Bu ay 40’ıma basacağım. Bu dönüm noktasına yaklaşırken hislerimin 10’da 9’unu sakinlik, 10’da 1’iniyse hafif bir varoluşsal endişe oluşturuyor.

Bununla birlikte bir işim ve çocuğum varken, yeni orta yaş göbeğime çok fazla bakamayacak kadar meşgulüm. Ayrıca sağlıklı olacak kadar şanslıysanız, sadece yaş aldığınız için sızlanmak kabalık olur Diğer yandan, artık 40-60 yaş kutusunu işaretlediğimi fark etmenin getirdiği inkar edilemez bir zihinsel burukluk var. Bir şekilde genç ve dünyadan bihaber halimden sendeleyerek insanların pastamdaki mum sayısıyla ilgili şakalar yapacağı yaşa gelmişim, arada sağlam bir güce sahip olduğum bir dönem de olmamış gibi görünüyor. Hâlâ otobüse yetişmek için koşuyorum. Hâlâ saklama kaplarının kapaklarını asla bulamıyorum. Finlandiya Başbakanı'ndan yaşça büyüğüm ama çoraplarımın teklerini birbirine karıştırıyorum. Tam anlamıyla büyümüş hissetmiyorum, yine de Sue Townsend’in zamansız sözcüsü Adrian Mole aracılığıyla söylediği gibi “diş eti çekilmesi, tekerlekli sandalye rampaları ve ölüme doğru inen hazin bir yolda” olduğum hissi içimi ürpertiyor.

Peki bu gidiş kaçınılmaz mı? Bilim insanı ve yazar Andrew Steele’nin iddialı ve enerjik yeni kitabı Ageless: The New Science of Getting Old Without Getting Old’un (Yaşlanmayan: Yaşlanmadan Yaş Almanın Yeni Bilimi) başlıca sorusu bu. Kutsal bir ölümsüzlük kasesi pazarlamaktan ziyade yaşlanmamıza yol açan biyolojik etkenleri ve bunları önlemek için gelişmekte olan teknikleri şaşırtıcı şekilde bir araya getirerek hem daha uzun hem de daha sağlıklı hayatlar sürmemiz ihtimalini ortaya koyuyor.

Biraz derinlik katmak gerekirse: İnsanın yaşam süresi zaman ve mekana ciddi düzeyde bağlı olarak değişiyor. 19. yüzyılın başında, ağırlıklı olarak çocuk ölümlerinin yüksek olmasından dolayı yaşam beklentisinin 40 yaşın altında olması her yerde normdu. Steele, hayvanlar aleminden örneklerle şansın mayıs sinekleri için 5 dakikadan, Grönland köpek balıkları için 400 yıla kadar değiştiğine işaret ediyor. Şüphesiz biz ne sinek ne de köpek balığıyız. Yine de insan ömrünün 82’de tamamlanmadığı fikrini benimser ve gelişmekte olan araştırma fırsatlarının tümünün peşine düşersek, daha çok kara kaplumbağaları gibi olabiliriz. Steele’nin açıkladığı üzere, Galapagos kaplumbağası, doğal dünyadaki birkaç şanslı tuhaf benzeriyle birlikte “ihmal edilebilir düzeyde yaşlanıyor”. Bu da “yaşlandıkça hareketlerinde veya duyularında belirgin bozulmalar olmadığı ve doğurganlıkta yaşa bağlı azalma yaşamadıkları” anlamına geliyor.

Sonsuza dek yaşamıyorlar. Öte yandan Steele, Charles Darwin’in keşfettiği ve 2006’ya kadar yaşayan bir dev kaplumbağaya atıfla şunları yazıyor:

Harriet muhtemelen 170’inde, Kraliçe Victoria’nın saltanatının zirvede olduğu döneme denk gelen 30’unda olduğu kadar hayat doluydu. Yani doğrusu pek de hayat dolu değildi, neticede o bir dev kaplumbağaydı.

