Sivil yönetimi yeniden tesis etmek için Nijer'e müdahale etme planını onaylamak üzere cumartesi günü planlanan Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) Yedek Kuvvetler Genelkurmay Başkanları toplantısının ertelenmesi, topluluğun ve onu destekleyen ülkelerin Nijer'e müdahale başlatmaya hazır olup olmadığına dair tartışmalı soruları gündeme getirdi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Geçen temmuz ayında Nijerya'nın başkenti Abuja'da düzenlenen ve darbecilere iktidarı teslim etmeleri için son tarih verilen toplantının aksine, grubun bu kez olası saldırının zamanlaması konusunda belirsizliği koruması, krizin diplomatik olarak çözülmesinin önünü açmak da dahil olmak üzere geniş çapta yorumlara neden oldu.
Gerçeğe daha yakın görünen bir başka tahmin, ECOWAS yedek kuvvetlerinin hazır olmaması.
Özellikle birçok üye ülkenin bu beklenen müdahale konusundaki tutumunu henüz netleştirmemiş olması ve müdahalenin zaten güvenlik zayıflığı yaşayan Sahel bölgesinde durumu daha da kötüleştirebilecek olması göz önünde bulundurulduğunda bu daha muhtemel bir seçenek.
İradenin eksikliği
Topluluk ülkelerinin tutumlarında bölünmüşlük gözleniyor. Fransa ve ABD gibi güçlerden alınan açık desteklere rağmen Burkina Faso ve Mali gibi ülkeler müdahaleyi reddederken, Nijerya, Benin ve Sierra Leone'un bu konuda istekli olduğu açıklaması dikkat çekiyor.
Avrupa'da Gelecek ve Güvenlik Enstitüsü Başkanı Emmanuel Dubois şunları kaydetti:
ECOWAS ülkeleri Nijer'e müdahale konusunda üyeleri arasındaki bölünmüşlük nedeniyle, özellikle müdahale istemeyen Togo ve Gabon gibi Sahel ülkeleri nedeniyle, istek ve iradesini ortaya koyamıyor. Diğer yandan Benin, Senegal ve Fildişi Sahili gibi ülkeler askeri kuvvet gönderme taahhüdünde bulundu.
Dubois, sözlerine şöyle devam etti:
Nijer şu anda kuşatılmış bir ülke ve Fransız ve Amerikan güçlerinin çıkarma yapması olmadığı sürece, asla bir müdahale olmayacak. Diplomatik bir çözüm olasılığı hala var, çünkü askeri konsey elçilikler ve diğerleriyle müzakere ediyor ve istediğini elde edecek.
Paris'in ECOWAS'ın Nijer'e askeri müdahale kararlarını desteklediğini açıklamasına rağmen, Fransız hükümetinin ECOWAS ülkelerinin yedek kuvvetlerine sahada destek sağlayıp sağlamayacağı belirsizliğini koruyor.
Fransa'nın Niamey'deki askeri üssünde 1500 askeri bulunuyor. Nijerliler bu üste Fransız kuvvetlerin ülkelerinden ayrılmalarını talep etmek için toplandılar, ancak Fransız Dışişleri veya Savunma Bakanlığından hemen bir açıklama gelmedi.
Dubois, Fransa'nın müdahale yetkisiyle ilgili şunları aktardı:
Fransız güçlerinin şu anda ECOWAS yedek kuvvetlerini desteklemek için ne Parlamentodan ne de başka bir merciden gelen bir yetkisi yok. Fransa'nın müdahalesi için iki koşul var: BM'nin kararı veya Afrika Birliği'nin ortak açıklaması. Ancak henüz böyle bir şey olmadı, Afrika Birliği Fransa'nın bu krize doğrudan müdahalesine yönelik bir isteği dile getirmedi. BM'de oy birliği olmadı ve Afrika Birliği'nden bir açıklama gelmedi. Bu nedenle Fransa'nın şu an bir şey yapma yetkisi yok. Paris, şu anda sadece bilgi sağlayabilir ve bu zaten sadece Fransız güçleri değil, Amerikan güçleri için de geçerlidir.
