Geçen yıl 16 Ocak'ta yine Türkiye-ABD ilişkileri ve Türkiye'ye verilmesi öngörülen F-16'lar hakkında "Kritik dönemde kritik ziyaret: Türkiye ABD ilişkileri" başlıklı bir yazı kaleme almıştım.

Söz konusu yazı; eski Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Vaşington'a gerçekleştireceği ilk resmi ziyaret öncesinde, karşılıklı güven eksikliğinin hakim olduğu ve ilişkilerin en dibe vurduğu, F-16 satışının iki ülke gündeminin üst sıralarında bulunduğu bir döneme denk gelmişti. 

Son bir yılda Türkiye-ABD ilişkilerinde olumluya yönelik pek bir gelişme olmazken, Gazze savaşı ve iki ülkenin İsrail-Filistin ihtilafına bakışındaki farklılıklar taraflar arasındaki sorunlu konulara yenilerini ekledi. 

F-16 meselesi

Geçen yıl kaleme aldığım yazıda yer verdiğim bazı hususlar ışığında sürecin bir yıl içerisinde nasıl geliştiğine bakacak olursak: 

Biden yönetimi geçen yıl bu sıralarda Türkiye'ye 40 yeni F-16 ve 80 modernizasyon kiti ile Yunanistan'a 40 adet F-35 satılmasına ve bunların birlikte ABD Kongre'sine sunulmasına yönelik Kongre üyeleriyle gayrı resmi danışmalarda bulunmaya başladı. 

Böylelikle, Biden yönetimi, Türkiye'ye F-16 satışına itiraz edecek olan Kongre üyelerine "Türkiye'ye F-16 satacağız ama buna karşılık Yunanistan'a da çok daha üstün bir uçak olan F-35 tedarik edeceğiz" diyerek, olabilecek itirazları bertaraf etmeye yönelik adımlar attı.

Aynı zamanda ABD böyle bir hamle yaparak Yunanistan'dan gelebilecek olumsuz bir tepkiyi de önlemiş oldu.

Fakat bu durum İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD'nin Yunanistan ile Türkiye arasında güttüğü 10-7 dengesinin Atina lehine bariz bir şekilde bozulduğu gerçeğini bir kez daha bize hatırlatmış oldu. 

ABD uzun bir süre ısrarla Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya üyeliğine ilişkin Katılım Protokolü'nün onaylaması ile F-16 satışının birbirinden bağımsız konular olduğunu vurguladı, ancak geçen hafta Ankara onay sürecini tekemmül ettirdikten sonra F-16 satışı için adım atmaya başladı.

Hatta basında, prosedür gereği depozitör ülke olan ABD'ye teslim edilmesi gereken, Katılım Protokolü'nün cuma günü Vaşington'a uçak olmaması nedeniyle alelacele New York'a iletildiği ve Amerikan yetkililerince New York'tan alınarak Kongre üyelerine gösterilmek üzere ivedi bir şekilde Vaşington'a ulaştırıldığı yönünde bazı iddialar da yer aldı. 

Neticede, 26 Ocak Cuma günü, ABD Dışişleri Bakanlığı Kongre'ye hem F-16'ların satışı hem de F-35'lerin satışı konusunda resmi bildirimde bulundu. 

Görevde kaldığı sürece Türkiye'ye F-16 satışına izin vermeyeceğini dile getiren, Rum-Yunan lobisine yakınlığıyla bilinen ve bir Ermeni'yle evli olan Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Cumhuriyetçi Parti'nin New Jersey'den Senatörü Bob Menendez, kendisine ve eşine yönelik yolsuzluk suçlamaları nedeniyle görevini bırakmak zorunda kaldı.

Yerine gelen Ben Cardin ise Türkiye'ye F-16 satışını destekleyeceğini söyledi. Aynı şekilde Temsilciler Meclisi'nden olumlu sinyaller geldi. 

Böylelikle ABD Silah İhracat Kontrol Yasası'nın 36'ncı bölümünde NATO üyelerine yönelik olarak yapılacak silah satışları için 15 günlük yasal bildirim süresinin sorunsuz bir şekilde atlatılmasının önü açılmış oldu.

Gelinen noktada, bir süredir Türk-Amerikan ilişkilerini meşgul eden ve ortak gündemdeki diğer sorunlu konuların ele alınmasına da belirli ölçüde engel olan İsveç/F-16 meselesi büyük bir sürpriz olmaz ise çözülecek gibi duruyor. 

CAATSA yaptırımları, S-400'ler ve F-35 programı

F-16 tedarikinin Türk Hava Kuvvetleri için önemli olduğu aşikar, ancak Türkiye'nin S-400 alımı sonrasında ABD'nin Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) çerçevesinde yaptırımlara maruz kalması ve F-35 programından çıkartılması, ayrıca satın aldığı F35'lerin geri ödemesinin yapılmaması iki ülke arasındaki sorunlu konular arasında yer almaya devam ediyor. 