Üslubundaki bu canlılık, okurun yaşlanmanın insan bedeninde yarattığı bilançoyu amansızca anlatan bir metne katlanmasını sağlıyor. Mizah yazarı Nora Ephron, olgun anı kitabına I Feel Bad About My Neck (Boynumdan Memnun Değilim) adını vermiş olabilir ama kitapta yaşlanma, estetik bir zorluktan ziyade yıkıcı bir bedensel çöküş olarak karşımıza çıkıyor. Çok sayıdaki istatistik arasında en iç karartıcı olanı hangisi mi? Bir dizi sürecin bizi kanser, kalp hastalıkları, felç, bunama ve diyabet gibi büyük öldürücülere karşı giderek daha hassas hale getirmesinden dolayı ölüm ihtimaliniz her 8 yılda iki kat artıyor.

Steele, gerilememizin ardındaki mekanizmaları neşeli ve kolay anlaşılabilir şekilde ortaya koyuyor. Çok sayıda şeyi kapsayan nedenlerden biri "tek kullanımlık soma teorisi": Üreme hücrelerimizin sağlığını bedenlerimizi oluşturan "soma" hücrelerininkinin önünde tutan evrimsel mantık. Çocuk yapmanın bir şekilde yaşam gücümü tükettiğinden hep şüphelenmiştim: İşte kanıtı. İhmal edilmiş soma hücrelerimiz yaşlandığındaysa işler sarpa sarıyor. Sağlıklı hücre bölünmesi için hayati önemdeki telomerler, yani kromozomlarımızın üzerindeki koruyucu başlıklar kısalıyor. Hücrelerin kendi çöplerini temizlemesini sağlayan otofaji süreci geriliyor. Proteinler, yanlış biçimlenme sonucu Alzheimer hastalığına neden olan plakları oluşturma riski taşıyan yapışkan topaklara dönüşüyor. Kırılgan yaşlı hücreler takılıp kalıyor:

Daha fazla bölünmeksizin oldukları yerde çakılı kalıyor, 'senescent hücreler' olarak bilinen, hücre intiharı gerçekleştirmeyi reddeden yaşlanmış zombi hücrelere dönüşüyorlar.

Hücrelere enerji veren mitokondrilerimizin işlerliği bozuluyor. Kök hücreler azalıyor. Kronik enflamasyon diyabetten kansere kadar her şeyde riski artırıyor. Bu, biyolojinizde kırlaşmış birkaç tel saç veya 35'inin üstündekiler açısından küresel salgındaki her Zoom görüşmesini asap bozucu bir çileye çeviren alın çizgilerinden çok daha kötü şeylerin köpürdüğünü gösteren ürkütücü bir uyarı alarmı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 2/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 3/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 4/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 5/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 6/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

• 7/30

  15 Kasım 2024 - Bangkok'ta bir kadın, Loy Krathong festivali sırasında nehir tanrıçasına şükranlarını sunmak için yaprak ve çiçeklerden yapılmış Krathong'u parktaki bir lagüne yerleştiriyor. Festival her yıl, Tayland Ay takviminin 12. ayında, dolunayda kutlanıyor. Ülkedeki en büyük festivallerden biri olan Loy Krathong'da Taylandlılar, su tanrıçasına şükranlarını temsil eden adakları küçük teknelerle yüzdürüyor. Bununla kirlilik veya israf gibi davranışları için af da diliyorlar (Chalinee Thirasupa/Reuters)

• 8/30

  14 Kasım 2024 - National Geographic Pristine Seas, Pasifik Okyanusu'ndaki Solomon Adaları'nın yakınında keşfedilen dünyanın en büyük mercanının 24 Ekim'de çekilen fotoğrafını bugün paylaştı. Bilim insanları, Pristine Seas araştırma gemisinde çalışırken buldukları mercanın "hayat ve renkle dolu" önemli bir keşif olduğunu söylüyor. Genişliği 34 metre ve 5 metreden daha yüksek olan mercan, uzaydan bile görülebiliyor. Devasa mercanın 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor (Manu San Felix/National Geographic Pristine Seas/AFP)

• 9/30

  13 Kasım 2024 - Fransa'da, Michelin'in Clermont-Ferrand'daki merkezinde düzenlenen eylemde, Genel Emek Konfederasyonu ceketi giyen bir protestocu bir sis bombasının yanından geçiyor. Araç lastiği üreticisi Michelin, 5 Kasım'da 1250'den fazla kişinin çalıştığı iki fabrikasını kapatmayı planladığını açıklamış ve kararın "son çare" olarak alındığını söylemişti. Sadece işten çıkarma planlarından vazgeçilmesini değil, maaş artışının da garanti altına alınmasını talep eden sendikalarla şirket yönetimi arasında henüz bir uzlaşmaya varılamadı (Olivier Chassignole/AFP)

