Türkiye-ABD ilişkilerinde yaşanan son kriz (Türkiye'nin, Kürdistan İşçi Partisi'nin [PKK] Suriyeli Kürt uzantısı Halk Savunma Birlikleri'ne [YPG] karşı Suriye'de kara harekatı başlatma tehdidi) çalkantılı olduğu kadar kritik de olan ikili ilişkilerde tansiyonu yeniden yükseltti. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından henüz nihai bir karar alınmasa da nerede ve nasıl olacağına bağlı olarak ikili ilişkileri az ya da çok etkileyecek bir kara harekatı başlatması son derece muhtemel.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'yle çatışan çıkarları var. Ukrayna'dan NATO'nun nükleer politikasına ve İran'a kadar onlarca konuda iki ülkenin çıkarları örtüşüyor. Birçok sıkıntıya rağmen Ankara'nın en hayati müttefiki Washington ve Türkiye de ekonomik ve askeri ağırlığıyla stratejik coğrafyası göz önüne alındığında ABD'nin Avrasya'daki kilit ortağı.

Ancak Washington'ın IŞİD'e karşı ortak çabada YPG'ye verdiği destekle ilgili anlaşmazlıklar 2016'dan bu yana ilişkileri defalarca sarstı (YPG'nin adı 2015'te ABD ordusu tarafından Suriye Demokratik Güçleri, kısaca SDG olarak değiştirilmişti. Bu, SDG'nin ABD'nin terör listesinde yer alan PKK'yla bağlantılarını önemsiz göstermeye yönelik yüzeysel bir çabaydı. Yazar bundan sonra SDG ifadesini kullanacak ancak bu ifade aynı zamanda YPG ve "PKK'nın Suriye kolu" anlamına da geliyor). Bu durum, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın SDG'yi destekleyen ABD güçlerini Suriye'den çekme yönündeki iki kararına (neyse ki ikisi de geri alındı) ve 2016-2019 arasında Türkiye'nin Suriye'ye üç kara harekatına neden oldu.

Türkiye ve ABD'nin Suriye'ye ilişkin genel hedefleri benzer ve iki ülke, BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararı uyarınca çatışmaya siyasi bir çözüm bulunmasını desteklemek, Türkiye'deki yaklaşık 4 milyon kayıtlı Suriyeli mülteciyi desteklemek ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın Türkiye'nin desteklediği Suriye'nin İdlib bölgesine yönelik daha fazla ilerlemesine karşı çıkmak da dahil sık sık koordinasyon içinde hareket ediyor. Hatta ABD Eylül 2014'te IŞİD'in saldırısına karşı Suriye'nin kuzeyinde Türkiye sınırında Kürtlerin çoğunlukta olduğu Kobani'de SDG'yi destekleme kararı aldığında Washington ve Ankara işbirliği yapmıştı.

Nihayetinde bu işbirliği azaldı. İki buçuk yıl boyunca yürürlükte kalan Ankara-PKK ateşkesi 2015'te bozulurken, SDG'nin IŞİD'e karşı elde ettiği başarıyı temel alan ABD, IŞİD'in Suriye'de Fırat Nehri boyunca kalan topraklarına saldırmak için birincil kara gücü olarak SDG'ye verdiği desteği genişletti. Bu başarılı harekat SDG'nin kontrolündeki alanı etnik Arap bölgelerinin derinliklerine doğru genişleterek sonunda Suriye topraklarının yaklaşık yüzde 25'ini, birkaç milyonluk nüfusu, Suriye'nin petrolünün çoğunu ve ekilebilir arazisinin büyük kısmını kapsar hale getirdi.

PKK'ya karşı savaşa geri dönen Türkiye, anlaşılır bir şekilde bunu potansiyel bir tehdit olarak görerek ABD'nin SDG'ye verdiği desteği, inandırıcı olmayan bir şekilde "geçici, taktiksel ve işlemsel" diye tanımlayan ABD politikasına karşı daha çok tepki gösterdi. Ve Washington, kurulmasına yardım ettiği mini devlet için bir çözüm kurgulayamadı çünkü muhtemelen öyle bir planı yoktu.

