Güney Yarımküre'deki en eski deniz sürüngeni bulundu. 246 milyon yıllık fosil, bu canlıların gezegene nasıl yayıldığına ışık tutuyor. 

Yaklaşık 250 milyon önce meydana gelen kitlesel bir yok oluşla deniz ekosistemlerindeki canlıların büyük bir bölümü ortadan kalktı. Büyük Yok Oluş denen bu olay Dinozorlar Çağı'nı başlatırken hayatta kalan deniz canlıları da Dünya'nın okyanuslarına yayılmaya başladı. 

Evrimsel açıdan dönüm noktası kabul edilen bu olayın kanıtları Kuzey Buz Denizi'ndeki Spitsbergen, Kuzey Amerika ve Çin gibi yerlerde gün yüzüne çıkarılmıştı. Yeni Zelanda'nın Güney Adası'nda keşfedilen fosilse, bu sürecin Güney Yarımküre'deki ayağına dair önemli bilgiler veriyor. 

Bir dere yatağında 1978'de bulunan nothosaur fosilinin önemi son incelemelere kadar anlaşılmamıştı. Nesli tükenmiş deniz sürüngenleri sauropterygia üsttakımında yer alan nothosaurların boyu 7 metreye kadar varıyordu. Basık bir kafatasına sahip bu sürüngenler ince konik dişleriyle balık ve kalamar yakalıyordu. 

Current Biology adlı hakemli dergide dün yayımlanan çalışmada incelenen nothosaur omuru fosili, Yeni Zelanda'nın bulunduğu bölgenin sularla kaplı olduğu bir döneme ait. Bilim insanları nothosaurun, 246 milyon yıl önce Panthalassa denen büyük okyanusun güney kutup kıyısında yaşadığını tahmin ediyor. 

Makalenin ortak yazarı Benjamin Kear "Yeni Zelanda'da bulunan nothosaur, Güney Yarımküre'den daha önce çıkarılan, bilinen en eski sauropterygia fosillerinden en az 40 milyon yıl daha eski" diyor. 

Bu eski deniz sürüngenlerinin, o zamanlar güney kutup dairesi olan bölgede deniz canlılarıyla dolu sığ bir kıyı ortamında yaşadığını gösterdik.

Panthalassa'nın kuzeydoğusundan kuzeybatı sınırlarına kadar uzanan bir kuşakta keşfedilen, en eski nothosaur fosilleri yaklaşık 248 milyon yıllık. Bu deniz sürüngenlerinin okyanusun bu uç kısımlarına nasıl ve ne zaman gittiği heniz net olarak bilinmiyor. 

Yeni çalışma bu belirsizliğe ışık tutarak ekvatordan yayıldıklarını öne sürüyor. Kear şu ifadeleri kullanıyor:

Sauropterygia canlılarının küresel dağılımını gösteren, zaman ayarlı bir evrimsel model kullanarak nothosaurların ekvator yakınlarında ortaya çıktığını, daha sonra Dinozorlar Çağı'nın başlangıcını belirleyen dehşet verici kitlesel yok oluştan sonra karmaşık deniz ekosistemlerinin yeniden kurulmasıyla aynı anda hem kuzeye hem de güneye doğru hızla yayıldığını ortaya koyduk.

Bu çağın başlangıcında gezegen şiddetli bir küresel ısınma sürecinden geçerken, sıcak iklimler güney kutbundaki deniz sürüngenlerinin çoğalmasını sağladı. Araştırmacılar bu nedenle nothosaurların gezegene yayılırken kutup noktalarını asıl güzergah olarak kullandığını düşünüyor.

Öte yandan bunun doğrulanması için daha fazla bulguya ihtiyaç var. Kear, "Kuşkusuz Yeni Zelanda'da ve Güney Yarımküre'nin başka yerlerinde keşfedilmeyi bekleyen, nesli tükenmiş deniz yaratıklarına ait daha fazla fosil kalıntısı var" diyor.

Independent Türkçe, Science Daily, Popular Science, Current Biology

Derleyen: Büşra Ağaç