Bilim insanları Güneş’teki tek bir lekede 28 Mart’tan beri 17 patlama meydana geldiğini tespit etti.

NASA'nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi’yle Güneş ve Heliosferik Gözlemevi, patlamaların çarpıcı görüntülerini yakaladı.

Uzay ajansının açıklamasına göre son patlama 30 Mart’ta meydana geldi ve "X-sınıfı parlama" kategorisine alındı. Güneş’teki en yoğun patlamalardan bazıları bu sınıfta yer alıyor. 

NASA son patlamanın hareketli görüntüsünü de internet sitesinden paylaştı.
 

AR2975 adlı aktif Güneş lekesinde meydana gelen patlamalar, uzaya son derece hızlı hareket eden parçacıklar savurdu.

Söz konusu yüklü parçacıklar saatte yaklaşık 3 milyon kilometre hızla Dünya’ya yaklaşıyor. Uzmanlar bu parçacıkların bir veya iki gün içinde gezegene varabileceğini ifade ediyor.

Yıldızdaki patlamaların uzaya büyük kütleli plazmalar savurmasına taçküre kütle atımı (CME) adı veriliyor. Güneş fırtınası diye bilinen bu plazmalar, Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime girip, manyotesferde geçici bozulmalara yol açtığında güneş fırtınası adını alıyor.

Space Weather’ın verilerine göre patlamalar iki veya üç CME’yi uzaya savurdu. NASA ve Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi, ilk CME'nin gezegene 31 Mart Perşembe varacağını belirtiyor. 1 Nisan Cuma da en az bir CME’nin gelmesi bekleniyor.

Uzay ajansının açıklamasında plazma kütlelerinin Dünya’yı etkileyebileceği ifade edildi:

"Radyo iletişimini, elektrik şebekelerini, navigasyon sinyallerini etkileyebilir ve uzay araçları ve astronotlar için risk oluşturabilir."

Buradan hareketle uzmanlar, beklenen Güneş fırtınasının elektrik kesintilerine neden olabileceği veya uyduları devre dışı bırakabileceğine dair uyarıyor.

Yakın tarihte bu tür olaylardan yalnızca ikisi kaydedilmişti. Bunlardan biri 1859'da, diğeri de 1921'de meydana gelmişti. Carrington Olayı diye bilinen ilki nedeniyle telgraf telleri alev almış, iletişim önemli ölçüde aksamıştı.

Dünya’daki internet bağlantıları da Güneş’teki bu tür olaylardan zarar görebilir. Örneğin, Kaliforniya Üniversitesi, Irvine’den bilgisayar bilimleri uzmanı Abdu Jyothi, geçen yıl yayımladığı bir makalede, şiddetli bir Güneş fırtınası nedeniyle gezegenin büyük bir bölümünde haftalarca veya aylarca sürecek internet kesintileri yaşanabileceğini ileri sürmüştü.

Öte yandan, Güneş fırtınaları kuzey enlemlerinde görsel şölen de yaratabilir. Zira aurora veya kutup ışıkları diye de bilinen kuzey ışıkları da Güneş fırtınalarının gezegenin manyetosferiyle etkileşime girmesinden kaynaklanıyor.

Güneş’te hareketlilik giderek artacak

Bilim insanları, Güneş’teki patlamaların birkaç yıl içinde giderek artacağını ve zirve noktasına ulaşacağını belirtiyor. Çünkü Güneş, şu anda hareketli bir evrede.

Yıldız her 11 yılda bir, sakin veya fırtınalı geçen bir döngüsünü tamamlıyor ve yenisini başlatıyor. Güneş’in 2019’da 25. döngüsüne girdiği biliniyor. Bu döngülerden sakin olanına, yani yıldızdaki patlamaların ve lekelerin minimum seviyeye indiği dönemlere "solar minimum" adı veriliyor.

Güneş lekelerinin arttığı ve patlamaların da sıklaştığı evrelerse "solar maksimum" diye adlandırılıyor.

Uzmanlara göre yıldız şu anda hareketli bir dönemden geçiyor. Ancak henüz başında olduğu için 2022’nin çok şiddetli olaylara tanıklık etmeyeceği düşünülüyor.

2025’teyse solar maksimum evresi zirve noktasına ulaşacak. Bu nedenle bilim insanları özellikle 2025 civarında şiddetli patlamaların Dünya’yı etkilemesini bekliyor.

Independent Türkçe, Space, NASA, Space Weather, Livescience

Derleyen: Çağla Üren