• 10/30

  12 Kasım 2024 - Bakü'deki Birleşmiş Milletler iklim değişikliği zirvesi COP29'un açılış töreninde dansçılar performans sergiliyor. Bu sene gerçekleştirilen COP’ta ülkelerin enerji politikalarının yanı sıra yeni kolektif finansal hedeflerin belirlenmesi bekleniyor. Zirve, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başladı. İklim aktivistleri pazartesi günü Gürcistan'da bir miting organize ederek Azerbaycan'ın iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmasını protesto etmişti. Tiflis'te bir araya gelen birçok aktivist, Azerbaycan'ın baskıcı politikaları nedeniyle iklim görüşmelerine ev sahipliği yapmayı hak etmediğini savunmuştu. Greta Thunberg, Azerbaycan'ın zirveyi "işlediği suçları ve insan hakları ihlallerini yeşil aklama yoluyla örtbas etme şansı" gibi gördüğünü ileri sürmüştü (Maxim Shemetov/Reuters)

• 11/30

  11 Kasım 2024 - Sudan ordusuyla ilişkili silahlı kişileri taşıyan kamyon, ülkenin doğusundaki Gedaref sokaklarında. Sudan'da rakip generaller arasında Nisan 2023'ten beri süren savaş onbinlerce kişinin ölümüne ve 11 milyondan fazlasının da yerinden olmasına yol açtı. Birleşmiş Milletler'e göre yerinden edilenlerden 3,1 milyonu ülke sınırları dışında sığınacak bir yer arıyor (AFP)

• 12/30

  10 Kasım 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Deyr El Balah'ta Filistinliler yemek kuyruğunda. BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'nin kuzeyinde kıtlık yaşanabileceğini belirterek, "Açlık İsrail devleti tarafından silah olarak kullanılıyor" dedi. Lazzarini, "Gazze Şeridi'ne girmesine izin verilen yardım yetersiz. Günde ortalama 30 tırın biraz üzerinde ve bu günlük ihtiyacın yalnızca yüzde 6'sına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı (Ramadan Abed/Reuters)

• 13/30

  9 Kasım 2024 - Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 35. yıldönümünde düzenlenen çiçek bırakma törenine katıldı. Törende Soğuk Savaş döneminde Doğu Berlin'den Batı Berlin'e geçerken hayatını kaybedenler anıldı. Berlin Duvarı'nın yıkılışının yıldönümü kapsamında her yıl canlı müzik, sergiler ve eski duvarın bir ucundan diğerine yapılan koşu da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler gerçekleştiriliyor (Ebrahim Noroozi/AP)

• 14/30

  8 Kasım 2024 - İspanya'daki atlı sivil muhafızlar, ölümcül afetin ardından ülkenin doğusundaki Valensiya bölgesinde zarar gören araçların yanından geçerek mağdurları arıyor. Ülkede son 50 yılda yaşanan en kötü sel felaketi, 210'dan fazla kişinin ölümüne, onlarca kişinin kaybolmasına ve kasabaların çamur altında kalmasına yol açtı. Sel özellikle Valensiya'da büyük bir yıkıma sebep oldu (Jose Jordan/AFP)

• 15/30

  7 Kasım 2024 - Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'ye sarılıyor. Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5'inci zirvesi, kıtanın karşı karşıya olduğu güvenlik zorluklarını ele almak amacıyla Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de başladı. Zirvede Avrupa Birliği üyesi ülkelerin liderleriyle üye olmayan ülkelerin liderleri bir araya geliyor. Ana gündem maddeleri arasında düzensiz göçle mücadele, ekonomi güvenliği ve iklim de var (Ludovic Marin/AFP)

• 16/30

  6 Kasım 2024 - 2024 ABD Başkanlık Seçimi'ni kazanan Donald Trump, Florida eyaletindeki West Palm Beach Kongre Merkezi'nde konuşma yaptı. Trump, zafer konuşmasında kendisini destekleyen herkese teşekkür etti ve ekonomik büyüme ve ulusal güvenlik vaatlerinde bulundu. Sandıkların kapanmasıyla birlikte erken sonuçlar, seçim yarışının başa baş gittiğini gösterse de Trump, salıncak eyaletlerde kazanarak zafere ulaştı. Trump, rakibi Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'ten yaklaşık 5 milyon fazla oy aldı (Jim Watson/AFP)

