Bilim insanları ilk kez Mars'ın çekirdeğinden geçen depremleri gözlemledi. Üstelik bu sismik dalgalar, Kızıl Gezegen çekirdeğinin neyden yapıldığına ilişkin kanıt sağladı.

ABD'deki Maryland Üniversitesi'nin de aralarında yer aldığı uluslararası kurumlardan araştırmacılar, NASA'nın Mars'taki InSight uzay aracının topladığı sismik verileri kullanarak gezegen çekirdeğinin özelliklerini doğrudan ölçebildi.

Hakemli bilimsel dergi PNAS'ta yayımlanan bulgulara göre Kızıl Gezegen'in çekirdeği, yüksek oranda kükürt ve oksijen içeriyor. Ayrıca çekirdeğin tamamen sıvı demir karışımından oluştuğu anlaşılıyor.

Keşif, Mars'ın nasıl oluştuğuna ve Dünya'yla arasındaki jeolojik farklılıklara dair yeni ipuçları sunuyor.

Bilim insanları Dünya'nın çekirdeğini ilk kez 1906'da keşfetmişti. Depremlerden gelen sismik dalgalar çekirdeğin içinden geçiyordu. Böylece onu nasıl etkilediğini gözlemleyerek çekirdeğe dair fikir edinebildiler.

Bunu 1936'daki büyük keşif izledi. Bu tarihte de dış çekirdekten bağımsız katı bir iç çekirdeğin var olduğu anlaşıldı.

Yeni makalenin yazarlarından Doç. Dr. Vedran Lekiç, "İlk keşiften 100 yılı aşkın bir süre sonra sismik dalgalara dair bilgimizi Mars'a uyguluyoruz" diye konuştu:

InSight sayesinde nihayet Mars'ın merkezinde ne olduğunu ve Mars'ı Dünya'ya hem bu kadar benzer hem de çok farklı kılan şeyin ne olduğunu keşfediyoruz.

Jeologar bugün depremleri bir tür akustik röntgen olarak kullanıyor. Sismik dalgaların belirli malzemelerin içinden geçme ve onları etkileme biçimi, bilim insanlarının bu cisimlerin iç yapısının haritalarını çıkarmalarına olanak tanıyor.

Yine InSight'ın topladığı deprem verilerini analiz eden bir grup araştırmacı, 2021'de  Mars çekirdeğinin boyutunu da hesaplamıştı. Bulgular, Kızıl Gezegen çekirdeğinin yarıçapının 1810 ila 1860 kilometre olduğunu ortaya koymuştu. Bu da Kızıl Gezegen'in çekirdeğinin, Dünya'nınkinin yarısı kadar olduğu anlamına geliyordu.

Mars'taki sismik verilere ulaşmak isteyen NASA, InSight'ı 2018'de Kızıl Gezegen'e göndermişti. Ekvatorun yakınlarına iniş yapan uzay aracı, Mars depremlerini dinlemeye başlamıştı. Ve uzay aracındaki sensörler bugüne kadar yaklaşık 500 depremin sismik verilerini gönderdi.

InSight görevi, Aralık 2022'de sona ermiş olsa da toplanan veriler hâlen analiz ediliyor.

Araştırmacılara göre InSight, gelecek yıllarda da Mars'ın oluşumu ve evrimine dair yeni bilgiler sunmaya devam edecek.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org

Derleyen: Çağla Üren