Küresel ve bölgesel konularda bir beyin fırtınası

Dünya, salgın ve ekonomik sorunlara çare bulmakla uğraşırken, bir taraftan da küresel güçler bu kritik durumdan avantajla çıkmak için tedbir almaya ve birbirlerinin önlerini kesmek için girişimde bulunmaya devam etmektedirler.

Daha önce başlatılan ticaret savaşları sürmekte, ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, müttefiklerine, Çin’in yatırımları konusunda çok dikkatli olmaları gerektiğini ve bu ülkeler için söz konusu yatırımların ölüm tuzağı olabileceğini açıklamıştır.

Olayın şakaya gelir tarafı olmadığını ve ABD’nin bu konuda ciddi tedbirler aldığını ve alacağını defaatle ifade etmiştir.

Küresel kapışma ve küresel liderlik/yeni dünya düzeni konusunda bir beyin fırtınası yapmanın neler olabileceğini belirleme ve kendi yönümüzü bulmada bize katkı yapabileceğini değerlendiriyorum.

Önce Rusya ile başlayalım.

Yeni dünya düzeninin oluşumunda ya da yapılan en üst seviye tasarımda Rusya için biçilen rol ile Rusya’nın oynamak istediği rol üzerinde kafa yormak stratejik öngörü için gereklidir.

ABD ve Çin, Rusya için bölgesel bir güç rolünden fazlasını vermek istemeyeceklerdir.

Evet, Rusya jeopolitik olarak dünya adasının kalpgahında yer almaktadır, özellikle de Akdeniz’e inmiş haliyle.

Ancak küresel bir güç olmanın ve çok kutuplu dünya düzeninin kutuplarından biri olmanın şartlarını karşılamaktan uzaktır.

Özellikle ekonomik güç ve yüksk teknoloji açısından ABD ve Çin’in çok gerisindedir.

Nüfusu düşüktür ve 2050’li yıllarda yüz milyonu aşmayan bir nüfusa sahip olacaktır.

Demografik yapısı içersindeki etnik ve dini farklılıkların artması nedeniyle ayrışmaya yol açabilecektir. 

Bu durumda Rusya küresel bir aktör; fakat bölgesel bir güç olarak (buna kıtasal güç de diyebiliriz.) kendi çıkarları bakımından bir denge unsuru rolü gibi hareket edebilir.

Bu strateji kısa vadede Çin’in işine gelse bile uzun vadede Çin’in çıkarlarına hizmet etmeyecektir.

Çünkü Çin’in karşısına bir Avrasya bloku çıkarmayı zorunlu kılmaktadır.

Fakat yukarıda belirttiğim ifade yanıltıcı olabilir.

Çin’in istediği Avrasya güçlerinin birleşmesinden çok, bu ülkelerin ABD karşıtı ve Çin yanlısı bir çizgide bulunmasıdır.

Çin ile sağlam bir iş birliği geliştirmeleridir. Çin, Avrasya ülkelerinin kendi içlerinde rekabet halinde ve bölünmüş kalmalarını ister.

Çin, diğer Avrasya güçlerinin bölünmüşlüğü ve rekabetini istismar ederek kendi çıkarlarını daha kolay maksimize etme imkanını bulacaktır.

Aynı senaryo ABD için de geçerlidir.

ABD karşısında bir Avrasya bloku oluşması en kötü senaryodur.

Bunun önlenmesi için Rusya’nın böyle bir oluşuma önderlik etmesi yerine ABD ile Çin arasında denge rolü oynaması gerekmekte ve Rusya buna zorlanmaktadır.

Rusya’nın, ABD ile Çin arasında bir denge unsuru rolü oynaması faraziyesinin Büyük Ortadoğu Bölgesini nasıl etkileyeceği üzerinde de durmak gerekir.

Bu konuyu özellikle İsrail açısından incelemek gerekir. Aynı zamanda İngiltere ve Avrupa açısından düşünmek gerekir.

Rusya’nın denge unsuru rolünü benimsediği ve iki süper güç arasındaki rekabetten faydalanan bir ülke olması durumunda;

ABD’nin Rusya’yı kontrol etmek için kullanabileceği araçlar ve yöntemler neler olabilir? Rusya’ya hangi tavizleri vermek zorunda kalabilir?

Çin’in Rusya’yı işbirliğine zorlamak için kullanabileceği araçlar ve yöntemler neler olabilir? Rusya’ya hangi tavizleri vermek zorunda kalabilir?

Çin için Rusya’nın alternatifi veya ikamesi bir ülke var mıdır? Hangi ülke ve/veya ülkeler olabilir?

Üç boyutlu küresel bakış açısıyla; geleneksel Batı blokunu bir bütün olarak düşünürsek, Rusya ve Çin ikilisi batının kuşatması altındadır.

ABD’nin deniz mevcut deniz gücü ve okyanusları kontrol ediyor olması bunu tamamlayan ve hatta belirleyen en önemli faktördür. 

O zaman bugünkü sorun nedir?

Sorun; batının eski batı olmadığıdır.

Yani ABD ile İngiltere arasındaki özel ilişkide, Soğuk Savaş’ın sona ermesini müteakip, bazı sorunlar yaşandığı ve halen bu sorunların devam ettiği anlaşılıyor.

Batının kendi içindeki bu sorunun temelinde yatan ana faktör nedir?

Batının içinden bazıları hangi gerekçelerle Çin ile birlikte yürümek istemiştir?

ABD’yi yeniden en büyük yapmak isteyenler, Çin ile birlikte yürümek isteyenlere karşı Rusya’yı Doğu Akdeniz’e indirmiş ve Ukrayna’yı bölmesine göz yummuş olabilirler mi? Bir denge unsuru olarak...

ABD veya genel olarak Batı için, İran konusu büyük lokma, bundan dolayı bu ülkelerin olurunu almadan İran’a yönelik bir harekat büyük bir risk teşkil edecektir.

Dolayısıyla öncelik İran’ın nükleer silaha sahip olma konusudur. İran’a karşı ittifakı bozmak işlerine gelmemektedir.

Suriye’de Esad’ın devrilip devrilmeme konusunda İsrail’in yaklaşımı olumlu değil. Buna karışmak veya öncülük yapmak istemiyorlar.

Fakat ABD ve Rusya bunu yapmak isterse uygun yol ve yöntemle çıkarlarına uygun hale getirmek için çaba sarf edebilirler.

Su, Ortadoğu bölgesinin en doğal varlığı ve gücüdür.

Suriye’nin parçalanmasına yol açan görünmeyen nedenlerden biridir.

Ulusal güvenlik meselesidir.

PKK konusu suyun başına oturma mevzusudur.

PKK’nın tasması perde arkasında kimin elinde ise suyun başına ve GAP bölgesine oturmak isteyen onlardır.  

İsrail, deniz suyunu tuzdan arıtma tesisi kurmaya çalışıyor.

Taberya Gölü'nü besleyen ve çevreleyen Golan Tepelerini işgal ve ilhak etti.

Ama yetmiyor.

PKK yoluyla ileride Fırat ve Dicle sularına sahip ve dağıtıcısı olmak istiyor.

Oyun, su ve tarım üzerine kurulu bir oyun. Diğer nedenler ise tali nedenler.

Yazımın küresel mücadeleye ve bölgemizdeki sorunlara farklı açılardan bakmaya ve farklı bakış açılarından yeni fikirler ve hareket tarzları üretmeye vesile olmasını umuyorum.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.