Rusya'da Duma seçimleri yaklaşık bir hafta önce sona erdi -hatta artık ülke içerisinde halkı bile pek alakadar etmemiş seçim yerine yeni gündem maddeleri belirledi.
Dış politikanın son yirmi yıla- ve belki de daha ötesine- damgasını vurduğu Rusya'da kazanan, beklendiği gibi, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in partisi Birleşik Rusya (BR) oldu.
Beklentilerden biraz fazlasını, oyların yüzde 49,82'sini, almayı başaran BR'yi yüzde 18,93'lük oranla Rusya Federasyonu Komünist Partisi (RFKP) izledi. Genel olarak sol ve liberaller güç kazanırken, iktidar partisi oy kaybetti.
Ülke nüfusunun sadece yüzde 51,72'sinin oy kullandığı üç günlük (17-19 Eylül) seçimde müesses nizam sarsılmadan yola devam etmeyi seçti. 24 Eylül'de Merkez Seçim Komitesi'nin seçim sonuçlarını resmen ilan etmesiyle hile iddiaları sonuçsuz kaldı.
Muhalif muhalefetin göz açma imkânı bulamadığı, yeni oy verme ve sayım sistemlerinin denendiği seçimin asıl önemi haddi zatında yatıyor: Sandıkta oylanan ve sandık dışında karar verilen şey aslında 3 yıl sonraki devlet başkanlığı seçiminin akıbeti oldu. Keza Putin'inki ile Rusya'nınki de.
Duma seçimlerinin galibi: Sistem
Resmî seçim sonuçlarına göre BR, Duma'da çoğunluğu yeniden ele geçirerek 324 koltuğa sahip oldu. Onu RFKP, Jirinovskiy'in Rusya Liberal Demokrat Partisi (LDPR), Adil Rusya Adil Rusya takip etti.
Sistem partileri ya da vatansever blokun geleneksel üyeleri olan bu partileri ise sandığa giden süreç kadar yakın siyasî tarihi de değiştiren iki parti izledi: Liberal ve Batı yanlısı "Yeni İnsanlar" (yüzde 5,32) ile Emekliler Partisi (yüzde 2,45).
BR'nin oy kaybetmesinde ve solun yükselişinde rol oynayan emeklilik yaşının yükseltilmesi planı seçimlere hatırı sayılır etkide bulundu. Fakat RFKP'ye dağılanların dışında aldıkları oy Duma'ya girmelerini sağlayamadı.
Yine de Yeni İnsanlar'ın Duma'ya girişiyle uzun bir aradan sonra burada ilk defa beş partinin temsil edilecek.
BR'nin "her şeye rağmen" galip geldiği, tahmin ve projeksiyonlardan fazla oy aldığı, ülke genelinde seçime katılım oranının yüzde 3,84 yükseldiği bu üç günlük faaliyet yine de Kremlin için bir zafer anlamına gelmiyor.
Nitekim Putin'den partinin vitrindeki isimleri Şoygu, Lavrov ve Medvedev'e hiç kimsenin heyecan belirtisi göstermemesi, seçimleri kutlamaması buna işaret ediyor.
Kesin olan şu ki Kremlin kazanmasa da müesses nizam bu seçimlerin galibi oldu. Putin'in şahsî karizması ve BR'yi iteklemesiyle partinin oyları artarken "lider" halk nezdinde tekrar kabul aldı.
Öte yandan seçimlere Batı'dan ve Rusya içinden tepkiler devam ediyor. Önde gelen pek çok muhalif figürün adaylığına zaten uzun süre önce onay çıkmamıştı.
Navalnıy ve ekibi, 23 Eylül'de hazırladıkları uygulama ve sistemleri seçim öncesinde sansürleyen ve veri tabanından silen Apple, Google, Telegram gibi teknoloji devlerini kınadı.
Bazı Rus bilim insanlarının "14 milyon oyun sahte olduğunu" ve "BR'nin gerçek oyunun yüzde 30 civarında olduğunu" iddia etmeleri ise bir başka önemli nokta.
İlk defa Moskova'da denenen çevrimiçi (online) oy verme işlemi de tepkilere yol açtı. Çünkü burada kullanılan oylar sisteme dahil edilmeden önce RFKP ile BR kafa kafaya gidiyordu. Fakat online oyların dahil edilmesiyle iktidar partisi muhalefetin önüne geçmişti.
RFKP Genel Sekreteri Gennadiy Zyuganov'un başta yeniden sayımda ısrar ederken sonra Moskova Belediye Başkanı ve yeni Duma temsilcileriyle görüşmeye karar vermesi ise düzenin aslında değişmediğinin bir başka teyidi oldu.
Sonuçta BR'nin Duma'daki hakimiyeti korunabildi. 2024'e -ve sonrasına- giden yolda önemli bir eşik aşıldı. Navalnıy vakası gibi olaylara rağmen Rusya halkının büyük kısmının en azından şu an için Putin ve ricalini değiştirmek istemediği ya da vaziyetle ilgilenmediği ortaya çıktı.
