Arkeologlar, Avrupa'daki son Neandertaller yok olmadan kısa süre önce gerçekleşen iklim değişikliğinin, Neandertal davranışlarında karmaşık değişimleri tetiklediğini ve karmaşık aletler üretmelerine yol açtığını keşfetti.

Almanya'daki Friedrich Alexander Nürnberg Erlangen Üniversitesi'nden (FAU) ve İtalya'daki Ferrara Üniversitesi'nden (UNIFE) bilim insanlarının Aşağı Bavyera'da bulunan Sesselfelsgrotte Mağarası'ndaki bulgulara dayandırdığı araştırma hakemli bilim dergisi PLOS ONE'de yayımlandı.

Neandertaller yaklaşık 400 ila 40 bin yıl önce Avrupa, Ortadoğu ve Siberya'ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yaşadı. Ağaç ve obsidiyen volkanik kayaçları kullanarak aletler yaptı. Ucunda sert ve keskin uçlu taşların bulunduğu mızraklar bu örneklerden biri.

100 bin yıl önceye kadar tüm Dünya'da kullanılan kesme aleti, iki keskin yüzü ve bir ucunda sapı olan bıçak benzeri taş aletlerdi. Ancak "keilmesser" ismi verilen bu bıçağın farklı biçimleri bulunuyordu. Yeni araştırmada bilim insanları Neandertallerin bu çeşitliliği neden ürettiğini, bunların farklı işler için mi yoksa farklı gruplar tarafından mı kullanıldığını öğrenmek istedi.

Yanıt bıçağın kendisinde

FAU'dan Prof. Dr. Thorsten Uthmeier, "Keilmesser son buz çağının ilk yarısında sık sık yer değiştirilen yaşam biçimine verilen bir karşılıktı. Yeniden ve gerektiğinde bilenebilir olmaları, uzun süre kullanılmalarına imkan tanıyordu. Neredeyse bugünkü İsviçre çakısına benziyor" diye konuştu.

UNIFE'den arkeolog Dr. Davide Delpiano ise şunları söyledi:

Neandertallerin sadece iki yüzeyli bıçak kullanmadığı unutuluyor. Neandertal dönemine ait bıçaklar son derece çeşitli.

Araştırmamızda, üç boyutlu modellerin dijital analizinin sunduğu bıçakların çeşitli biçimleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları istatistiki yöntemlerle bulma olanağı kullanıldı.

Araştırmacılar çalışmayı en önemli Neandertal sahalarından Sesselfelsgrotte Mağarası'nda bulunan kalıntılar üzerinde gerçekleştirdi. Kazılarda 100 binden fazla kalıntıya ve sayısız av kalıntısına ulaşıldı. En önemli bıçak benzeri aletleri seçen araştırmacılar alanında uzman akademisyenlerden yardım alarak üç boyutlu taramalar yaptı ve aletlerin özelliklerini en ince detaylarına kadar öğrendi.

Tarih öncesi avcı toplayıcılar üzerine çalışan Uthmeier, "Keilmesser'i üretmek için kullanılan teknik repertuar, soyu tükenmiş akrabalarımızın gelişmiş planlama yeteneklerinin doğrudan kanıtı. Aynı zamanda elverişsiz doğal koşulların kendilerine dayattığı kısıtlamalara stratejik bir karşılık verebildiklerini gösteriyor" dedi.

Yeni iklim yeni araçlar

Uthmeier'in bahsettiği "elverişsiz doğal koşullar" 100 bin yıldan önce son buz çağları arası dönemin bitişinin ardından gerçekleşen iklim değişiklikleriydi. 60 bin yıldan önce başlayan buz çağının soğuk aşamaları, pek çok doğal kaynakta kıtlığa yol açmıştı. Neandertaller hayatta kalmak için daha fazla yer değiştirmesi ve aletlerini uygun biçimde ayarlaması gerekti.

Neandertaller muhtemelen bu noktada, sadece tek tarafına şekil verilmiş tek yüzlü bıçakların işlevselliğini kopyaladı ve bunu Keilmesser'lerin geliştirilmesi için başlangıç noktası olarak kullandı.

Bıçakların hem daha basit eski biçimi ve hem de daha karmaşık yeni biçimi açık şekilde aynı işleve sahip. Ancak iki alet tipi incelendiğinde en önemli fark, iki keskin yüzlü aletlerin daha uzun ömre sahip olması. Keilmesser bu nedenle uzun ömürlü, çok işlevli ve daha gelişmiş bir teknolojiyi temsil ediyor.

Uthmeier sözlerine şunları ekledi:

Diğer araştırma gruplarının çalışmaları da bizim yorumumuzu destekliyor gibi duruyor. Bazılarının öne sürdüğünün aksine, Neandertallerin ortadan kalkması icat etme ve sistematik düşünce eksikliğinin bir sonucu olamaz.

Friedrich Alexander Nürnberg Erlangen Üniversitesi

Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız