/AP)

• 27/30

  20 Ekim 2024 - İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve eşi Begona Gomez'i tasvir eden bir pankart, başkent Madrid'de hükümeti protesto etmek ve genel seçim çağrısında bulunmak için düzenlenen eylem sırasında İspanyol bayrakları arasında. Bugün Madrid'de bir meydanı dolduran binlerce kişi, sağcı partilerin de destek verdiği bir miting düzenledi. İspanyol bayrakları sallayarak Madrid'in finans bölgesinin kalbindeki Plaza de Castilla meydanında toplanan protestocular "hain" diye bağırarak Sanchez'i istifaya çağırdı. Sağ ve radikal sağla bağlantılı 100'den fazla az bilinen küçük grup, mitinge "Birlik, haysiyet, hukuk ve özgürlük için. Hemen genel seçim!" sloganıyla katıldı (Oscar Del Pozo/AFP)

• 28/30

  19 Ekim 2024 - Cadılar Bayramı öncesinde zombi kılığına giren bir sanatçı, Güney Kore yapımı korku filmi Zombi Ekspresi'nden (Train to Busan) ilham alan "Zombi Şinkansen" hızlı treninde performans sergiliyor. Japonya'nın Tokyo'yla Osaka arasında giden treninin kiralanan vagonunda, "yaşayan ölülerle" karşılaşmaya hazır 40'a yakın heyecan meraklısı vardı. Organizatörlerin koltuklara yerleştirdiği oyuncular, performans kapsamında korkunç bir dönüşüm geçirerek diğer yolculara "saldırmaya" başladı. Etkinlik organizatörü Kenta Iwana, "normalde güvenli ve huzurlu olan yolculuğun bir anda kaosa sürüklenişini canlandırmak istediklerini" söyledi (Kim Kyung-Hoon/Reuters)

• 29/30

  18 Ekim 2024 - Filistinliler cuma namazı kılarken bir kişi, İsrail'in saldırıları sırasında yıkılan Büyük Ömer Camisi'nin kalıntıları arasında yürüyor. Memlük ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini taşıyan caminin yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi var. Bir diğer adıyla Gazze Ulu Cami, Gazze'nin en eski, Filistin'in de üçüncü en büyük camisiydi. Bu cami, bir yılı aşkın süredir devam eden çatışmalarda enkaza dönen tarihi alanların en çarpıcı örneklerinden biri (Dawoud Abu Alkas/Reuters)

• 30/30

  17 Ekim 2024 - İngiliz pop müzik grubu One Direction'ın eski üyesi Liam Payne, Arjantin'de kaldığı otelin üçüncü katından düştükten sonra hayatını kaybetti. Arjantin Polisi, Payne'in başkent Buenos Aires'te Casa Sur adlı otelde kaldığını, "uyuşturucu ve alkol tesiri altında olma ihtimali bulunan agresif bir adam" hakkında gelen şikayet üzerine otele gittiklerini açıkladı. Arjantinli sağlık yetkilileri, otopsi yapılacağını belirtti (Agustin Marcarian/Reuters)

İlişkileri zehirleyen ABD'nin PYD/YPG desteği

Peki, İsveç/F-16 meselesinin çözüm sürecine girmiş olması Ankara-Vaşington ilişkilerindeki derin güven bunalımına neden olan ABD'nin PYD/YPG desteğine tesir eder mi? 

Gazze savaşı ve ABD'nin İsrail'e yönelik koşulsuz desteği ABD'nin Suriye ve Irak'taki varlığına yönelik saldırıların artmasına neden oldu.

Öyle ki, ekim ortasından bu yana ABD ve koalisyon üslerine yönelik 150'ye yakın saldırı gerçekleştirildi.

ABD'nin bu saldırılara mukabele etmesi ve Irak'ta bazı kişiler ve hedeflere yönelik operasyonlar düzenlemesi neticesinde Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ABD askerlerinin ülkesinden çekilmesi çağrısında bulundu. 

Bu doğrultuda, geçen hafta içerisinde taraflar arasında uluslararası koalisyon güçlerinin Irak'ta bulunma süresini sonlandırmak amacıyla bir yüksek askeri komitenin kurulduğu açıklandı.

27 Ocak'ta ise, koalisyon güçlerinin Irak'tan çekilmesine yönelik takvimin belirlenmesi için Başbakan Sudani'nin başkanlığında iki ülke askeri yetkilileri ilk kez Bağdat'ta bir araya geldi. 

Aynı zamanda aralarında Foreign Policy'nin de bulunduğu bazı basın kuruluşları Amerikalı yetkililere dayandırdıkları haberlerinde ,ABD'nin Suriye'den de çekilmesinin gündemde olduğu, Biden yönetiminin bu konuyu ele aldığı iddialarına yer verdi.

Anadolu Ajansı'na verdiği mülakatta ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Tuğgeneral Patrick Ryder, her ne kadar Suriye'den çekilmelerinin şu anda söz konusu olmadığını kesin ifadelerle söylese de bahse konu haberlerin zamanlaması birçok açıdan önemli. 

Birincisi, ABD Başkanlık seçimlerinin başladığı bir dönemde ABD üslerine yönelik saldırılarda bir askerin dahi hayatını kaybetmesi anketlerde zaten Donald Trump'ın gerisinde kalan Biden için felaket olur. 

İkincisi, özellikle Cumhuriyetçiler ekonomideki kötü gidişatın düzeltilmesi ve göçmen krizine acil çözüm bulunması gereken bir dönemde Biden yönetiminin üçüncü ülkelere yönelik savunma harcamalarına karşı çıkıyor.

