Bazıları ruh çağırma tahtalarını özellikle Cadılar Bayramı'nda eğlenceli bir oyun olarak görüyor, bazılarıysa gerçekten hayaletleri çekebildiğini savunuyor.

Bu kişiler paranormal deneyimler yaşadıklarını söylerken, bilim insanları iddiaları kesin bir dille reddediyor.

Ouija tahtası ve cadı tahtası diye de bilinen bu nesneler, genellikle üzerinde alfabenin sıralandığı yatay bir zeminden oluşuyor. Faaliyete katılan kişiler ufak bir fincanın üzerine parmaklarını koyarak fincanın hareket etmesini ve harflerin üzerine gelmesini bekliyor. Böylelikle çağrılan ruhun iletişim kurduğuna inanılıyor.

Bu noktada akla şu soru geliyor: Cadı tahtalarının işe yaradığına inanan kişiler gerçekten paranormal deneyimler mi yoksa psikolojik deneyimler mi yaşıyor?

Birleşik Krallık'taki Sheffield Hallam Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde kıdemli öğretim üyesi Megan Kenny'ye göre bu esrarengiz deneyimlerin üç bilimsel açıklaması var.

1. İdeomotor etki

Kenny, The Conversation'da kaleme aldığı yazıda, ilk faktörün "ideamotor etkisi" olduğunu belirtiyor. İdeo (fikir) ve motor(kas faaliyeti) kelimelerinin birleşiminden oluşan bu kavram, zihindeki bir düşünce veya hayalin kaslarda bilinçsiz ve istemdışı hareketler yaratması anlamına geliyor.

Akademisten, "Bu, bilinçaltı hareketi diye de adlandırılır" diyor:

Örneğin bir Ouija tahtası kullanırken, kişi bilinçaltının etkisiyle fincanı hareket ettirebilir ve yalnızca kendisinin bilebileceği şeyleri heceleyebilir. Çevrelerindekiler de kendi bilinçaltı hareketleriyle duruma katkıda bulunabilir. Bu da fincanın neden kendi kendine hareket ediyor gibi göründüğünü açıklayabilir.

2. Etkenlik duygusunun yara alması

Kenny'ye göre ideomotor etkiyle de bağlantılı olan başka bir açıklama, bireylerin etkenlik duygusuyla ilgili. Bu duygu, insanların dışarıdaki olaylar ve nesneler üzerinde etkisi olacak eylemleri kontrol etme yeteneğini ifade ediyor. Akademisyen, "Örneğin, bir masayı kaldırmaya karar verdiğinizde o masa hareket eder ve bu sizin etkenlik duygunuzdur" diyor:

Tahminimiz sonuçla uyumlu olduğunda (masayı kaldırırsanız masa hareket edecektir), o eylemden sorumlu olduğumuzu hissederiz.

Tüyler ürperten 22 korku filmi

Hepsini göster 22

Tüyler ürperten 22 korku filmi

• 1/22

  Ölümcül Oyunlar (Funny Games) (1997) Yönetmen: Michael Haneke Ölümcül oyunlar, ev ortamında geçen bir film. Bir aileyi rehin alan ve ona türlü oyunlarla işkence eden 2 genç etrafında şekilleniyor. Bu oyun; cadı, şeytan ya da hayalet gibi spiritüel varlıklardan çok daha korkunç.

• 2/22

  Ölüm Provası (Audition) (1999) Yönetmen: Takashi Miike Japon korku filmi, eş arayan dul bir erkeğin bir kadınla tanışmasını ve kadının karanlık geçmişiyle yüzleşmesini konu ediniyor.

• 3/22

  Blair Cadısı (The Blair Witch Project) Yönetmen: Daniel Myrick, Eduardo Sánchez Film bütünüyle kurmaca olmasına rağmen, buluntu film tekniğiyle çekilmesi, izleyici üzerindeki etkisini artırıyor. İzleyiciler, 3 sinema öğrencisinin, Blair Cadısı olarak bilinen bir efsaneyi gerçekten görüntülediğine inanabilir.