Yeni seçim sistemi denendi. Belki de en önemlisi, Kremlin elinde patlamaya hazır bomba tuttuğunu fark etti.
Rusya'da solun yükselişi
"Majestelerinin muhalefeti" sıfatını taşıyan ve mirasına dayandığı Sovyetler Birliği Komünist Partisi ile sadece isim benzerliğini koruyan RFKP, bu seçimin sürpriz galiplerinden oldu.
Parti önceki Duma seçimlerine göre oylarını 5 puan artırırken çağdaş Rusya tarihinde 2011 seçiminden sonraki en yüksek oya kavuştu.
Peki, bu başarının ardında ne yatıyor?
Birinci sebep elbette Rusya'nın dünyanın büyük çoğunluğu gibi içinden geçtiği ekonomi, yönetim ve sağlık krizleri.
Buna, Putin iktidarının özellikle Sovyetlerden bu yana bakir kalmış, derman bulamamış taşranın sorunları ve 2021 protestoları ile ayyuka çıkmış yolsuzluk iddiaları ekleniyor.
Kaldı ki RFKP'nin önde geldiği dört federal bölgenin (Mari El ve Saha Cumhuriyetleri, Habarovsk Krayı ve Nenets Okrugu) bu problemlerle boğuşmuş ve Navalnıy eylemlerine anılmış bölgeler olması bu durumu gözler önüne sürüyor.
Ayrıca seçimden bir gün sonra Perm Devlet Üniversitesi'nde yaşanan kanlı saldırı bütün bahsi geçen sorunların acı bir ifadesi oldu. Son yıllarda okullara yönelik kitlesel saldırılar artarken saldırganların kimlikleri ve katliamların mekanları anlayana çok şey anlatıyor.
Fakat bunlardan da öte muhalefetin seçim taktiği RFKP'nin işine yaramış durumda. Navalnıy destekçileri başta olmak üzere farklı muhalif hareketler, BR adaylarına karşı belirli bölgelerde kazanması en muhtemel adaya oy verdiler.
Bu adaylardan büyük kısmı ya RFKP üyesiydi ya da seçime buradan girdi. Böylece eski Sovyet vatandaşlarının git gide azaldığı bir dönemde "organik" solcular ile "bas, geç" taktiği izleyenler solun yükselişine ve Putin ile BR'nin sosyal politikalara vereceği muhtemel ağırlığa katkıda bulundu.
Belirtmek lazım ki yükselişte olan yalnızca RFKP değil. Hatta RFKP, diğer sol hareketlerin yanında gölgede kalır durumda. Zaten muhalefetin "bas, geç" stratejisini başarıya ulaştıran özellikle gençler arasında yaygın olan ancak isimleri Batı'da Navalnıy yanlıları kadar duyulmayan bu parti ve hareketler oldu.
Rus iç siyasetini, 19'uncu yüzyılın burjuva Britanya politikacılarının taklidine benzeten Boris Kagarlitskiy'in uyarıları bu noktada önemli.
Kagarlitskiy, Rusya'yı köle ve dinamizmden uzak bir kütleye benzeten sözde uzmanlardan farklı olarak şöyle diyor:
Kitlelerin siyaseten pasif durumu, güç histerisiyle birleşmiş bir patlayıcı yaratıyor. Çağdaş Rusya'nın alt sınıfları, kendileri ‘patlatılana' dek patlamayacaklardır. […] Kremlin'in her siyasî eylem dalgası, halk içinde genel memnuniyetsizliğe yol açıyor. […] BR oy kaybetmeye devam ediyor; bu gelecek seçimleri etkileyemeyecek olsa da ümit kırıcı raporları elden geçiren yetkililerin huzursuzluğunu ortaya koyuyor. Histeri sahibi herhangi bir kimse gibi bu yetkililer de uygunsuz eylemde bulunmaya meylediyorlar. Bu sebeple hükûmet için asıl tehdit kendisidir. Bu tehdit de her gün büyümektedir.
Zyuganov, başkentteki önde gelen isimlerle görüşürken Sol Cephe'nin lideri Sergey Udaltsov'un 24 Eylül'de gözaltına alınması ya da adaylığına izin verilmeyen RFKP'li Pavel Grudinin gibi figürlerin varlığı hem sistem adına çok şey söylüyor hem de ülkedeki siyasî dinamizm adına ümit veriyor.
Nitekim Udaltsov'un "2021 seçimi Putin için utançtır" ve Grudinin'in "seçimi kazanan Lavrov, Şoygu gibi kişiler parlamentoya bile gitmeyecek, uyanın" şeklindeki söylemleri hatırı sayılır ölçüde destekçi topluyor.
"İktidara Putin'den sonra Putin gelecek"
Peki, sol güç kazanırken ya da elinde bomba tutarken Kremlin ne kadar kaygı taşıyor? Aslen ne yapmaya çalışıyor?