Tüm bunlar Ekim 2019'da, SDG'nin varlığını kısıtlamaya yönelik ABD-Türkiye anlaşmasının bozulmasının ardından, Türkiye'nin bu kez Suriye'nin kuzeydoğusuna, ABD güçlerinin faaliyet gösterdiği bölgeye yakın üçüncü askeri saldırısıyla doruğa ulaştı. Trump yönetimi öfkeli bir tepki vererek üst düzey Türk yetkililere geniş kapsamlı yaptırımlar uyguladı ve Başkan Yardımcısı Mike Pence'i Erdoğan'la ateşkes görüşmeleri yapmak üzere görevlendirdi, o da bu görevi başarıyla tamamladı. Bu doğrultuda, Türkiye ve Suriyeli muhalif müttefikleri kuzeydoğu sınırının 130 kilometrelik bölümünü Suriye'nin yaklaşık 30 kilometre içine kadar işgal etti ve SDG de güçlerini bu bloktan geri çekti.

Bu anlaşma, genellikle hafif topçu ateşi ve hava harekatı dışında, üç yılı aşkın bir süredir yürürlükte. Ancak Erdoğan, SDG'nin Türkiye'ye, kuzeydoğudaki bu bloğun her iki tarafında ve kuzeybatıdaki iki bölgede, Halep yakınlarındaki Tel Rıfat ve Fırat Nehri'nin hemen batısındaki Menbiç'te, bu kadar yakın olmasından hâlâ endişe duyuyor. Erdoğan daha sonra Ekim 2019'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le, ABD birlikleri geri çekildiğinde Menbiç ve kuzeydoğu bölgelerine hareket eden Rus güçlerinin, Pence-Erdoğan anlaşmasının kapsamadığı kuzeydoğu bölgelerinde SDG'yi Türkiye sınırından 30 kilometre geri çekilmeye zorlaması için bir anlaşma müzakere etti. Ancak Pence'in Erdoğan'la yaptığı anlaşmanın aksine SDG'ye hiç danışılmadı ve SDG geri çekilmedi.

Mevcut krizin en yakın nedeni, kasımda İstanbul ve Gaziantep'te Türk sivil hedeflere yönelik düzenlenen ve 9 kişinin ölümüne neden olan iki saldırı ve Ankara'nın bu saldırıları Suriye'de faaliyet gösteren PKK'ya atfetmesi (PKK olayla ilgisi olduğunu reddetti). Erdoğan daha önce de SDG'ye karşı kara harekatı başlatma tehdidinde bulunmuş ancak Washington ve Moskova tarafından caydırılmış olsa da bu kez daha ciddi görünüyor. Bazı gözlemciler bunu, Türkiye'de 2023 ortalarında yapılacak ve anketlerin Erdoğan'ın partisinin çoğunluğu elde edemeyeceğini gösterdiği genel seçimlere bağlıyor ve Erdoğan'ın PKK unsurlarına karşı "gündem değiştirme" eylemine girişerek desteğini artırmaya çalıştığını iddia ediyor.

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 2/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 3/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 4/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 5/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 6/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 7/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 8/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 9/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 10/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 11/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 12/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 13/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 14/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 15/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 16/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 17/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 18/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 19/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 20/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 21/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 22/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 23/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 24/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 25/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 26/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 27/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 28/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 29/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

• 30/30

  22 Ekim 2024 - İsrail savaş uçağı Beyrut'un güneyindeki bir mahalledeki binayı vurdu. Ayrıca İsrail'in Beyrut'ta Refik Hariri Devlet Hastanesi'nin çevresini hedef aldığı saldırıda ölenlerin sayısı 13'e yükseldi (AFP)