• 4/22

  Dr. Caligari’nin Muayenehanesi (The Cabinet of Dr Caligari) (1920) Yönetmen: Robert Wiene 1920 yapımı siyah beyaz, sessiz film Alman ekspresyonizminin en önemli eserlerinden. Aynı zamanda sinema tarihinin en korkunç yapımlarından biri olarak değerlendirilen film, uyurgezer hastalarına cinayet işleten bir hipnozcuya odaklanıyor.

• 5/22

  Candyman (1992) Yönetmen: Bernard Rose 1992 yapımı korku klasiği, adını 3 kez söylediğinde beliren hayaletler üzerine çalışan bir genci konu alıyor.

• 6/22

  Cannibal Holocaust (1980) Yönetmen: Ruggero Deodato Cannibal Holocaust, buluntu film tekniğinin kullanıldığı ilk yapımlardan. Öyle ki yönetmen Deodato, filmdeki vahşet sahnelerinin gerçekçiliği yüzünden cinayetle suçlandı. Tabii ki sonunda aklandı.

• 7/22

  Şeytan (The Exorcist) (1973) Yönetmen: William Friedkin Şeytan tarafından ele geçirilen 12 yaşındaki Regan’a odaklanan kült film, 1974 Oscar’ında En İyi Film ödülüne aday gösterildi.

• 8/22

  Halloween (1978) Yönetmen: John Carpenter 1978’de yayımlanan film, tüm korku filmlerinin babası olarak anılıyor. Çocuk bakıcısı Laurie’nın maskeli bir katilden kaçışını konu edinen filmde, tansiyon her geçen dakika daha da hızlanıyor.

• 9/22

  Ayin (Hereditary) (2018) Yönetmen: Ari Aster 2018’de vizyona giren film, gizemli anneannenin ölümüyle kendini büyük bir dehşetin içinde bulan bir aileye odaklanıyor. Filmin son sahnesi izleyicilerin uykularını kaçıracak nitelikte.

• 10/22

  The Innocents (1961) Yönetmen: Jack Clayton Henry James’in novellası Yürek Burgusu’ndan uyarlanan yapım, aynı zamanda psikolojik gerilim kategorisinde. Film, ilgilendiği iki çocuğun hayaletler tarafından ele geçirildiğinden şüphelenen bir dadıyı ele alıyor.

• 11/22

  Garez (Ju-On: The Grudge) (2002) Yönetmen: Takashi Shimizu Yönetmen koltuğuna Japon yönetmen Shimizu’nun oturduğu film, Tokyo’da lanetli olduğuna inanılan bir evde yaşananları konu ediniyor.

• 12/22

  Yaşayan Ölülerin Gecesi (Night of the Living Dead) (1968) Yönetmen: George A Romero İzleyiciler, son dönemde artan zombi filmleri yüzünden bu türe karşı duyarsızlaşmış olabilir. Ancak bu filmdeki görüntüler, hala en ürpertici kareler olma özelliğini taşıyor.

• 13/22

  Nosferatu, Bir Dehşet Senfonisi (Nosferatu) Yönetmen: FW Murnau Dr. Caligari’den sonra, Bir Dehşet Senfonisi’nin vampir karakteri Kont Orlok, sinema tarihinin en korkutucu karakteri olarak görülüyor.

• 14/22

  Yetimhane (The Orphanage) (2007) Yönetmen: JA Bayona Yapımcılığını Guillermo del Toro’un üstlendiği filmde, küçük bir çocuğun kayboluşunun ardından yetimhanedeki derin sırlar ortaya çıkıyor.

• 15/22

  Diğerleri (The Others) (2001) Yönetmen: Alejandro Amenábar Nicole Kidman’ın başrolünde yer aldığı film, genç bir kadının çocuklarını evdeki hayaletlerden korumaya çalışmasını konu alıyor. Filmin sürpriz sonu ise sinema tarihinin en unutulmaz finalleri arasında.

