Son yıllarda ve nihai olarak son haftada Donald Trump'ın yeniden ABD başkanı seçilmesiyle birlikte gelişen süreçleri ve değişen dengeleri, halk müziğimize ait bir türkünün nakaratıyla veciz bir şekilde ifade etmek mümkün.

Evet, "Ortalık karıştı, düzen bozuldu."

Trump'ın seçilmesiyle son halini alan karışan ortalığın ve bozulan düzenin hangi şartların sonucu oluştuğunu ve bundan sonra gidişatın nereye doğru olduğunu iyi kavramadan yeni bir düzenin oluşması ve kurulması zor gibi görünüyor.

Gelinen noktanın Batı toplumları, yani Avrupa ve ABD'nin yaşadığı hem iç dönüşümlerin hem de dış gelişmelerin sonucu olduğunu belirtmek gerekiyor, geriye doğru analiz yapıldığında.

Peki bu iç ve dış gelişmeler neler?

İç gelişmeler açısından bakıldığında, Batı toplumlarında Trump gibi ya da İtalya'da Meloni gibi aşırı sağ veya sağ popülist liderlerin devlet başkanı seçilmelerinin, bu ülkelerde 1980'lerden itibaren yaşanan toplumsal ve ekonomik dönüşümlerin bir sonucu olduğunu söylemek iddialı bir ifade değil.

Avrupa'da, II. Dünya Savaşı'ndan sonra, özünde devletin ekonomiye gerektiği takdirde aktif müdahalesini öngören Keynesyen ekonomik model üzerine kurulan, refah üreten ve üretilen refahtan tüm toplum kesimlerinin faydalandığı bir ekonomik düzen kurulmuştu.

Batı toplumlarında, II. Dünya Savaşı'ndan sonraki yaklaşık 40 yıl içinde çalışmak isteyen herkesin iş bulabildiği, çalışan insanların ev ve araba alabildiği, çocuklarını okutabildiği ve tatil yapabildiği bir düzen oluşmuştu.

Ayrıca, çalışan kesimin haklarını savunan ve oluşan refahtan pay almasını sağlayan güçlü sendikal yapılar mevcuttu.

Özel hayatlarında insanlara manevi huzur veren kiliseler, cemaatler ve yaşayan akraba ilişkileri vardı.

Dolayısıyla bu süreç içinde Batı toplumlarında "her şey yolunda" idi. Fakat bu yapı 1980'lerden itibaren yavaş yavaş değişmeye başladı.

Bu tarihlerde, Keynesyen modele dayanan Batılı toplumların esnekliğini kaybettiği, devletin ekonomiye aktif müdahalesinin olumsuz etkiler yarattığını savunan ve dolayısıyla uzun vadede mevcut refahı korumak için mutlaka sosyal ve ekonomik yönden bazı yapısal reformların yapılması gerektiği kanaati hâkim oldu.

Hedeflenen bu yeni ekonomik reformların teorik temelini ise Milton Friedman'ın öncülüğünü yaptığı ve ABD Chicago Üniversitesi'nde kümelenen ekonomistlerin geliştirdiği, devletin ekonomiye müdahalesini minimuma indirmeyi öngören Neo-Klasik ekonomik teori veya model oluşturuyordu.

1980'lerde ABD'de Ronald Reagan, İngiltere'de Margaret Thatcher ve Almanya'da Helmut Kohl gibi, bu yeni ekonomik modeli savunan ve hükümetlerinin programı hâline getiren muhafazakâr sağcı liderler devlet başkanı olmaya başladılar.

Bu modelin pratikteki uygulamaları özelleştirmeler ile başladı.

Ancak burada özelleştirme sadece devlet şirketlerinin özelleştirilmesi değil, aynı zamanda aslında devletin kontrolünde olması gereken ve kâr amacı gütmeyen sağlık, elektrik, su, altyapı ve yer yer eğitim hizmetlerini de kapsıyordu.

Bu özelleştirmelerin yapılabilmesi için çalışan kesimin haklarını savunan sendikaların güçlerinde kısıtlamaya gidildi.

