Ay'ın Güney Kutbu'nda bir zamanlar magma okyanusu olduğu bulundu. Hindistan'ın Chandrayaan-3 görevi kapsamında yapılan keşif, uydunun ilk oluşum zamanlarına dair popüler bir teoriyi destekliyor.

Bugüne kadar Ay'dan getirilen örnekler, uydunun milyarlarca yıl önce magma okyanusuyla kaplı olduğuna işaret ediyordu. 

Geniş çapta kabul gören teoriye göre, Ay oluştuktan sonraki onlarca milyon yıl boyunca magmayla kaplıydı. Yaklaşık 4,4 milyar yıl önce magmanın soğumasıyla gökcisminin kabuğu oluşmuştu.

Bu süreçte daha ağır minerallerin okyanusun dibine inmesi Ay'ın mantosunu, anortozit gibi daha hafif kayalar da kabuğunu meydana getirmişti. 

Bugüne kadar bu teoriyi destekleyen örnekler ekvatora yakın kısımlardan toplanmıştı. 

Chandrayaan-3 görevi kapsamında ise geçen yıl ilk kez Ay'ın Güney Kutbu'na keşif aracı indirilmiş ve bu bölgeden toprak örnekleri alınmıştı. 

Pragyan adlı aracın yaptığı keşifleri inceleyen bilim insanları, bulgularını önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (21 Ağustos) yayımlanan bir makalede yayımladı.

Araştırmacılar, Ay'ın Güney Kutbu'ndaki toprağın büyük ölçüde anortozitten meydana geldiğini tespit etti. 

Magmatik kayanın Ay'ın farklı bölgelerinde bulunması, gökcisminin tamamen magmayla kaplı olduğu teorisine büyük bir katkı sunuyor. 

Hindistan'daki Fiziksel Araştırma Laboratuvarı'ndan Dr. Santosh Vadawale, ortak yazarı olduğu çalışmayı şöyle değerlendiriyor:

Ay'ın erken evrimi teorisi, gözlemlerimiz ışığında çok daha güçlü hale geliyor.

Bu dönemde Ay, Dünya'ya daha yakın olduğu için çok daha büyük görünüyordu. Çalışmanın başyazarı Santosh Vadawale "Ay, sıcak ve kızıl bir top gibi görünüyor olmalı" diyor.

Araştırmacılar ayrıca uyduda magnezyum da tespit etti. Magma okyanusuya birlikte dibe çökmesi beklenen bu mineralin yüzeyde bulunması ilginç bir durum.

Ancak bilim insanları, 4 milyar önce Ay'a çarpan bir cismin mantoyu açığa çıkararak bu minerali yüzeye taşıdığını düşünüyor.

Aynı çarpışma, 2 bin 500 kilometre genişliğiyle Güneş Sistemi'nin en büyük kraterlerinden Güney Kutbu-Aitken Havzası'nı da oluşturmuştu. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Anil Bhardwaj, magnezyumun varlığını şöyle açıklıyor:

Büyük bir asteroit çarpışmasının, bu büyük havzadan madde fırlatmasından kaynaklanıyor olabilir. Bu süreçte, Ay'ın daha derinlerdeki bir bölümü de dışarı çıktı.

Chandrayaan-3 görevinin temel amacı, Ay'ın Güney Kutbu'nda su buzu bulmayı amaçlıyor. Böyle bir bulgu Ay'da insan üssü kurulmasının önünü açabilir. 

Hindistan, 2025 veya 2026'da Ay'a bir görev daha düzenlemeyi ve uydudan toplanan örnekleri Dünya'ya getirip incelemeyi planlıyor. 

Independent Türkçe, IFL Science, Washington Post, BBC, Nature

Derleyen: Büşra Ağaç