İsveç'in NATO üyeliği konusunda hem 29-30 Haziran 2022 tarihinde Madrid'de düzenlenen devlet/hükümet başkanları zirvesi ertesinde hem de Ocak 2023'te Stockholm'de Türkiye'ye yönelik olarak peş peşe düzenlenen eylemler sonrasında birer yazı yazmıştım.
Aradan geçen zaman zarfında Türkiye Finlandiya'nın katılım protokolünü onayladı ve Finlandiya ittifakın 31. üyesi oldu.
İsveç'in üyeliği konusu ise Litvanya'nın başkenti Vilnius'ta düzenlenecek olan NATO Devlet/Hükümet Başkanları Zirvesi'ne bir ay kalmış olmasına rağmen hala belirsiz.
İsveç'te yaşanan gelişmeler
Ocak ayından bu yana geçen zaman zarfında İsveç'te Türkiye'ye yönelik provokatif gösteriler devam etti.
En son 29 Mayıs 2023 tarihinde bir grup PKK sempatizanı PKK bayrağını İsveç Parlamentosu'na yansıttı.
4 Haziran günü ise 100 kadar PKK sempatizanı ellerinde PKK bayrakları ve Abdullah Öcalan posterleriyle Stockholm'de gösteri düzenledi.
Terör örgütü yandaşları 1 Haziran'da İsveç'te yürürlüğe giren yeni terörle mücadele yasasının iptalini istedi ve hükümeti istifaya çağırdı.
Göstericiler hükümeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a boyun eğmekle itham etti.
İsveç ise tüm bu gelişmeler yaşanırken, bir yandan Madrid Zirvesi marjında imzalanan üçlü mutabakattaki koşulları yerine getirdiğini savundu, diğer yandan da söz konusu gösterilerin ifade özgürlüğü kapsamına girdiğini savunarak Türkiye'nin bu konudaki hassasiyetlerini dikkate almadı.
Esasında İsveçli makamlar PKK'nın ülke içerisindeki faaliyetlerinden rahatsız olduklarını, örgütün İsveç'te güvenliği tehdit edecek boyuta gelen organize suç çeteleriyle iş birliği yaptığını, ve gayrı-meşru yollarla elde edilen gelirlerin Avrupa'daki diğer ülkelerde mevcudiyeti olan PKK mensuplarına aktarıldığını defaatle ifade ettiler.
Bu bağlamda, üçlü mutabakat çerçevesinde kurulan Ortak Daimi Mekanizma'nın başmüzakerecisi Oscar Stenström, 29 Ocak'ta ülkesinin devlet radyosu SR'ye "İsveç'te organize suç çeteleri PKK'yi finanse ediyor. Finlandiya'dan farklı olarak İsveç'te PKK'nin daha fazla finans kaynağı var" açıklamasında bulundu.
Aynı doğrultuda, şubat ayında İsveç İç Güvenlik Servisi (SEPO) Terörle Mücadele Bölümü Başkan Yardımcısı Susanna Trehörning, İsveç devlet televizyonu SVT'ye verdiği mülakatta, "Miktar vermeyeceğim ama terör örgütü PKK'nin ülkemizde terör için önemli ölçüde finans sağladığını söyleyebilirim" ifadesini kullanarak, suçları fiilen işleyen kişileri tespit etmek için yoğun bir mesai harcadıklarını, PKK için haraç toplayanları yakalamaya çalıştıklarını belirtti.
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström da nisan ayında Dagens Nyheter verdiği röportajda; PKK'nın Türkiye'ye yönelik eylemlerde bulunmak amacıyla ülkesinde finansman kaynağı elde etmek üzere yaygın bir çalışma ağına sahip olduğunu, örgütün İsveç'i uyuşturucu satışı ve başka kanunsuz işlerin merkezi haline getirdiğini, bu nedenle PKK'nın İsveç toplumuna da zarar verdiğini itiraf etti.
Son olarak geçen hafta, İsveç Adalet Bakanı Gunnar Strömmer, "PKK bir terör örgütüdür ve örgütün İsveç topraklarında gerçekleştirdiği ya da teşvik etme veya destekleme ihtimali olan faaliyetleri açıktır; artık bununla başa çıkmak için daha etkili araçlarımız var" şeklinde konuştu.
Deprem diplomasisi
İsveç 6 Şubat depremleri sonrasında diğer ülkelerin yaptığı gibi Türkiye'ye yardımda bulundu, hem arama-kurtarma ekipleri gönderdi hem de ayni yardım gönderdi.
İsveç 1 Ocak 2023 tarihinde AB Dönem Başkanlığı'nı devralması nedeniyle Avrupa Birliği Komisyonu'nun önayak olduğu 20 Mart 2023 tarihli Uluslararası Bağışçılar Konferansı'na da eş-başkanlık etti.
Bahse konu konferans öncesinde Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu AB Komiseri Oliver Varhelyi ve İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği ve Dış Ticaret Bakanı Johan Forssell Türkiye'yi ziyaret ederek hem deprem bölgesinde incelemede bulundu hem de Ankara'da Dışişleri eski Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'yla bir araya gelerek dayanışma mesajı verdi.
Tabiatıyla İsveç insani saiklerle tüm bu gayretleri gösterdi. Ancak yine de İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'un, deprem nedeniyle Türkiye'ye gönderilen insani yardımların NATO sürecini ilerletmek için bir araç olarak görülmemesi gerektiği yönündeki açıklaması manidardı.
Öte yandan, depremlerden 10 gün sonra NATO Genel Sekreteri Stoltenberg de Türkiye'yi ziyaret etti. Stoltenberg ziyareti sırasında "İhtiyacınız olduğu anda NATO Türkiye'nin yanındadır" diyerek NATO'nun zor gününde Türkiye'yi yalnız bırakmayacağının altını çizdi.
