Antik Mısır dönemine ait bir mumyada ilk kez hıyarcıklı veba izlerine rastlandı. Kara ölüm diye bilinen hastalığın, Avrasya dışındaki en eski örneği saptanmış oldu.
Vebanın en yaygın türlerinden olan hıyarcıklı veya bubonik vebaya Yersinia pestis denen bir bakteri yol açıyor.
Avrupa'da 14. yüzyılda milyonlarca kişinin ölümüne neden olan hastalık genellikle kemirgenlerin üzerinde gezinen pireler tarafından bulaşıyor.
Lenf düğümlerinin şişmesine yol açan bakteri, yüksek ateş, titreme ve nöbet gibi semptomlara neden oluyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Bugüne kadar Avrupa ve Asya'da tarih öncesi örneklerine rastlanan hastalık, Rusya'da bulunan 5 bin yıllık iskeletlerde gözlemlenmişti.
Ayrıca MS 6. yüzyılda Doğu Roma İmparatorluğu'nda ve 1855'te Çin, Moğolistan ve Hindistan'daki bir salgına da aynı bakterinin yol açtığı tahmin ediliyor.
Diğer yandan hıyarcıklı vebanın Avrasya dışında ne kadar eskiye dayandığı bilinmiyordu.
2004'te Nil Nehri yakınlarında binlerce yıl öncesine ait pire fosilleri bulunmuştu. Daha sonra Antik Mısır dönemine ait kayıtlarda, veba semptomlarına benzeyen bir hastalığın anlatıldığı keşfedilmişti. Hıyarcıklı vebanın pireler aracılığıyla yayılmasından dolayı hastalığın burada da görüldüğü tahmin ediliyordu.
Ancak araştırmacılar teorilerini destekleyecek güçlü bir kanıt bulamıyordu. İtalya'daki Mısır Müzesi'nde tutulan bir mumyayı inceleyen bilim insanları aradıkları kanıtı buldu.
Bulgularını Avrupa Paleopatoloji Derneği Toplantısı'nda ağustosta sunan ekip, mumyanın yaklaşık 3 bin 300 yıllık olduğunu tespit etti.
Antik Mısır'ın Yeni Krallık devrinin ilk dönemine ait mumyanın kemik dokusunda ve bağırsağında Y. pestis DNA'sı izlerine rastlandı. Araştırmacılar bu nedenle hastanın, hastalığın epey ilerlemiş bir aşamasında hayatını kaybettiğini düşünüyor.
Araştırmacılar yeni çalışma hakkında şu ifadeleri kullanıyor:
Bu, Avrasya dışında bildirilen ilk tarih öncesi Y. pestis genomu ve Antik Mısır'da vebanın varlığına dair moleküler kanıtı sunuyor.
Diğer yandan hastalığın bölgede ne kadar yaygın olduğunu bilmediklerini ve bunun için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini ekliyorlar.
Independent Türkçe, Popular Science, IFL Science, Avrupa Paleopatoloji Derneği Toplantısı
Derleyen: Büşra Ağaç