Bir sonraki süreçte devletin gelir adaletini sağlamak ve toplumda sosyal dengesizlikleri gidermek için yaptığı harcamalarda kesintiye gidildi.

Ayrıca bu sürece ek olarak 1990'lardan itibaren başlayan küreselleşme süreci ile birlikte Batılı ülkelerdeki üretim merkezleri, başta Uzak Doğu olmak üzere farklı ülkelere kaydırıldı.

Çünkü o ülkelerde daha az maliyetle üretim yapmak mümkündü.

Normalde çalışan kesimin haklarını savunan Sosyal Demokrat partiler, çalışan kesimin küreselleşme ile birlikte oluşan endişelerini ve korkularını anlayıp refah kayıplarını önleyecek politikalar geliştireceklerine, 1990'larda ABD'de Bill Clinton, İngiltere'de Tony Blair ve Almanya'da Gerhard Schröder gibi sosyal demokrat kökenli devlet başkanları, tam tersine küreselleşmeyi teşvik eden politikalar uygulamaya başladılar.

1980'lerden itibaren uygulanan neoliberal politikalar, toplamda verimliliği artırarak Batı ekonomilerindeki pastayı gerçekten büyüttü.

Ancak bu politikalar sonucu yüksek eğitimli insanların durumu ve gelirleri artarken, toplumun çalışan, eğitimi orta ve düşük seviyede olan kesimi bu sürecin kaybedenleri oldu.

Batı ülkelerinde uygulanan bu neoliberal politikaların toplumun sosyal alanına da yansımaları oldu.

Bu politikalar sonucu toplumda iş değiştirme oranları ve bireyselleşme arttı, boşanma oranları yükseldi, dindarlık azaldı.

Bir yandan ekonomik anlamda çalışan kesimin haklarını savunan sendikal hareketlerin zayıflaması, diğer yandan toplumda dayanışmayı ve maneviyatı sağlayan aile yapılarının ve dini cemaatlerin erozyona uğraması, neoliberal sürecin kaybeden kesimlerini psikolojik boşluğa sürükledi.

Bu durum aslında Batılı devletlerin paradigmal anlamda çöküşü anlamına geliyor.

Çünkü Batılı devletler, hem ekonomik yönden artık gelir dağılımında adaleti sağlayamıyorlar hem de sosyal anlamda huzursuzluğa neden oluyorlar.

Çok kompleks bir evrilme sürecinin sonucu olan bu yeni durum, süreçten etkilenen insanları öfkelendirdi.

İnsanlar, aslında aşırı sağcı oldukları için değil, toplumu ekonomik ve sosyal çıkmaza sokan modele ve bu modelin taşıyıcıları olan liberal elitlere tepki göstermek için aşırı sağ partilere oy veriyorlar.
 

Toplumsal öfkenin kabarmasıyla birlikte popülist hareketler, liderler ve partiler devreye girmeye başladılar. Benzer bir durumu 1929 dünya ekonomik krizinden sonra da gördük.

Almanya'da Hitler'i, İtalya'da Mussolini'yi ve İspanya'da Franco'yu iktidara taşıyan en önemli nedenlerden biri, şimdiki krize benzer bir ekonomik ve sosyal krizin vuku bulmuş olmasıydı.

Bunun bir dünya savaşına yol açtığını söylemek, tehlikenin boyutunu anlamak açısından önemli. 1990'larda ilk olarak Berlusconi ile İtalya'da yükselmeye başlayan popülizm; Avusturya'da Jörg Haider, Fransa'da Le Pen, Hollanda'da Geert Wilders, ABD'de Trump gibi liderlerin öncülüğünde seçimlerde başarılı olmaya başladılar.

Popülistler, bu sürecin suçluları olarak göçmenleri, ilgili ülkenin elitlerini ve Çin gibi ülkeleri göstermeye başladılar.

Onlara göre "göçmenler kovulduktan, Çin gibi ülkelerden gelen ürünlere gümrük uygulandıktan ve kendileri iş başına geldikten sonra her şey eskisi gibi ‚güzel olacaktır."

Gerçekten de dünyada yaşanan göç hareketleri ve Çin gibi Batı coğrafyasının dışındaki ülkelerin ekonomik olarak yükselmeleri, Batı'daki eski düzenin bozulmasının dış gerekçeleri olarak görülebilir.