Türkiye defaatle S-400'lerin tek başına kullanılacağını ifade etmiş olsa da ABD, yaptırımların kaldırılması için S-400'lerin Türk topraklarından çıkartılmasını istiyor.

Bu bağlamda bir dönem S-400'lerin Ukrayna'ya verilmesi önerisi gündeme geldi. 

ABD'nin diğer NATO müttefiklerine F-35'leri cömertçe dağıttığı bir dönemde Türkiye'nin F-16'lara mahkûm edilmeye çalışılması kabul edilebilir bir tutum değildir.  

S-400/F-35 meselelerinin çözülmesi için yaratıcı bazı adımların atılması, ABD'nin de mevcut tutumunu biraz esnetmesi gerekiyor.

Bu vesileyle, ABD'nin geçmişten bu yana Türkiye'ye yaptırım uyguladığı dönemlerde Türkiye'nin savunma sanayiinin geliştiğini de vurgulamakta fayda var.

Bu bağlamda, geçmişten bu yana var olan altyapıyı baz alarak son yıllarda atılan adımlarla Türkiye'nin savunma sanayiindeki yerlilik oranı yüzde 80'e ulaşmış vaziyette. 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 2/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 3/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 4/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 5/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 6/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 7/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 8/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 9/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 10/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 11/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 12/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 13/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 14/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 15/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 16/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 17/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 18/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 19/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 20/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 21/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 22/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 23/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 24/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 25/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 26/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 27/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 28/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 29/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 30/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

İlişkileri zehirleyen ABD'nin PYD/YPG desteği

Peki, İsveç/F-16 meselesinin çözüm sürecine girmiş olması Ankara-Vaşington ilişkilerindeki derin güven bunalımına neden olan ABD'nin PYD/YPG desteğine tesir eder mi? 

Gazze savaşı ve ABD'nin İsrail'e yönelik koşulsuz desteği ABD'nin Suriye ve Irak'taki varlığına yönelik saldırıların artmasına neden oldu.

Öyle ki, ekim ortasından bu yana ABD ve koalisyon üslerine yönelik 150'ye yakın saldırı gerçekleştirildi.

ABD'nin bu saldırılara mukabele etmesi ve Irak'ta bazı kişiler ve hedeflere yönelik operasyonlar düzenlemesi neticesinde Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ABD askerlerinin ülkesinden çekilmesi çağrısında bulundu. 

Bu doğrultuda, geçen hafta içerisinde taraflar arasında uluslararası koalisyon güçlerinin Irak'ta bulunma süresini sonlandırmak amacıyla bir yüksek askeri komitenin kurulduğu açıklandı.

27 Ocak'ta ise, koalisyon güçlerinin Irak'tan çekilmesine yönelik takvimin belirlenmesi için Başbakan Sudani'nin başkanlığında iki ülke askeri yetkilileri ilk kez Bağdat'ta bir araya geldi. 

Aynı zamanda aralarında Foreign Policy'nin de bulunduğu bazı basın kuruluşları Amerikalı yetkililere dayandırdıkları haberlerinde ,ABD'nin Suriye'den de çekilmesinin gündemde olduğu, Biden yönetiminin bu konuyu ele aldığı iddialarına yer verdi.

Anadolu Ajansı'na verdiği mülakatta ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü Tuğgeneral Patrick Ryder, her ne kadar Suriye'den çekilmelerinin şu anda söz konusu olmadığını kesin ifadelerle söylese de bahse konu haberlerin zamanlaması birçok açıdan önemli. 

Birincisi, ABD Başkanlık seçimlerinin başladığı bir dönemde ABD üslerine yönelik saldırılarda bir askerin dahi hayatını kaybetmesi anketlerde zaten Donald Trump'ın gerisinde kalan Biden için felaket olur. 

İkincisi, özellikle Cumhuriyetçiler ekonomideki kötü gidişatın düzeltilmesi ve göçmen krizine acil çözüm bulunması gereken bir dönemde Biden yönetiminin üçüncü ülkelere yönelik savunma harcamalarına karşı çıkıyor.

Nitekim, Biden Yönetimi'nin Kongre'ye sunduğu Ukrayna, İsrail ve Tayvan'a askeri yardımı içeren 111 milyar dolarlık paket Cumhuriyetçilerin itirazları nedeniyle kabul edilmedi.

Yapılan anketlerde Amerikan toplumunun da ABD'den binlerce kilometre uzakta yaşanan savaş ve çatışmaların kendi vergileriyle finanse edilmesinden rahatsız olduğu görülüyor. 

Üçüncüsü, ABD'nin Suriye ve Irak'tan çekileceği yönündeki haberlerin, İsrail'in Gazze'ye yönelik tutumunu sürdürmesi halinde bölgede yalnız kalabileceğine ilişkin bir baskı unsuru olarak servis edilmiş olabileceğini akıllara getiriyor.

