Yüz yıl önce, 14 Mart 1921'de, Tüm Rusya Komünist Partisi'nin 10. Kongresi "gıdaya el koyma sisteminin tarım vergisiyle değiştirilmesine dair" bir kararı kabul etti. Bu, Rus köylülerinin "sürekli devrim" uğruna hasatlarına el koyan silahlı kişilerce durmaksızın soyulması yerine ürettikleri her şeyin yüzde 25 ila 40'ını devlete vermelerine olanak sağladı.

O andan itibaren köylüler, ellerinde kalanı piyasa fiyatına istedikleri yerde satabilecekti. Vladimir Lenin'in Yeni Ekonomi Politikası (NEP) olarak adlandırdığı değişiklik; serbest ticareti geri getirdi, özel mülkiyeti yeniden tesis etti, küçük işletmeleri özelleştirdi, yabancı şirketlerin Sovyet Rusya'da iş yapmasına izin verdi ve bir yıldan kısa bir süre içinde rubleyi tümüyle konvertibl bir para birimine dönüştürdü.

Yeni politika zor bir zamanda getirilmişti: Sadece bir hafta öncesinde Kronstadt ayaklanması, Bolşeviklerin en sadık destekçisi denizcilerin, parti yönetimine yüz çevirmeye başladığını göstermişti. Değişiklik fena halde gerekliydi ve yeni rota cesaret verici sonuçlar doğurdu: 1921-26 döneminde yıllık büyüme oranı yüzde 25,4'e çıktı; 1927'ye gelindiğinde tarımsal üretim I. Dünya Savaşı öncesindeki seviyeleri aştı; savaşın harap ettiği sanayi yükselişteydi. 1921 ile 1927 arasında dış ticaret yılda ortalama yüzde 36 büyürken, bazı ekonomik sektörler daha da hızlı gelişti.

Ama aynı zamanda, NEP daha en başından ölüme mahkumdu. Bir yandan Bolşevikler, bu politikayı devlet kontrolünde, merkezileştirilmiş bir ekonomi inşa etme yönündeki ana hedeflerinde "geçici bir geri adım" olarak görüyordu. Dolayısıyla köylülerle yapılan bu "anlaşma", hükümet 1923 gibi erken bir tarihte sanayi mallarının değeri artarken tarımsal ürünlerin toptan satış fiyatlarını düşürmeye başlayınca başarısızlığa uğramaya başladı.

1927'ye gelindiğinde, tahıl tedarikleri kesintiye uğrayınca projenin sonu barizdi. Öte yandan, özel girişimcilik Komünistlerin hayalini kurduğu ağır sanayiyi de yaratamadı. Tüketici pazarına en dinamik orta ve küçük ölçekli işletmeler mal sağladı, bu nedenle 1920'lerin ikinci yarısında sanayide büyüme yavaşlarken bu durum sınırlı tüketici talebinin bir yansıması oldu.

Sonuç iyi biliniyor: 1929'da ilk 5 yıllık plan kabul edildi, kolektivizasyon başladı ve kısa süre sonra piyasa ekonomisi ortadan kalktı. Bu süreçte mühendislerin ve yöneticilerin yerini gizli polis memurları ve parti bürokratları aldı.

Fakat Rusya'nın o yıllarda geçtiği yola bakınca, bunun 80 yıl sonra yaşananlara ne kadar benzediğini görebiliyoruz. Sekiz yıllık ekonomik çöküşün, yoksullaşmanın ve hiperenflasyonun ardından 2000'de yeni seçilen Devlet Başkanı Putin yeniden bir çeşit "normallik" tesis etti. Hükümet, düşük bir düz oranlı gelir vergisi oranı getirdi; döviz piyasasında denge sağladı ve hatta rubleyi rezerv para birimine dönüştürmek istediğini duyurdu. Ekonomik serbestleşme ve düzenin geri gelmesi, 2000 ile 2005 arasında borsayı 5,5 kat büyütürken Sovyetler'de ve Sovyetler sonrası ilk dönemde neredeyse var olmayan birçok sanayi de dinamik bir şekilde gelişti.