Popülistlerin reçetelerinin, Trump'ın ilk başkanlığında olduğu gibi, bu hareketlerin iktidarda olduğu ülkelerde işe yaramadığı görülmesine rağmen, yükselişleri devam ediyor.

Peki buna rağmen popülistlerin yükselişini nasıl açıklayabiliriz? 
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  20 Aralık 2024 - Tayvan'da ana muhalefetteki Çin Milliyetçi Partisi (Komintang) milletvekilleri (beyaz giyenler) parlamentoya girmeye çalışıyor. Demokratik İlerleme Partisi'nden (DPP) çok sayıda milletvekili, perşembe gecesi parlamentoyu basarak tartışmalı tasarıların geçmesini önlemek için Yasama Yuanı'na girişleri engellemiş ve içeride barikat kurmuştu. Sözkonusu yasa tasarıları arasında seçilmiş yetkililerin görevden alınma koşullarının sıkılaştırılması için planlanan bir değişiklik de yer alıyor (I-Hwa Cheng/AFP)

• 2/30

  19 Aralık 2024 - Luigi Nicholas Mangione, Pensilvanya'nın Hollidaysburg kentindeki Blair County Adliyesi'nden ayrılıyor. UnitedHealthcare CEO'su Brian Thompson'ı 4 Aralık'ta Manhattan'da bir sokakta vurmakla suçlanan 26 yaşındaki Mangione, geçen hafta Pensilvanya'daki bir McDonald's'ta görüldüğünde sona eren, ülke çapında bir aramayı tetiklemişti. Eski veri mühendisi, cinayetle ilgili suçlamalarla yüzleşmek üzere New York'a iade edilme çabalarıyla mücadele ederken bu eyalette hapiste tutuluyor (Gene J. Puskar/AFP)

• 3/30

  18 Aralık 2024 - Suriye'de başkent Şam'ın dışındaki Cobar'da bir aile, tahrip olmuş mezarlıkta. Baas rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'de toplu mezarlar ve cesetler bulunmaya devam ediyor. Şam'daki Seyyide Zeynep bölgesinde bir depoda aralarında çocukların da olduğu, 20'den fazla kişiye ait olduğu düşünülen ceset kalıntıları bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB'nin Suriye'nin yeniden imarına katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti (Aris Messinis/AFP)

• 4/30

  17 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'ndeki Han Yunus kentinde Filistinli bir kız çocuğu yemek dağıtım merkezinde sıra bekliyor. Gazze Savaşı sürerken, ateşkesin sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılmasına dair aylardır süren açmazın ardından İsrail ve Hamas'ın anlaşmaya yakın olabileceği belirtiliyor. İsrail'in Gazze'deki askeri varlığını sürdürmekte ısrar etmesi ve Hamas'ın İsrail askerleri çekilene kadar rehineleri serbest bırakmayı reddetmesi nedeniyle bu yıl defalarca yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştı (Bashar Taleb/AFP)

• 5/30

  16 Aralık 2024 - Almanya'da Başbakan Olaf Scholz başkanlığındaki hükümet, Federal Meclis'te yapılan güven oylamasını geçemeyerek düştü. Hür Demokrat Parti'nin (FDP) ayrılması sonrasında Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller'den oluşan koalisyon hükümeti dağıldı ve erken seçimin yolu açıldı. Almanya 23 Şubat'ta sandık başına gidecek (John Macdougall/AFP)

• 6/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 7/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 8/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 9/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 10/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 11/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 12/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 13/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 14/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 15/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 16/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 17/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 18/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 19/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 20/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 21/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 22/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 23/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 24/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 25/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 26/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 27/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 28/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 29/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 30/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

Bu soruya verilebilecek iki cevap ön plana çıkıyor.

Bunlardan ilki, popülistler başarısızlıklarına gerekçe olarak dış güçleri, liberal elitlerden oluşan derin devleti ve başka komplo temelli gerekçeleri gösteriyorlar; bunda da başarılı oluyorlar.