Zira, ABD'nin çağrılarına rağmen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu Gazze'ye yönelik katliamı dur durak demeden sürdürüyor.

Bu da son dönemde ABD Başkanı Joe Biden ile Netanyahu arasındaki iplerin gerilmesine neden olmuş durumda. 

ABD'nin bölgede kalıcı olmadığı ve yakın zamanda olmasa da Hint-Pasifik bölgesine yoğunlaşmak üzere er ya da geç Ortadoğu'dan çekileceği bir gerçek.

28 Ocak Pazar akşamı üç ABD askerinin hayatını kaybetmesi ve Başkan Biden'ın saldırıların arkasında İran destekli radikal grupların olduğunu söylemesi ABD kamuoyundan gelecek tepkiye göre çekilme sürecinin hızlandırabileceği gibi uzamasına da neden olabilir. 

Her hâl ve kârda, bu zaman zarfında Türkiye'nin ulusal çıkarlarını gözeterek güvenliğini garanti altına alacak hamlelerde bulunması elzem. 

Bu çerçevede, Şam yönetimiyle doğrudan temasa geçilmesi ve PYD/YPG'yle ortak mücadele konusunda bir anlayışa varılması şarttır.

Zira sahadaki aktörlerden Rusya, ABD ve İran'ın Esad Yönetimi'yle görüştüğü ve kendi gündemlerini doğrudan ilerlettiği bir durumda Suriye'yle 911 kilometre sınırı olan Türkiye'nin Esad'la doğrudan diyaloğunun olmaması her türlü sürecin dışında kalmasına ve gelişmelerin aleyhine işlemesine neden olabilir. 

Ayrıca, Esad yönetimiyle temas ve 1996 tarihli Adana Protokolü'nün revizyonu ABD ve PYD/YPG üzerinde bir baskı unsuru da oluşturabilir.

İdeal olan, Türkiye'nin, Esad yönetimiyle diyaloğu geliştirirken, ABD'yle DEAŞ'la küresel koalisyon çerçevesinde işbirliğini artırması ve PYD/YPG'nin boşa çıkartılarak köşeye sıkıştırılmasıdır.

Ancak 2014'ten bu yana Suriye'de bir terör örgütünü başka bir terör örgütüne kırdırma yolunda giderek yanlış bir strateji izleyen ve bunun da aslında farkında olan ABD'nin hatasından dönüp dönmeyeceği net değildir. 

Trump'ın başkan olması halinde daha önce de yaptığı gibi bölgeden çekilmek amacıyla bir hamlede bulunması söz konusu olabilir.

Fakat ABD'deki müesses nizam ve PYD/YPG'yle adeta duygusal bağ kurmuş olan ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) buna 2019'daki gibi izin vermeyebilir. 

Her hâl ve kârda, Kafkaslar, Kıbrıs, FETÖ gibi konular da dahil Türkiye ile ABD arasında çözülmesi gereken bir dizi mesele var.

Artık İsveç/F-16 sürecinin sonuna gelindiğine göre süratli bir şekilde bu konuların ele alınması için temaslara başlanması gerekir. 

Bu bağlamda, ABD Dışişleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı Vekili ve Siyasi İşler Müsteşarı Victoria Nuland'ın Stratejik Mekanizma Toplantısı'na katılmak üzere 28-29 Ocak 2024 tarihlerindeki Türkiye'yi ziyareti önemli bir başlangıç olabilir. 

ABD Büyükelçisi Jeffrey Flake'in geçen günlerde verdiği bir mülakatta "İttifak artık Türkiye'nin güvenlik ihtiyaçlarını ve hepimizin bir terör örgütü olarak tanımladığı PKK terörü ile mücadelesini daha iyi anlıyor. Terörizme karşı savaş hedeflerimiz pek çok alanda birbiriyle kesişiyor. Bir görüş ayrılığı olduğunda bir koordinasyon halinde bunu gidermeyi amaçlıyoruz. Benim düşüncem bundan sonra bu süreçlerin daha da iyileştirileceği yönünde. Biz DAEŞ'e karşı kurulan koalisyonda Türkiye'nin rolüne çok önem veriyoruz. Aynı alanda aynı hedefe yönelik mücadele ederken fikir ayrılıklarımız olabilir, bu görüş ayrılıklarını gidermeye çalışıyoruz. Benim umudum gelecekte daha iyi iş birliği halinde çalışabileceğimiz yönünde" şeklindeki ifadeleri önümüzdeki dönemde Ankara-Vaşington hattında bazı hareketlenmelerin olacağına işaret etmektedir.

Ancak benzer açıklamalar geçmişte de yapıldığı için, söylemin eyleme dönüşmesini görmek gerekir. 

Değişen dünya düzeninde ABD'nin Türkiye gibi güvenilir ortaklara ihtiyacı vardır.

Temennim ABD'nin bunun artık farkına varacak olmasıdır. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.