• 17/30

  5 Kasım 2024 - ABD'nin New York kentinde seçmenler oy kullanıyor. ABD'de seçim gününe gelindi ve Demokrat Parti'nin adayı Kamal Harris'le Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş ilerliyor. Seçimin sonucunu 7 salıncak eyaletteki oyların belirleyeceği düşünülüyor (Leonardo Munoz/AFP)

• 18/30

  4 Kasım 2024 - İspanya'nın Valensiya bölgesindeki Alfafar'ın caddelerinde polis memurları sokaklardaki çamurun temizlenmesine yardım ediyor. İspanya'da uzun zamandır görülen en kötü sel felaketinde hayatını kaybedenlerin sayısı 217'ye ulaşırken arama kurtarma çalışmaları hâlâ sürüyor. Yetkililer sokakların temizlenmesinin en az bir hafta süreceğini belirtirken bölgede 17 bin polis, jandarma, asker ve sivil koruma görevlisi çalışıyor (Jose Jordan/AFP)

• 19/30

  3 Kasım 2024 - Brezilya'daki Formula 1 Sao Paulo Grand Prix'sini Red Bull Racing'in Hollandalı pilotu Max Verstappen kazandı. "Uçan Hollandalı", son derece kaotik geçen yarışa 17. sıradan başlamıştı. İkinci ve üçüncü sırayı Alpine pilotları Esteban Ocon ve Pierre Gasly alırken, pilotlar şampiyonasında Verstappen'le Norris arasındaki fark 62'ye çıktı (Nelson Almeda/AFP)

• 20/30

  2 Kasım 2024 - Hindistan'ın Mumbai şehrinde, Ölüler Günü'nde mezara çiçek koyan bir kadının drone görüntüsü. Cadılar Bayramı'yla başlayan üç günlük dönemde, Hıristiyanlar ölülerle yaşayanlar arasındaki perdenin kalktığına inanıyor. Hıristiyanlar, Hindistan nüfusunun yalnızca yüzde ikisini oluşturuyor. Geçen ay çeşitli Hıristiyan mezheplerinin liderleri, kendilerine yönelik şiddetteki artışı protesto etmek üzere Yeni Delhi'de eylem düzenlemişti (Francis Mascarenhas/Reuters)

• 21/30

  1 Kasım 2024 - Afrika penguenleri, Cape Town yakınlarında turistlerin uğrak noktalarından olan penguen kolonisinde, sahilde dinleniyor. Boulders penguen kolonisi 1983'te kurulmuş ve kolonideki kuş sayısı çevredeki ada kolonileri sayesinde artırılmıştı. Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) yakın zamanda Afrika penguenini, nesli tehlike altında olan türlerden nesli kritik tehlikedeki tür kategorisine taşıdı. Halihazırda popülasyonunun yüzde 97'sini kaybetmiş olan kuşun nesli, bir değişiklik olmadığı takdirde 4 bin günden kısa bir süre içinde tükenebilir (Rodger Bosch/AFP)

• 22/30

  31 Ekim 2024 - ABD'nin Missouri eyaletindeki St. Charles kentinde bir yurttaş, Cadılar Bayramı'na özel kıyafetiyle oy kullandı. Seçime sayılı günler kala Kamala Harris ve Donald Trump arasındaki yarış başabaş devam ediyor. ABD Başkanı Joe Biden'ın, destekçilerini "çöp" diye nitelemesi üzerine Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Trump, çöp kamyonuna bindi. Öte yandan Arnold Schwarzenegger, Kamala Harris'i desteklediğini açıkladı (Robert Cohen/AP)

• 23/30

  30 Ekim 2024 - İspanya'nın güneyindeki Valensiya'da gerçekleşen sel, arabaları bu hale getirdi. Kurtarma ekipleri, şiddetli yağmurların yol açtığı seller sonucunda 95 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Kayıpları arama çalışmalarıysa sürüyor. Valensiya'da 1996'dan bu yana metrekareye en fazla yağışın düştüğü bildirildi. Meydana gelen felaketten dolayı 3 günlük ulusal yas ilan edildiği açıklandı (Jose Jordan/AFP)