Rusya, yüksek maaşlı yabancı yöneticiler için ikinci bir yuva olurken, kişi başına düşen reel gelir 2007'ye kadar 2,5 kat arttı. I. Dünya Savaşı'nda kaybeden iki tarafın (Sovyet Rusya ve Almanya) Lenin'in yeni politikaları zamanına damgasını vuran sembolik uzlaşması bile, uluslararası terörizmin iki "masum kurbanı" olan Rusya Federasyonu'yla ABD arasındaki beklenmedik ittifakta yankılanıyordu.

Bununla birlikte, 21. ve 20. yüzyılın NEP'leri bazı başka açılardan da benzerdi. 1920'lerde kaynak tabanlı tarımsal ekonomi ülkenin yükselişinin temelini oluşturuyordu; 2000'li yıllardaysa, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki yükselişin Rusya'ya büyük nakit akışı sağlamasıyla enerji sektörü aynı rolü oynadı. 2000 ile 2004 arasındaki petrol ihracat gelirleri, 1999'dakinden yılda ortalama 33,5 milyar dolar daha yüksekti; bu fark 2005 ile 2008 arasında 223,6 milyar dolara ve 2011 ile 2013 arasında da 394 milyar dolara çıktı.

Daha önce de olduğu gibi büyümeye tüketici pazarı odaklı endüstriler (2000'le 2007 arasındaki toplam GSYİH artışının yüzde 62'sini perakende ve toptan ticaret, konut inşaatı, finansal hizmetler ve tabii ki telekomünikasyon ve internet oluşturuyordu) önayak oluyordu ve 2008'deki küresel finans krizi Rusya ekonomisini vurana dek büyüme kaynakları neredeyse tüketilmişti. Ancak 1920'lere benzer şekilde, iyileşmedeki ilerleme kendi başına teknolojik modernizasyonu garanti etmedi.

Bir kez daha ülke, tıpkı 80 yıl önce olduğu gibi iş dünyasını hükümete eşit bir partner olarak tanımayan bürokratlar ve askerler tarafından yönetiliyordu: Yetkililer ve girişimciler arasındaki ilk çatışma, yeni politikaların uygulamaya konmasından üç yıl sonra yeniden gerçekleşerek ülkedeki en zengin kişilerin (özellikle de Yukos petrol şirketi sahiplerinin) özgürlük ve servetine mal oldu.

O andan itibaren hükümet, eskisinden çok daha medeni yollarla da olsa kontrolü altındaki en büyük şirketleri konsolide ederek "anlaşmanın şartlarını" revize etmeye başladı: Vergi yükünü artırmak, bölgesel otoritelerin yetkilerini azaltmak, eğitim ve sağlık harcamalarını kısmak ve nihayet emeklilik yaşını yükseltmek için adımlar attı.

2010'ların ikinci yarısında, yeni "güç elitleri" oluştuğu açıktı. Yabancı sermaye ülke dışına itilmeye başladı; dış ticaret tekelinin ilk unsurları ortaya çıktı (Gazprom'un biricik gaz ihracatçısı statüsünü ve devlet ithalatı düzenlemesinin bir anolojisi olarak "karşı yaptırımları" hatırlayın); eski gizli servis üyelerinden ve emekli askerlerden oluşan devlet adamları ana finansal akışlar üzerinde etkili bir kontrol sağladı.

Elbette, kimse Rusya'nın şu anda yeni kolektivizasyon, militarist histeri ya da Stalin'in "tasfiyelerine" benzer baskı ihtimaliyle karşı karşıya olduğunu söylemiyor: Mevcut hükümet ne kadar eleştirilirse eleştirilsin, bu tür açıklamalar açıkça yetersiz bir gerçeklik algısına işaret edecektir. Bununla birlikte, birkaç önemli paralellik açıkça görülebilir.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 2/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 3/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 4/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 5/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 6/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 7/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 8/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 9/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 10/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 11/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 12/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 13/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 14/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 15/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 16/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 17/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 18/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 19/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 20/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 21/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 22/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 23/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 24/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 25/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 26/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 27/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 28/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 29/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 30/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

Her şeyden önce, NEP politikasının hiçbir şekilde büyük ölçekli modernleşmeye önderlik etmeyeceğine itiraz ediyorum. Küresel pratik; Japonya, Kore, Tayvan ya da Brezilya'da gerçekleşenler gibi ekonomik atılımların hükümetin ekonomi üzerindeki güçlü liderliğiyle ve uzun vadeli hedefleri belirlemesiyle elde edildiğini gösteriyor. 1920'lerin NEP'i de, 2000'lerin NEP'i de değişen tüketici taleplerine uyum sağlarken ekonomiyi ancak kriz öncesi düzeylere getirebildi.