Belki de böyle ama Erdoğan bunun yerine PKK'yı seçimlerden hemen önce "Bingazi" etkisi yaratarak kendi adaylığını baltalayabilecek saldırılar düzenlemekten vazgeçirmeye çalışıyor olabilir. Suriye konusunda Türkiye-ABD koordinasyonu da geçmişteki kadar üst düzey değil ve Washington'ın Ortadoğu'dan uzaklaşma vurgusu göz önüne alındığında, Türkler sınırlarındaki PKK devletçiğine ne olacağını bilmek istiyor.

Washington, Türkiye'nin Suriye'ye, özellikle de ABD güçleri ve SDG'nin IŞİD'e karşı operasyon yürüttüğü kuzeydoğuya yönelik yeni bir harekatının, bu terör örgütüyle mücadeleyi ve özellikle de SDG'nin binlerce IŞİD mahkumunu ve aile üyelerini korumada oynadığı kritik rolü baltalayacağından korkuyor ve bu nedenle Türkiye'ye operasyon düzenlememesi için her zamankinden daha güçlü şekilde baskı yapıyor. Türkler, Washington'ın bu çağrısına kulak asacak gibi görünmüyor çünkü 2018'de Suriye'nin Afrin kentinde SDG'ye karşı başlattıkları harekattan önce de aynı sözleri duymuş ve o zaman bunu görmezden gelmenin uzun vadeli sonuçlarına katlanmamıştı.

Daha genel olarak Ankara, 8 yılın ardından Washington'ın kuzeydoğudaki uzun vadeli niyetlerini hâlâ bilmediği için (kısmen Washington'un BM'nin 2254 sayılı kararını desteklemenin ötesinde kapsamlı bir strateji açıklamaması nedeniyle) hayal kırıklığına uğramış görünüyor.

Türklerin gözünü diktiği iki bölgede (Kobani ve Menbiç) güçleri bulunan ve SDG'nin 2019'da çekilmesini sağlayacağı varsayılan Rusya, SDG lideri Ferhat Abdi Şahin’le (daha çok bilinen adıyla Mazlum Abdi) çekilme konusunu yeniden müzakere ederken pek başarılı olamadı ve Abdi, Washington Post'un sayfaları da dahil olmak üzere birçok mecradan ABD'ye Türk saldırısını durdurması için çağrı yaptı.

Bunu yapmak kesinlikle Washington'ın çıkarına olur. Ruslar SDG'yi geri çekilmeye ikna ederek Türkleri caydırmaya çalıştığını iddia etse de müttefikleri Esad'ın, Türkiye'nin daha fazla Suriye toprağını ele geçirmesini istemediğini bildiğinden, Moskova'nın çatışan çıkarları var. ABD-Türkiye ilişkilerinde bir saldırıdan kaynaklanacak tam bir bozulma ve hatta ABD birliklerinin kaotik kuzeydoğu Suriye'den olası çekilmesi (ABD Dışişleri Bakanlığı çalışanları çoktan geri çekildi), Rusya'nın çıkarına olur. Bunun nedeni, Türkiye'nin Moskova'yı sadece Suriye'de değil Libya'da, Kafkasya'da ve en önemlisi Ukrayna'da çevrelemede oynağı kritil rol: Türkiye, Kiev'e kilit silah sistemleri sağlayıp 1936 Montrö Sözleşmesi'ni kullanarak Karadeniz'e Rus deniz takviyelerini engellemiş ve Rusya’yla Suriye arasındaki Rus askeri uçuşlarını Türkiye üzerinden durdurmuştu. Dolayısıyla Moskova'nın Kobani'ye yönelik bir saldırıya yeşil ışık yakabileceğine dair bazı şüpheler var ki bu da ABD'nin hem Türkiye hem de Kürtlerle ilişkilerini doğrudan etkileyecektir.