• 24/30

  29 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin merkezinde Filistinli mültecilerin kaldığı Nuseyrat kampındaki Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı'na (UNRWA) ait yardım dağıtım merkezinin kapısındaki açıklıktan bir adam dışarı bakıyor. İsrail, parlamentosunun yıkıma uğramış Gazze Şeridi'ndeki ana BM yardım kuruluşunu yasaklayan bir tasarıyı onaylamasının ardından artan bir uluslararası tepkiyle karşı karşıya kalıyor. 90 gün içinde yürürlüğe girmesi beklenen mevzuatın, UNRWA'nın Doğu Kudüs genel merkezinin kapatılmasına ve Refah üzerinden Gazze'ye insani yardım ulaştırılmasının engellenmesine yol açması öngörülüyor (Eyad Baba/AFP)

• 25/30

  28 Eylül 2024 - Eski ABD Başkanı Barack Obama, ABD Başkan Yardımcısı ve Demokrat Parti'nin başkan adayı Kamala Harris'in Pensilvanya eyaletinin Philadelphia kentinde düzenlenen mitinginde konuştu. Ayrıca Bruce Springsteen ve John Legend gibi sanatçılar da sahneye çıkıp seyircileri Harris'e oy vermeye ve arkadaşlarıyla ailelerini sandık başına gitmeye teşvik etmeye çağırdı (Matthew Hatcher/AFP)

• 26/30

  27 Ekim 2024 - Ferrari pilotu Carlos Sainz Jr. Formula 1 Meksika Grand Prix'sinde pitte. İspanyol pilot kariyerindeki 4. F1 zaferini elde ederken, takım arkadaşı Charles Leclerc, son turlarda yaptığı hatayla ikinciliği McLaren'in şampiyonluk mücadelesi veren pilotu Lando Norris'e kaptırıp üçüncülüğe razı oldu. Pilotlar şampiyonasında zirvedeki isim Max Verstappen ise yarış içinde toplamda 20 saniye ceza aldı ve 6. sırada bitirdi (Carlos Perez Gallardo/Reuters)

• 27/30

  26 Ekim 2024 - Birleşik Krallık'ta göçmen karşıtı protestolardaki bir eylemci, Cumhuriyetçi başkan adayı ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın maskesini takıyor. Eylem İngiltere'nin başkenti Londra'da, ülkedeki aşırı sağcı grupların başında gelen İngiliz Savunma Ligi'nin eski lideri Tommy Robinson'ın çağrısıyla organize edilmişti. Robinson, planladığı yürüyüş öncesi Terörle Mücadele Yasası çerçevesinde suçlanarak dün gözaltına alınmıştı. Irkçılık karşıtları da aşırı sağcılara tepki amacıyla eylem düzenledi. İki grubun karşı karşıya gelmesini engellemek üzere güvenlik önlemleri alındı (Hollie Adams/Reuters)

• 28/30

  25 Ekim 2024 - Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı sırasında Kursk bölgesinde Rus askerleriyle girdiği çatışmada hayatını kaybeden Ukraynalı asker Volodimir Baranov için Çernihiv'de düzenlenen cenaze töreninde halk milli marş söylüyor (Maksym Kishka/Reuters)

• 29/30

  24 Ekim 2024 - Mozambik'in başkenti Maputo'daki Maxaquene mahallesinde protestocular, güvenlik güçleriyle çatıştı. Çevik kuvvet polisi, iki muhalifin vurularak öldürülmesinden günler sonra seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla eylem düzenleyen kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Avrupa Birliği gözlemcileri de Mozambik seçimlerinde düzensizlikler ve bazı sandık sonuçlarında oynama olduğunu tespit etmişti (Alfredo Zuniga/AFP)

• 30/30

  23 Ekim 2024 - Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta un kıtlığı yaşanıyor. İsrail, Gazze Şeridi'ne gıda, su, yakıt ve elektrik girişini engellemeye devam ediyor. Savaştan önce bile Gazze nüfusunun sadece yüzde 4'ü güvenli ve temiz suya erişim sağlayabiliyordu. Öte yandan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Gazze'nin kuzeyindeki çocuk felci aşılama kampanyasının son aşamasının artan şiddet ve erişim eksikliği nedeniyle ertelenmesinden büyük endişe duyduğunu" söyledi (Bashar Taleb/AFP)