Bu tür soruların cevabını (geçmiş dönem) Duma Başkanı Vyaçeslav Volodin, 18 Haziran 2020'de vermişti:
Putin'den sonra[ki dönemde yine] Putin gelecek!
İktidara geldiğinde Sovyetler Birliği sonrası oluşmuş enkazı ortadan kaldıran, istikrar ortamını hakim kılan Putin'in hâlen bütün yolsuzluk, başarısızlık, hile ve zor iddia ve ithamlarına rağmen iktidarda kalmasını sağlayan da başta zikredilen mirası.
Kendisi, tıpkı I. Petro, II. Katerina ya da Lenin gibi sistem kuran, düzen inşa eden bir isim. Putin ya da kurduğu düzen için en önemli şey ise Hruşov'un Stalin'e, Yeltsin'in SSCB'ye hatta Putin'in Yeltsin'e yaptığını yapmayacak bir veliaht bulmak.
Daha doğrusu, muhtemelen şimdiye dek bulunmuş bu veliahdın, güvenle iktidara gelmesini ve istikrarın, düzenin devamını sağlamak.
2024 bu sebeple önemli bir dönemeç olacak. Normal koşullarda 2036'ya dek iktidarda kalmasının önü açılsa da 70 yaşında merdiven dayayan Putin'in iktidarı önümüzdeki seçimlerden sonra iktidarı devretmesi pek çok uzmanın üzerinde birleştiği ihtimal.
Tıpkı Kazakistan'da Nursultan Nazarbayev'in getirdiği sisteme benzer şekilde devletin tepesinde olabilir ya da siyasetten elini ayağını tamamen çekebilir.
O hâlde bu ağır ve 2021 seçimiyle bir adım daha ileri taşınmış mirası kim göğüsleyecek?
Akla gelen isimler arasında Şoygu, Medvedev, Volodin, Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, Başbakan Mihail Mişustin, İstihbarat Şefi Sergey Narışkin gibi isimler sayılır.
Fakat öyle bir kişi var ki hem bu isimlerden genç hem de profili Putin'inkine çok daha uygun. O da 2016'dan itibaren çeşitli vesilelerle az sayıda kişinin adını andığı Aleksey Dyumin.
Kimdir bu Dyumin?
Putin'in eski "bodyguard"ı olarak anılan, Kırım'ın ilhakı sırasında Özel Operasyon Kuvvetleri'ne kumandanlık etmiş. Savunma Bakanlığı Yardımcılığının ardından 2016'dan bu yana Tula Oblastı'nı yönetiyor.
Rusya gibi devasa bir ülkeyi tamamen pasif bir halkın esaret altında olduğu, politik hareketlilik ve dinamizmden yoksun bir şekilde hayal etmek yanlış. Fakat özetle şunları söylemek mümkün:
Müesses nizamın hakimiyeti hâlen sürüyor ve Putin'den sonra Putin'in gelmesi, bu sistemin devam etmesi için, bütün önlemler alınmış durumda.
Faydalanılan kaynaklar:
- https://ria.ru/20210924/vybory-1751614603.html
- https://ydh.com.tr/HD16837_rusyada-secimler-oncesi-son-viraj.html
- https://www.themoscowtimes.com/2021/09/24/why-the-kremlin-isnt-celebrating-the-duma-election-results-a75137
- https://www.indyturk.com/node/393886/tyüzde C3yüzde BCrkiyüzde CCyüzde 87yeden-sesler/fransa-ve-dyüzde C3yüzde BCnyada-merkez-siyaset-geri-mi-dyüzde C3yüzde B6nyüzde C3yüzde BCyor
- https://twitter.com/navalny/status/1441065558267633666?s=20
- https://twitter.com/baunov/status/1439925696864862210?s=20
- https://www.themoscowtimes.com/2021/09/21/statisticians-claim-half-of-pro-kremlin-votes-in-duma-elections-were-false-a75102
- https://www.facebook.com/sergey.shpilkin/posts/4398836840204918
- https://www.facebook.com/alexei.kouprianov/posts/10216567574341378
- http://rabkor.ru/columns/editorial-columns/2021/09/15/election_theses/
- http://rabkor.ru/columns/editorials/2021/07/28/big_sweep/
- https://www.instagram.com/p/CUNTSGvPr2D/
- https://www.youtube.com/watch?v=NnbamtbT4Zc
- https://twitter.com/s_udaltsov/status/1441467382048886784?s=20
- https://www.bbc.com/news/world-europe-58640387
- https://www.rbc.ru/society/18/06/2020/5eeb6d129a794743608c8c2a
- https://gergedan.press/kremlinin-adamlari-sergey-soygu-7021/
- https://actafabula.net/aleksey-navalniy-putine-alternatif-olabilir-mi/
- https://www.dailymail.co.uk/news/article-3434509/Vladimir-Putin-grooming-ex-bodyguard-military-hero-43-future-Russian-president-experts-claim.html
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