Ancak Washington'ın protestoları tek başına Ankara'yı geri adım atmaya zorlamayacak. Aksine, ABD'li yetkililer geçmişteki üçlü Türkiye-ABD-SDG anlaşmalarına dayanarak masaya gerçek bir teklif koyabilir.
Türkiye'nin acil talepleri, SDG güçlerinin Türk topraklarından ve Türkiye'nin kontrol ettiği Suriye bölgelerinden çekilmesi. Ayrıca PKK'nın Suriye'den Türk topraklarına yönelik saldırılarına karşı taahhüt istiyor. Bunun emsalleri de var. 2016'da ABD, dönemin Başkan Yardımcısı Joe Biden da dahil, SDG'nin Menbiç'i ele geçirmesinin ardından Fırat Nehri boyunca çekilmesini sağlamak için Türkiye'ye taahhütte bulunmuştu; ardından Obama yönetiminin bunu gerçekleştirememesi üzerine Trump yönetimi 2018'de SDG'nin Menbiç'ten çekilmesi için yeni bir müzakere yürütmüştü ama SDG'nin uzlaşmazlığı ve ABD içindeki tartışmalar nedeniyle bu ancak kısmen başarılı olmuştu. 2019'da Ankara, Washington ve SDG, kuzeydoğudaki SDG güçlerinin Türkiye sınırından 4 ila 14 kilometre uzağa çekilmesi ve bunun ABD-Türkiye ortak askeri devriyeleri tarafından doğrulanması konusunda resmen anlaştı (Bu anlaşma, Ekim 2019'daki Türk saldırısı ve Pence-Erdoğan anlaşmasıyla fiilen ortadan kalktı). Dahası Washington, SDG'den Suriye'nin kuzeydoğusundan Türkiye'ye saldırmayacağına dair defalarca taahhüt aldı (Türkiye'deki son saldırılar Suriye'nin kuzeydoğusundaki değil, kuzeybatısındaki SDG'den kaynaklanıyor).

İstikrarı bozacak bir Türk saldırısını önlemenin hem ABD hem de SDG için önemi göz önüne alındığında, Washington bu taahhütleri bir şekilde yeniden canlandırmalı. SDG daha önce çeşitli şekillerde yapmayı kabul ettiği gibi Menbiç ve Kobani'den çekilebilir ve Türkiye'nin Menbiç'e ya da kuzeydoğuya karşı harekete geçmeme sözü karşılığında Suriye'nin kuzeydoğusundan Türkiye'ye saldırmama taahhüdünü, Suriye'nin herhangi bir yerinden saldırmama şeklinde genişletebilir. Türkiye yine de Tel Rıfat'a saldırabilir fakat oradaki PKK unsurlarının ABD’yle hiçbir ilgisi olmadığından oraya yapılacak bir saldırı ABD-Türkiye ilişkileri açısından başka yerlere kıyasla çok daha az istikrarsızlaştırıcı olacaktır.

Bu meselelerde Türkiye’yle yapılan benzer girişimler elbette karışık sonuçlar verdi ama riskler hem Türklerle hem de SDG’yle çok üst düzeyde konuşmayı haklı çıkaracak kadar yüksek. Ancak Washington bir Türk saldırısını ertelemeyi başarsa bile Ankara'ya ve askerleri Suriye'de sık sık ateş altında kalan kendi vatandaşlarına bir bütün olarak Suriye için "Tüm bunlar nasıl sona erecek?" sorusuna bir cevap borçlu.

* Halen Wilson Center'ın Ortadoğu masasının başında olan emekli diplomat James Jeffrey, ABD'nin Irak, Türkiye ve Arnavutluk büyükelçisi olarak görev yapmasının yanı sıra bir dönem Suriye özel temsilciliği ile ulusal güvenlik danışmanı yardımcılığı görevlerini üstlendi

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://foreignpolicy.com/2022

Independent Türkçe için çeviren: İpek Uyar