• 16/22

  Paranormal Activity (2009) Yönetmen: Oren Peli Bu filmi, sinema tarihinin en korkunç filmleri listesine koyabilir miyiz? Kesinlikle evet. Buluntu filmlerin revaçta olduğunu düşününce bu filmin birçok festivalin favori filmi olması da çok doğal. Seyirciler kendi evlerindeki gizli kamerayla paranormal olayları görüntüleyen çiftin hikayesine bayıldı.

• 17/22

  [REC] (2007) Yönetmen: Jaume Balagueró, Paco Plaza İspanya yapımı film, klostrofobik atmosferiyle buluntu filmlerin en iyi örneklerinden biri. 2007’de vizyona giren filmde, bir yangını görüntülemek üzere itfaiyecilerle birlikte bir eve giren 2 muhabirin, ev sahipleri tarafından rehin alınışı işleniyor.

• 18/22

  Halka (Ring) (1998) Yönetmen: Hideo Nakata Uzaylı değilseniz, kuyuda yaşayan kızın hikayesini duymuşsunuzdur. Dolaşımdaki bir kasedi izlersiniz ve ardından telefonunuz çalar. Telefona baktığınızda 7 gün sonra öleceğinizi öğrenirsiniz. Unutmadan ekleyelim: birçok film gibi bu filmin de 2002’de Hollywood çevrimi yapıldı.

• 19/22

  Rosemary’nin Bebeği (Rosemary's Baby) (1968) Yönetmen: Roman Polanski 1968’de yayımlanan film, bebeğini şeytana tapan komşularının ele geçireceğinden ve ritüelleri için kullanacağından şüphelenen hamile bir genç kadının hikayesini konu ediniyor.

• 20/22

  The Shining (1980) Stephen King’in Medyum romanından uyarlanan film, özellikle ayrıntılarıyla seyircinin aklını başından alıyor. Bir dönemin efsanevi talk show’u Tonight Show’un ünlü “Here is Johnny!” repliğinin bu kadar korkunç olabileceği kimsenin aklına gelmezdi.

• 21/22

  Teksas Katliamı (The Texas Chainsaw Massacre) (1974) Yönetmen: Tobe Hooper Gerçek bir hikayeye dayandığı söylenen filmde bir grup arkadaşın acımasız yamyamlara karşı verdiği mücadele işleniyor.

• 22/22

  28 Gün Sonra (28 Days Later) (2002) Yönetmen: Danny Boyle 28 Gün Sonra’nın dünyanın en korkunç filmi olduğunu düşünmeyebilirsiniz. Ancak salgın hastalık konusunun epey gerçekçi bir şekilde işlendiği de bir gerçek. Ayrıca, John Murphy'nin "In the House – In A Heartbeat" şarkısının eşlik ettiği filmin temposu, bir hayli yüksek.

Öte yandan Ouija tahtalarıyla ilgili deneyler, insanlık etkenlik duygusunun bu faaliyet boyunca manipüle edilebileceğini gösteriyor. Kenny'ye göre bilinçdışı hareketler sonucunda fincanın hareket etmesi, aslında bireylerin beklentileriyle ters bir durum oluşturuyor ve bu da etkenlik duygusunu azaltıyor:

Gerçek sonucun, bizim tahminlerimizle uyuşmadığını hissedersek, etkenlik duygumuz azalır. Bir ruh çağırma seansını düşünelim. Bu durumda hareketin dışarıdan bir kaynaktan (ruh gibi) geldiğini düşünmemiz mümkün.

3. Duygusal bulaşma

Dikkate alınması gereken üçüncü faktör de duygusal bulaşma. "Şok edici, son derece duygusal olayların, onlara tanıklık edenleri etkisi altına alabileceğini biliyoruz" diyen Kenny, 17. yüzyılda Avrupa'da kurulan cadı mahkemelerinde duygusal faktörün etkili olduğunu düşünüyor:

Bu yüzden bir Ouija tahtası kullanırken ortamın heyecanı, etrafımızdakilerle empati kurmamızı kolaylaştırabilir. Onların korku ve endişelerini anlarız. Bu da fincanın kendi kendine hareket ettiğini düşünmemizi daha olası hale getirebilir.

Independent Türkçe, The Conversation, Science Alert

Derleyen: Çağla Üren