Peki ya başka bir yol varsa? 2125'te Ay'a dönüş seyahatiniz için şimdiden rezervasyon yaptırmayın. Bilimin daha gidecek çok yolu var: Steele'nin belirttiği gibi araştırmaların çoğu henüz erken aşamalarda, olası gizli tehlikeler ve istenmedik sonuçlarla dolu. Öte yandan umut vadeden bir dizi yaklaşım mevcut, günümüzde bilgisayar teknolojisindeki devasa ilerlemeler yeni tedavileri teşvik ediyor. Steele, senolitiklerin veya senescent hücreleri yok eden ilaçların önümüzdeki birkaç yıl içinde geliştirilebileceğini varsayıyor. Gerçi bunlar yaşlanmanın kendisinden ziyade yaşa bağlı koşullarla mücadeleyi hedefliyor. Bundan sonra "gen ve kök hücre gibi daha ileri düzey tedaviler onlarca yıl ölçeğindeki sürelerde hazır hale gelebilir". Neticede, gıcırdayan bir diz ve tıkanmış bir damar gibi yaşlanmanın tekil semptomlarıyla mücadele etmek yerine "sistemler tıbbına" (systems medicine) doğru ilerleyeceğiz, bu da evvela bedenlerimizin parçalanmasını önleyecek:

İlk yaşlanmayan nesil muhtemelen talihlerini başta fark etmeyecek. 100, 150 veya toplumlarında 'yaşlı' neyi karşılıyorsa o yaşta ölme beklentisiyle büyüyecekler ama art arda hayat kurtaran tıbbi gelişmeler cenazelerini giderek daha da ileriye atacak.

Steele, dışarıdan bakan birinin başına buyruk özgüveniyle yazıyor. Doktorası fizik alanında. Daha sonra, yaşlanmaya olan ilgisini yazar olarak sürdürmeden önce bilgisayarlı biyoloji alanına geçiş yapmış. Bu kariyer değişikliğinde, yaşlanma karşıtı hareketin sakallı öncüsü olmadan önce bilgisayar bilimleri alanında çalışmaya başlayan Aubrey de Grey'le ortak bir yan var. Steele acayip tahminlerde bulunacak kadar ileri gitmese de (de Grey insanların bin yaşına kadar yaşayabileceği iddiasıyla akademiyi kızdırmıştı) mantık aynı.

Hepimiz neşeyle kırışıklarımızın yükünü boşaltıp bağırsak kanserini es geçecek olsak da, bilimin ilerleyeceğini farz edersek yaşlanmayan bir toplum için hazır olduğumuz söylenebilir mi? Steele, akla yatkın şekilde kimsenin ileri yaşın eziyetlerini aşırı nüfuslu bir dünyada çözüm olarak düşünemeyeceğini yazıyor ama bu araştırma yine de Pandora'nın etkileyici zorluklar kutusunu açıyor. Uçan kaykayla işe giden yüzleri hayat dolu 100 yaşını aşmış kişilerle ilgili ütopyadan ziyade, muhtemelen ilk önce sağlıkta bugün görülen akıl almaz eşitsizliklerin daha da derinleştiğine şahit olurduk. An itibarıyla Birleşik Krallık'ın en zengin ve en yoksul bölgeleri arasında 9 yıllık bir yaşam süresi farkı var. Bu kazana bir miktar afili önleyici ilaç da katın ve bilin bakalım onlara önce kim erişecek. Dahası iş hayatında, özellikle de istihdama katkısı giderek artan teknoloji sektöründe yaygın olan yaş ayrımcılığı varken, üzerinizde kapüşonlu kazakla dinç görünmeye devam etmenizi sağlayacak hapları yutuvermemeyi kim göze alabilir?

Bill Bryson'ın enerjisi ve bir bilim insanının teknik bilgisiyle yazan Steele, büyük verinin insan biyolojisiyle birleştiği, göz kamaştırıcı olduğu kadar korkutucu bu çağda mevzubahis olanın ne olduğunu kavramak için bize en azından bir şans sunuyor. Yeni yıl kararlarım açısından "ihmal edilebilir yaşlanma" hâlâ abartılı olabilir ama ihtiyarlığın sonraki dönüm noktalarına daha çok kaplumbağa hızıyla ilerlemekten memnuniyet duyardım.

independent.co.uk/arts-entertainment

Independent Türkçe için çeviren: Şafak Küçüksezer