Ancak daha depremin acıları çok tazeyken Stoltenberg'in ziyareti sırasında İsveç'in NATO üyeliğini gündeme getirmesi ve her iki ülke üyeliklerinin onaylanmasının zamanı geldiği mesajını vermesi tepki de çekti.
Yeni terörle mücadele yasası
İsveç 3 Mayıs'ta parlamentoda onaylanan ve 1 Haziran itibarıyla yürürlüğe giren yeni terörle mücadele yasası çerçevesinde PKK'yla daha etkin bir şekilde mücadele edileceğini savunuyor.
Yeni yasayla birlikte, terör örgütleriyle iş birliği yapan ya da terör eylemlerine katılan kişilere dört yıla kadar hapis cezası verilmesi söz konusu olacak.
Buna bir terör örgütünü destekleyecek, güçlendirecek ya da teşvik edecek faaliyetlerde bulunanlar da dahil.
Konu hakkında görüşü sorulan Adalet Bakanı Strömmer, yeni yasayla birlikte terörle mücadele yasasındaki boşlukların kapatıldığını, yasanın sadece belirli bir terör örgütünü hedef almayarak kapsamının genişletildiğini belirtti.
Strömmer bu doğrultuda "şimdiye kadar, bir terör suçundan dolayı cezalandırılabilmek için, terör suçuna şu ya da bu şekilde karışmış olmanız gerekiyordu. Şimdi ise suç kapsamını genişletiyoruz" şeklinde konuştu.
SEPO Terörle Mücadele Bölümü Başkan Yardımcısı Trehörning de konuya ilişkin olarak yaptığı açıklamada "Eylemi gerçekleştirenlere radikalleşme sürecinin sonlarına doğru ya da insanlar bir saldırı gerçekleştirmeye hazır olduklarında müdahil olmak istemiyoruz. İnsanlar bir terör örgütüne dahil olmaya başlar başlamaz orada olmak ve müdahale edebilmek istiyoruz ki bu yasa bunu mümkün kılıyor" dedi.
Oslo'daki gayrıresmi NATO dışişleri bakanları toplantısı
Vilnius Zirvesi yaklaştıkça Batı başkentlerinden İsveç'in üzerine düşen sorumluluğu yerine getirdiği ve artık ittifaka üye olmaya hazır olduğu açıklamaları artmaya başladı.
31 Mayıs-1 Haziran 2023 tarihlerinde Norveç'in başkenti Oslo'da NATO Dışişleri Bakanları gayriresmi toplantısı düzenlendi.
Resmi gündemde yer almasa da İsveç'in NATO üyeliği görüşülen konular arasındaydı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ve Alman Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock İsveç'in üyeliğinin Vilnius Zirvesi öncesinde onaylanması gerektiği yönünde açıklamalarda bulundular.
Toplantıya katılan İsveç Dışişleri Bakanı Billström Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda Oslo'da düzenlenen toplantıda ittifak üyelerinin İsveç'in üyeliğine yönelik olarak güçlü bir destekte bulunduklarını ve Türkiye ile Macaristan'a İsveç'in üyelik sürecini tekemmül ettirmeye başlamaları yönünde açık bir mesaj verdiklerini yazdı.
Çavuşoğlu ise söz konusu paylaşımın üstüne kendi Twitter hesabından "İsveç'e apaçık bir mesaj" diyerek İsveç'in üçlü mutabakat çerçevesinde taahhütlerini yerine getirmesi, terörle mücadele konusunda somut adımlar atması, gerisinin ise geleceği şeklinde yanıt verdi.
Stoltenberg Oslo'da yaptığı basın toplantısında İsveç'in üyeliğini görüşmek üzere yakın zamanda Türkiye'yi ziyaret edeceğini belirtti.
F-16'lar ve İsveç'in üyeliği
Aylardır Türkiye'nin ABD'den alması planlanan F-16'lar ile modernizasyon kitlerinin İsveç'in NATO üyeliği için bir pazarlık unsuru olup olmadığı tartışılıyor.
Bugüne kadar her iki ülkenin makamları konuların birbirinden bağımsız olduğunu ısrarla vurguladı.
Fakat, ABD Başkanı Joe Biden'ın Cumhurbaşkanı Erdoğan'la geçtiğimiz hafta başında yaptıkları telefon görüşmesinin içeriğine ilişkin açıklaması meselenin yeniden alevlenmesine neden oldu.
Sonrasında Blinken ve Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre konuya açıklık getirerek mutat söylemlerini tekrar etse de birkaç Kongre üyesinin F-16 satışı için İsveç'in NATO üyeliğini bir koşul olarak öne sürdükleri biliniyor.
Stoltenberg'in ziyareti
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg haftasonu ilk önce Ankara'ya gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yemin törenine katıldı, bilahare pazar günü İstanbul'da Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kabul edildi.
İsveç'in NATO üyeliği konusunda bir gelişme olması ümidiyle Türkiye'ye gelen Stoltenberg'in Dolmabahçe'deki görüşme sonrasında yaptığı açıklamadan Türkiye'den henüz olumlu bir sinyal almadığı anlaşıldı.
Stoltenberg somut olarak sadece Finlandiya, İsveç ve Türk makamlarının Ortak Daimi Mekanizma toplantısının 12 Haziran haftasında yapılması konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan'la mutabık kaldıklarını ifade etti.
Böylelikle Türkiye İsveç'in üyeliğine ilişkin kararını üçlü toplantı sonrasına bırakmış oldu.
Bu süreçte İsveç'in terör yasası çerçevesinde atacağı adımlar ve Ankara-Vaşington hattındaki temaslar Türkiye'nin alacağı kararda etkili olacaktır.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