ECOWAS'ın tereddüdü
Diğer yandan Afrikalı gözlemciler, ECOWAS'ın tereddüt etmesinin ardındaki nedenlerin, Niamey'e yönelik herhangi bir hamle öncesinde yapılması gereken düzenlemelere ek olarak, Washington veya Paris'ten gelebilecek bir çözümün önünü açmak olduğuna inanıyor.
Bu tür bir hareketin birçok riski beraberinde getireceği kabul ediliyor, en önemlisi Nijer'in büyük bir karmaşa içine düşmesi durumunda cihatçı grupların yayılma olasılığı yüksek görünüyor.
Aşırılık yanlısı gruplar, Mali ve Burkina Faso gibi komşu ülkelerde, siyasi ve güvenlik açısından karmaşayı fırsat bilerek etkilerini artırdı.
Bu gruplar, Sahel'deki Fransız askeri operasyonu olan Barkhane operasyonunun başlamasından yıllar sonra bile Fransa'nın etkisini azaltmada başarılı olamadığı güçlü bir etki alanı oluşturdu.
Fransız birliklerinin Bamako ve Ouagadougou'dan çıkarılmasının ardından, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen yıl Barkhane operasyonunu sona erdirdi.
Sudanlı Gazeteci ve Afrika Uzmanı Sadık ez-Zurayki, askeri müdahale konusundaki düşüncelerini şu sözlerle paylaştı:
Batı Afrika ülkelerinin liderlerinin bir süre sınırı belirlemediğini düşünüyorum, çünkü bazı bölgesel ve uluslararası önlemler ve düzenlemeler var, henüz karar verilmedi. Fildişi Sahili, Senegal, Benin ve Nijerya gibi ülkeler darbecileri devirmek için askeri müdahaleyi destekliyor. Diğer yandan Burkina Faso, Mali ve Gine gibi ülkeler ise Rusya'nın bölgedeki çıkarlarına bağlı olan ülkeler olup müdahaleyi engelliyorlar.
Darbeyle ilgili önlemler
Zurayki, sözlerini şöyle sürdürdü:
Fransa doğrudan müdahale etmek istemiyor, çatışmaya askeri olarak da dahil olmak istemiyor. Belki de Fransızlar, ABD'nin ikinci bir askeri darbe getirmek gibi başka önlemler yoluyla hareket edebileceğine inanıyor. Bu müdahale, Fransa'nın en önemli müttefiklerinden ve eski sömürgelerinden birini kaybetmesine neden olacak. Afrikalı liderler, Afrika Birliği'nin belirlediği son tarih ile bölgesel ortamın herhangi bir müdahaleye hazırlanmasını beklerken, özellikle Nijer'deki iç durumla da çatışıyorlar. Nijer'deki güçlü halk hareketi ve darbecilerin kararlı duruşu onların işini zorlaştırıyor. Batı Afrika ülkelerindeki resmi pozisyon, ordunun gücü tekelleştirmesine veya cezadan kaçmasına izin vermemektir. Bu nedenle asıl sebep, Afrika Birliği'nin belirlediği süreyi beklemek ve Fransa'nın veya ABD'nin hangisinin bu konuya doğrudan müdahale edeceğine karar vermesini beklemektir.
Bugünkü toplantının askeri müdahale için son dokunuşların yapılacağı bir toplantı olarak planlandığı, ancak ertelendiği göz önünde bulundurulursa, darbecilerin dış arabuluculuk çabalarına karşı sert tutumunu sürdürmesi, iktidarı sivillere devretme olasılığı ve Nijer halkı arasındaki popülerliği gibi faktörler nedeniyle müdahale konusundaki belirsizlik artabilir, bu da darbecilerin dışarıya yönelik daha fazla agresif bir tavır benimsemelerine yol açabilir.
Independent Arabia