İkincisi ise, popülistlere oy veren kesimler mevcut yapıdan hayal kırıklığına uğradıkları için, tepkilerinden dolayı bu hareketlere oy veriyorlar.

Trump gibi aşırı sağ söylemler kullanan birinin, ikinci defa dünyanın en büyük ekonomisine ve askeri gücüne sahip bir ülkenin başına geçmesi hem ABD'nin iç politikası hem de dünya için olumsuz yansımaları olacağını ön görmek için kâhin olmaya gerek yok.

Bu nedenle popülizmin ve aşırı sağcılığın hem o toplumlarda hem de dünyada nelere mal olabileceğini öngörebilmek için, Trump'ı mercek altına almakta fayda vardır.

Trump, ilk başkanlığının aksine bu sefer iktidara hazırlıklı geldi. ABD'de Heritage Foundation isimli düşünce kuruluşu, "Proje 2025" başlıgı ile hazırladığı 900 sayfalık raporla yapılacak politikaları ve atamaları en ince detayına kadar planlamış durumda.

Trump hükümetinde bürokrat olarak yer alacak birçok isim bu düşünce kuruluşundan gelecek.

Mevcut sistemde 10 bin bürokratın işten atılması öngörülüyor bu rapora göre.

Trump'un Kongre'nin iki kanadında da çoğunluğu elde etmesi, yapmak istedikleri konusunda artık bir engelin kalmadığını gösteriyor.

Trump, ilk yaptığı atamalarda da liyakattan ziyade sadakate önem verdiğini gösteriyor.

Şimdiden Trump'ın mevcut yasaya aykırı olarak üçüncü defa seçilmesi tartışılıyor.

Parlamentonun yetkilerinin kısıtlanması Trump'un danışmanları tarafından dile getiriliyor.

ABD devlet sisteminde övgüyle bahsedilen denetim ve denge sisteminin Trump tarafından zorlanacağı ve sistemin demokrasiden otokrasiye kaydırılmasının öngörülmesi abartı olmayacaktır.

Dış politikada ise Trump ile birlikte ABD ve Avrupa arasındaki ortaklığın sonuna gelindiğini söylemek, kehanetten ziyade artık fiili bir durumdur.

Trump'ın NATO ile ilgili söylediği birçok olumsuz demecin yanı sıra, Avrupa'da örneğin Rusya tarafından yapılacak bir saldırıda Avrupalıları korumayacağını seçim döneminde ifade etmesi ve güvenlik danışmanlarının seçimden sonra dahi bu yönde açıklamalar yapması NATO'yu fiilen bitirmiştir.

Çünkü NATO, Trump ve ekibinin bu demeçlerinden sonra güvenlik açısından caydırıcı bir kurum olma özelliğini kaybetmiştir.

ABD'nin askeri harcamaları 960 milyar dolar ile tüm NATO ülkelerinin askeri harcamalarından daha fazladır.

NATO içinde taktiksel atom bombasına sahip tek ülke ABD'dir.

İngiltere ve Fransa'nın atom bombaları stratejiktir; dolayısıyla sınırlı operasyonlar için uygun değildir.

ABD'nin desteğinin olmadığı bir NATO'nun hiçbir fonksiyonu kalmamıştır.

Bu durum da Avrupa'da Rusya'nın agresif tutumunun devam edeceği anlamına gelmektedir.

Bu nedenlerden dolayı, Avrupa ülkelerinin kendi savunmalarını sağlamak için savunma harcamalarını en az iki veya üç kat artırmalarını gerekli kılmaktadır.

ABD, Obama döneminden itibaren dış politikadaki dikkatini Çin'in baskılanmasına yöneltmiş bulunmaktadır.

Obama ve Biden döneminde ABD, bunu radikal söylemlere başvurmadan daha rafine bir şekilde yapıyordu.

Trump, muhtemelen daha agresif bir söylem ve eylem içinde olacaktır Çin'e karşı.

Yukarıda tasvir etmeye çalıştığımız süreç, tüm dünyada muhtemelen olumsuz bir değişimin yaşanacağını gösteriyor.

Trump ile bu ihtimal daha da artıyor.

Bu anlamda evet, "Ortalık karıştı, düzen bozuldu."

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.