Nitekim, Biden Yönetimi'nin Kongre'ye sunduğu Ukrayna, İsrail ve Tayvan'a askeri yardımı içeren 111 milyar dolarlık paket Cumhuriyetçilerin itirazları nedeniyle kabul edilmedi.

Yapılan anketlerde Amerikan toplumunun da ABD'den binlerce kilometre uzakta yaşanan savaş ve çatışmaların kendi vergileriyle finanse edilmesinden rahatsız olduğu görülüyor. 

Üçüncüsü, ABD'nin Suriye ve Irak'tan çekileceği yönündeki haberlerin, İsrail'in Gazze'ye yönelik tutumunu sürdürmesi halinde bölgede yalnız kalabileceğine ilişkin bir baskı unsuru olarak servis edilmiş olabileceğini akıllara getiriyor.

Zira, ABD'nin çağrılarına rağmen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Gazze'ye yönelik katliamı dur durak demeden sürdürüyor.

Bu da son dönemde ABD Başkanı Joe Biden ile Netanyahu arasındaki iplerin gerilmesine neden olmuş durumda. 

ABD'nin bölgede kalıcı olmadığı ve yakın zamanda olmasa da Hint-Pasifik bölgesine yoğunlaşmak üzere er ya da geç Ortadoğu'dan çekileceği bir gerçek.

28 Ocak Pazar akşamı üç ABD askerinin hayatını kaybetmesi ve Başkan Biden'ın saldırıların arkasında İran destekli radikal grupların olduğunu söylemesi ABD kamuoyundan gelecek tepkiye göre çekilme sürecinin hızlandırabileceği gibi uzamasına da neden olabilir. 

Her hâl ve kârda, bu zaman zarfında Türkiye'nin ulusal çıkarlarını gözeterek güvenliğini garanti altına alacak hamlelerde bulunması elzem. 

Bu çerçevede, Şam yönetimiyle doğrudan temasa geçilmesi ve PYD/YPG'yle ortak mücadele konusunda bir anlayışa varılması şarttır.

Zira sahadaki aktörlerden Rusya, ABD ve İran'ın Esad Yönetimi'yle görüştüğü ve kendi gündemlerini doğrudan ilerlettiği bir durumda Suriye'yle 911 kilometre sınırı olan Türkiye'nin Esad'la doğrudan diyaloğunun olmaması her türlü sürecin dışında kalmasına ve gelişmelerin aleyhine işlemesine neden olabilir. 

Ayrıca, Esad yönetimiyle temas ve 1996 tarihli Adana Protokolü'nün revizyonu ABD ve PYD/YPG üzerinde bir baskı unsuru da oluşturabilir.

İdeal olan, Türkiye'nin, Esad yönetimiyle diyaloğu geliştirirken, ABD'yle DEAŞ'la küresel koalisyon çerçevesinde işbirliğini artırması ve PYD/YPG'nin boşa çıkartılarak köşeye sıkıştırılmasıdır.

Ancak 2014'ten bu yana Suriye'de bir terör örgütünü başka bir terör örgütüne kırdırma yolunda giderek yanlış bir strateji izleyen ve bunun da aslında farkında olan ABD'nin hatasından dönüp dönmeyeceği net değildir. 

Trump'ın başkan olması halinde daha önce de yaptığı gibi bölgeden çekilmek amacıyla bir hamlede bulunması söz konusu olabilir.

Fakat ABD'deki müesses nizam ve PYD/YPG'yle adeta duygusal bağ kurmuş olan ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) buna 2019'daki gibi izin vermeyebilir. 

Her hâl ve kârda, Kafkaslar, Kıbrıs, FETÖ gibi konular da dahil Türkiye ile ABD arasında çözülmesi gereken bir dizi mesele var.

Artık İsveç/F-16 sürecinin sonuna gelindiğine göre süratli bir şekilde bu konuların ele alınması için temaslara başlanması gerekir. 

Bu bağlamda, ABD Dışişleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı Vekili ve Siyasi İşler Müsteşarı Victoria Nuland'ın Stratejik Mekanizma Toplantısı'na katılmak üzere 28-29 Ocak 2024 tarihlerindeki Türkiye'yi ziyareti önemli bir başlangıç olabilir. 

ABD Büyükelçisi Jeffrey Flake'in geçen günlerde verdiği bir mülakatta "İttifak artık Türkiye'nin güvenlik ihtiyaçlarını ve hepimizin bir terör örgütü olarak tanımladığı PKK terörü ile mücadelesini daha iyi anlıyor. Terörizme karşı savaş hedeflerimiz pek çok alanda birbiriyle kesişiyor. Bir görüş ayrılığı olduğunda bir koordinasyon halinde bunu gidermeyi amaçlıyoruz. Benim düşüncem bundan sonra bu süreçlerin daha da iyileştirileceği yönünde. Biz DAEŞ'e karşı kurulan koalisyonda Türkiye'nin rolüne çok önem veriyoruz. Aynı alanda aynı hedefe yönelik mücadele ederken fikir ayrılıklarımız olabilir, bu görüş ayrılıklarını gidermeye çalışıyoruz. Benim umudum gelecekte daha iyi iş birliği halinde çalışabileceğimiz yönünde" şeklindeki ifadeleri önümüzdeki dönemde Ankara-Vaşington hattında bazı hareketlenmelerin olacağına işaret etmektedir.

Ancak benzer açıklamalar geçmişte de yapıldığı için, söylemin eyleme dönüşmesini görmek gerekir. 

Değişen dünya düzeninde ABD'nin Türkiye gibi güvenilir ortaklara ihtiyacı vardır.

Temennim ABD'nin bunun artık farkına varacak olmasıdır. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.