1930'lar ve 2010'lar arasındaki temel fark; ilkinde Bolşeviklerin ne pahasına olursa olsun ve her türlü fedakarlığı göze alarak yeni bir ekonomik gelişme düzeyine ulaşmaya odaklanması, mevcut yürütücüler kuşağınınsa tipik bir "ikinci dünya" ekonomisinden faydalanmayı gayet tatmin edici bulması. Öncü nitelikteki roketlerle ilgili karikatürler ve 2020'lerin başlarında halka sunulan birkaç yeni tank ve uçak, 1940'ların başlarındaki Sovyet toplumunun militarizasyon düzeyiyle karşılaştırıldığında bu açıkça görülebiliyor.

İkinci önemli nokta, Sovyet/Rus ve dünya ekonomileri arasındaki uzlaşmanın kurgu olmasıydı. Batı'nın teknolojik ve ekonomik kültür unsurlarına dair algının yüzeysel olduğu ortaya çıktı ve hiçbir şekilde toplumun dokusunu ya da kurumlarını etkilemedi. Hem o zaman hem de şimdi dış dünya yalnızca bir sermaye, ekipman ve teknoloji kaynağı olarak algılanıyordu ama yaşam tarzı için rol model ve hiçbir şekilde temel liberal değerlerin yol göstericisi olarak algılanmadı. Uluslararası gerilimler ciddileştikçe ekonomik olarak kendi kendine yetmek baskın hale geldi, fakat elbette bunun dış dünyadan fiili bağımsızlığı ne derece etkilediği tartışmalı.

Son olarak, her iki NEP'in kısa kesilmesi esasen iktidardaki nomenklatura'nın iktidarını güvence altına alma ihtiyacının sonucuydu. Sovyetler döneminde bu, bir nebze yumuşak davranmanın mümkün olduğu bugünkünden çok daha radikal bir parçalanmayla başarılabilirdi. Ancak ekonomi üzerindeki siyasi kontrol düzeyi; "aşırı kâr talebi", fiyat düzenleme, emeklilik tasarruflarının dondurulması, belirli malların ihracat ve ithalatına yönelik kısıtlamalar ve daha birçok girişimi daha çok gördüğümüz bu dönemde istikrarlı bir şekilde artıyor.

Aynı zamanda, 1920'lerin sonlarındaki egemen sınıfın ülke için iddialı hedefler belirlediği ve neredeyse ne şekilde olursa bu hedeflerin peşinden gitmeye hazır olduğu; bugünün seçkinlerinse sadece ekonomik faydalar sağlamaya odaklandığı açık. Bu iki sonuca işaret ediyor: Bir yandan Putin rejiminden pervasızca hareketler beklenmemeli, ama diğer yandan da hiç kimse Rusya'nın yoğun bir ekonomik ve toplumsal modernizasyon için yollar ve araçlar arayarak Batı'ya döneceğini umut etmemeli.

20. ve 21. yüzyılın "yeni ekonomi politikaları" arasındaki paralellikler, 100 yıldan uzun süredir Rusya'nın sürdürülebilir ekonomik ve toplumsal kalkınma için kendi modelini bulamadığını gösteriyor. Rusya için "modernizasyonlar" yabancı ve bazen erişilemez olmaya devam ederken, gerçekleşmeleri sert bir siyasi baskıyı gerektiriyor. Ekonomik istikrar geçmiş koşulların restore edilmesiyle ilgili, ilerlemeyle değil. Dış dünyayla kurulan ittifaklar geçiciydi ve koşullara bağlıydı ki hâlâ da öyle, ama devlet gücünün işletmeler üzerindeki egemenliği payidar ve değişmez.

Yüzyıllardır Rusya ekonomik büyüme için yenilikçi reçetelere sadece tümüyle umutsuzluk dönemlerinde başvuruyor, zorlu dönem görünürde biter bitmez de bunları çabucak terk ediyor. Bundan 100 yıl sonra da ülkenin kendisini sonsuz dolambaçlı yolculuğunun bir başka turunda bulması pekala mümkün.

* Vladislav İnozemtsev'in makalesinin tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Lenin'in radikal ekonomi reformlarından yüzyıl sonra, Putin'in "modern" Rusya'sında çok az şey değişti

independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu