Güneş'ten gelen ısının depremleri tetikleyebileceği bulundu. Bilim insanları yeni bulguların depremlerin daha iyi öngörülmesini sağlamasını umuyor.

Depremler, tektonik levhaların sürekli ancak çok yavaş şekilde hareket etmesi sonucu, yerkabuğunda stres birikmesiyle meydana geliyor. Bu stres, faylar boyunca sürtünme kuvvetini aştığında zemin kayıyor ve deprem olarak hissedilen enerji dalgaları serbest kalıyor.

2022'de yapılan bir çalışmada güneş lekeleriyle sismik faaliyetler arasında bir bağlantı saptanmıştı. Yıldızın üzerindeki manyetik alan çizgilerinin yoğunlaşmasından kaynaklanan bu lekelerin sayısı, Güneş'in 11 yıllık döngüsü boyunca artıp azalıyor.

Önceki çalışmada güneş lekelerinin sayısıyla depremler arasındaki ilişkinin sıcaklıkla bağlantılı olabileceği düşünülmüş ancak kesin bir kanıt bulunamamıştı.

Araştırmacılar, bulguları hakemli dergi Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science'ta yayımlanan yeni çalışmada, güneş lekesi aktivitesi, Dünya yüzeyinin sıcaklığı ve deprem verilerini içeren bir model oluşturdu.

Modele yüzey sıcaklığını eklemenin, deprem tahminlerinin doğruluğunu artırdığını keşfettiler. Özellikle daha derin, manto kaynaklı olanlardan ziyade, gezegenin üst kabuğundan kaynaklanan sığ depremlerdeki tahmin iyileşti.

Araştırmacılar, atmosfer sıcaklığı ve su döngüsünden en çok etkilenen katmanın üst kabuk olduğunu belirtiyor ve bu nedenle değişikliklerin en çok bu bölgeyi etkilemesinin mantıklı olduğunu söylüyor.

Makalenin yazarlarından Junquiera Saldanha, "Güneş'in ısısı atmosferdeki sıcaklık değişimlerini tetikliyor, bu da kaya yapısı ve yeraltı su hareketi gibi şeyleri etkileyebiliyor" diyerek ekliyor:

Bu tür dalgalanmalar, örneğin kayaları daha kırılgan ve çatlamaya eğilimli hale getirebilir. Ayrıca yağış ve kar erimesindeki değişiklikler tektonik levha sınırları üzerindeki baskıyı değiştirebilir. Bunlar depremlerin ana etmenleri olmasa da sismik aktiviteyi tahmin etmeye katkı sağlayabilecek bir rol oynayabilirler.

Yeni çalışma Dünya'nın ne kadar karmaşık bir gezegen olduğunu göstermenin yanı sıra depremleri daha iyi öngörmeye yarayacak yeni yollar da sunuyor.

Saldanha "Bu heyecan verici bir doğrultu ve çalışmamızın, depremleri neyin tetiklediğine dair daha büyük resme ışık tutmasını umuyoruz" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe, Science Alert, Newsweek, Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science

Derleyen: Büşra Ağaç