AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu Teklifi", TBMM Başkanlığına sunuldu.

Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleyi amaçlayan teklif, iklim değişikliği ile mücadelede esas olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ile bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsıyor.

Teklifte, "Adil geçiş", "Birincil piyasa", "Denkleştirme", "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)", "Gömülü sera gazı emisyonları" ile "Gönüllü karbon piyasaları", "İklim adaleti" gibi tanımlar yer alıyor.

İklim değişikliğiyle mücadelede genel ilkelerin belirlendiği teklife göre, iklim değişikliği ile mücadelede Türkiye'nin ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler ilkesi dikkate alınarak, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları esas alınacak.

Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere süresinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.

Ulusal Katkı Beyanında, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları göz önünde bulundurulacak ve bu çerçevede önlemler alınacak.

Kanun neleri kapsıyor?

Türkiye'nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon üreten ekonomi olma taahhüttü doğrultusunda sera gazı emisyonlarının azaltılması için hazırlanan yasa tasarısı bu hedefe doğrultusunda planlama ve uygulama araçlarını düzenleyecek.

Yürütme ve yürürlülük dahil 20 ve iki de geçici maddeden oluşan teklifin önümüzdeki hafta komisyon aşaması başlayacak.

Kanun kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından sera gazı emisyon tahsisatlarının alınıp satıldığı emisyon ticaret sistemi (ETS) ve Karbon Piyasası Kurulu kurulacak.

Şirketlerin çıkardığı bir ton karbondioksit eşdeğeri emisyon için izin anlamına gelen tahsisatlar, sermaye piyasası araçları olarak kabul edilecek. ETS kapsamında ücretsiz tahsisat sağlanabilecek ve ETS kapsamındaki tahsisatlar bir sonraki yıl için her yıl 31 Ekim'e kadar resmî gazetede yayımlanacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı, sera gazı emisyon izni alınması kapsamında gelir elde edebilecek. ETS'den elde edilecek gelir daha sonra iklim dostu yatırımların desteklenmesi için kullanılabilecek.

Karbon Piyasası Kurulu, karbon fiyatlandırma araçlarını belirleme, ücretsiz tahsisatların dağılımına karar verme, açık arttırmaya arz olunacak tahsisat miktarını tespit etme, ETS ile ilgili plan, politika, strateji ve eylemleri belirleme, Uluslararası Karbon Piyasasına konu olacak sektör, proje ve faaliyetlerin tespiti görevlerini yerine getirecek.

ETS'deki uygulama ve piyasa esasları Sermaye Piyasası Kurulu ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenecek.

ETS kapsamına giren şirketlerin sera gazı emisyonuna neden olan faaliyetlerini yürütmesi için sera gazı emisyon izni alması gerekecek.

ETS kapsamına girecek şirketler üç yıl içinde sera gazı emisyonları için izin almak zorunda olacak, ayrıca ETS uygulanmaya başlamadan önce pilot uygulama dönemi belirlenecek.

Uygulanacak para cezaları

Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak, doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu süresi içerisinde sunmayanlara, 500 bin Türk lirasından 5 milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.

Ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan, ithal eden, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk lirası, bu maddeleri içeren ürünlere veya ekipmana bakım, onarım ve servis amaçlı hizmet veren gerçek ve tüzel kişilere 250 bin Türk lirası, bu maddeleri içeren ürünlerin veya ekipmanın etiketlenmesi hükümlerine uymayanlara 120 bin Türk lirası idari para cezası verilecek.

Florlu sera gazlarına ilişkin usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak, florlu sera gazlarını kullanan, ticaretini yapan ve piyasaya arz edenlere 2,5 milyon Türk lirası idari para cezası verilecek ve 3 aydan 6 aya kadar Hidroflorokarbon Kontrol Belgesi verilmeyecek.

Doğrulanmış yıllık sera gazı emisyon raporu bulunmayan işletmelere 1 milyon Türk lirasından 10 milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.

ETS kapsamındaki tahsisatlarını teslim etme yükümlülüklerini her yıl için en az yüzde 80 kadarını süresi içinde 3 yıl üst üste yerine getirmeyen işletmelerin sera gazı emisyon izni iptal edilecek.

Mevzuata ve planlama araçlarına ilişkin hazırlama ve uyarlama yükümlülükleri ilgili kurum ve kuruluşlarca en geç 31 Aralık 2027'ye kadar yerine getirilecek, Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak.

Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl içerisinde ETS kapsamı dahilinde yer alacak işletmeler sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak.

Independent Türkçe, AA, Reuters