Bilim insanları, Dünya'nın gençlik dönemindeki atmosferin kalıntılarının, Ay toprağında saklı olabileceğini öne sürdü. 

NASA'nın Apollo görevleriyle yaklaşık 50 yıl önce Ay'dan getirilen örnekleri inceleyen uzmanlar, uydudaki kayalarda manyetizma izleri tespit etmişti. 

Ay'ın bir zamanlar manyetik alanı olduğuna işaret eden bulgular karşısında şaşıran bilim dünyası, uzun zamandır bu alanın varlığını veya yokluğunu kanıtlamaya çalışıyor. 

Bazı bilim insanları uydunun ömrünün ilk 2 milyar yıllık döneminde manyetik alanı olduğunu öne sürüyor. Ay'ın net yaşı bilinmese de Dünya'dan çok kısa süre sonra, 4,5 milyar yıl önce oluştuğu tahmin ediliyor.

Dünya ve başka gökcisimlerinin çekirdeğinin yarattığı manyetik alan, Güneş'ten gelen elektrik yüklü parçacıklara karşı koruma sağlıyor. 

Öte yandan Ay'ın çok küçük bir çekirdeğe sahip olması, böyle bir kalkanın varlığına dair soru işaretlerine yol açıyor. 

Bu gizemi aydınlatmak isteyen araştırmacılar, Apollo astronotlarının uydudan getirdiği ve 4,36 milyar ila 3,69 milyar yıl önceye ait 4 kaya örneğini inceledi. 

Manyetik alan, kayalardaki manyetik mineralleri belirli bir sıraya dizdiği için demir içeren bazı kayalar, soğuyup katılaştıkları andaki manyetik alanın varlığı hakkında fikir verebiliyor. 

Araştırma ekibi, inceledikleri kayalarda uydu genelinde bir manyetik alan olduğuna dair bir kanıt bulamadı. Yani yeni çalışmaya göre, Ay eğer bir zamanlar manyetik alana sahiptiyse bu kalkan 4,36 milyar yıldan daha önce meydana gelip yok olmuştu. 

Bazı kayalarda manyetizma tespit edilse de bilim insanları buna meteor çarpmalarının yol açtığını düşünüyor.

Bulgularını Communications Earth & Environment adlı hakemli dergide dün (6 Eylül) yayımlayan ekip, uydunun ilk 140 milyon yılında manyetik alana sahip olabileceğini tahmin ediyor. 

Bu dönem, Dünya'nın çok genç olduğu ilk jeolojik dönem olan Hadeen'e denk geliyor. Araştırmacılar, bu dönemde manyetik alandan mahrum Ay'ın, Dünya'nın atmosferinin parçalarını toplamış olabileceğini öne sürüyor. 

Rochester Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı John Tarduno, Live Science'a yaptığı açıklamada "Dünya ve Dünya'nın evrimi hakkındaki gizemlerden biri, Dünya atmosferinin en eski bileşiminin gerçekten ne olduğu" diyerek ekliyor:

Dünya'da bunu ölçmenin hiçbir yolu yok.

Yeryüzünde Hadean Dönemi'nden kalma kaya örneği bulunamaması bunun birincil nedeni. 3,5 milyar yıldan eski kayalara çok nadir rastlanırken, bunların genellikle tektonik hareketler sonucu uğradıkları değişimler fikir edinmeyi zorlaştırıyor.

Öte yandan regolit, yani Ay toprağı, bu tür jeolojik hareketlerin eksikliğinden dolayı milyarlarca yıllık kayıtlar tutabilir. 

Tarduno, "Ay'da bu eski regolit maddesinin var olduğu bir yere ulaşabilirsek, Dünya'nın erken atmosferinin nelerden oluştuğunu doğrudan ölçümlerden çıkarmanın yolunu da bulabiliriz" diyor.

Gezegenin ilk dönemindeki atmosfer hakkında bilgi sahibi olmak, nasıl oluştuğuna dair net bir resim çizme açısından kritik önemde.

Diğer yandan Tarduno, bu bilgilerin başka gezegenleri de daha iyi anlamaya yarayacağını düşünüyor:

Eğer Dünya'yı anlayamazsak, diğer gezegenlerin evrimi hakkında nasıl bir şey söyleyebiliriz?

Independent Türkçe, Live Science, Cosmos Magazine, Communications Earth & Environment

Derleyen: Büşra Ağaç