Güney Amerika ülkesi Paraguay 30 Nisan'da genel seçimler için sandık başına gidecek.
Ülke yeni bir başkan ile Temsilciler Meclisi, Senato temsilcileri tek tur oylamayla seçecek.
Ancak Paraguay seçiminin etkileri 7 milyonluk ülkenin çok daha ötesine geçebilecek bir özelliğe sahip.
Paraguaylılar 1989'da General Alfredo Stroessner'ın 35 yıllık diktatörlüğünün devrilmesinden bu yana 8. kez sandık başına gidecek.
İktidardaki Colorado Partisi 1947'den beri yaklaşık 80 yıl boyunca Asunción'daki hükümete hakim oldu.
Colarado partisi 1950'lerdeki tek parti yönetiminden bu yana sadece Fernando Lugo'nun görevden alındığı başkanlığı (2008-2012) dışında kesintisiz olarak iktidarını korumayı bildi.
Ancak Colarado partisi ikinci ez iktidarını kaybedebilir. Çünkü 2023 dünyasında 80 yıllık iktidarını koruyabilmesi kolay değil.
Yaklaşık 4 milyon Paraguaylı, 30 Nisan'da 2023-2028 dönemi için ülkenin cumhurbaşkanı ve başkan yardımcısını seçmek için sandık başına gidecek.
Paraguaylılar ayrıca Mercosur Parlamentosu'na 45 senatör, 80 Alt Meclis üyesi, 17 vali ve 18 temsilci seçecek.
Paraguay'da seçimler iktidardaki Colorado Partisi'nden Başkan Mario Abdo-Benitez ile aynı partiden olan ekonomist Santiago Pena ile Partido Liberal Radikal Auténtico (PLRA) başkanı eski Bayındırlık Bakanı Efrain Alegre arasında gerçekleşmesi bekleniyor.
Sol görüşlü siyasetçi Alegre, yolsuzlukla mücadele etme, sağlık ve eğitim hizmetlerine erişimi iyileştirme ve evrensel bir temel gelir sistemi sağlama sözü verdi. Ayrıca kürtajı ve eşcinsel evliliği yasallaştırmayı vadediyor.
Peña ise genç işçileri işe almaya yönelik teşvikler ve iş yanlısı vaatlerde bulunarak 500 bin kişiye yeni iş yaratma sözü veriyor.
Ayrıca gaz ve yakıt fiyatlarını düşürmek istiyor. Aile ve geleneksel değerlerini koruma ve güvenlik güçlerinin bütçesini ve ekipmanını artırma sözü verdi.
Diğer başkan adayları ise Miguel Carrizosa (Sevgili Vatan Partisi), Leo Rubin (Guasu Cephesi), Eduardo Nakayama (Otantik Radikal Liberal Parti), Juan Bautista Ybañez (Ulusal Karşılaşma Partisi) ve Lino Oviedo (Ulusal Etik Vatandaşlar Birliği Partisi). Ancak adaylardan hiçbirinin oyların yüzde 10'undan fazlasını alması beklenmiyor.
Anketlere göre, Merkezci Otantik Radikal Liberal Parti (PLRA) ve Concertación koalisyonunun lideri Efraín Alegre, iktidardaki sağcı Colorado Partisi'nin adayı Santiago Peña'ya karşı önde gidiyor.
Ancak kamuoyu yoklamaları karışık ve pek güvenilir değil. Mesela anket şirketi Atlas-Intel, nisan ayı başlarında Alegre'ye az bir farkla önde gösterirken; Grau y Asociados Pena'yı 16 puan öne çıkardı.
Ancak her hâlükârda Colarado partisinde yaşanan iç çekişmeler ve yolsuzluklar partinin oylarında ciddi bir düşüşü kaydediyor.
Ülkede siyasi kutuplaşmanın yaşandığı bir dönemde, seçimler yaklaşırken Paraguaylı siyasetçiler ve kurumlar da mercek altına alınıyor.
Dolayısıyla siyasilerle ilgili yolsuzluk iddiaları yüzünden ülke gündemi yeterince meşgul ediliyor.
Mesela sağcı pena, ABD'nin yolsuzluktan ötürü yaptırım uyguladığı 70 civarında şirketi kontrol eden gıda ve tütün endüstrilerinde bir baron olan aynı zamanda bir bankacı, medya sahibi ve iş adamı olan milyarder Cartes'in bir çalışanıydı.
Dolayısıyla Pena'nın seçimi kazanmasının Paraguay açısından pek bir değişime neden olmayacaktır.
Alegre ise 14 partiden oluşan bir ittifakın başına geçiyor ve cumhurbaşkanlığı için arka arkaya üçüncü kez yarışacak.
Piskopos Fernando Lugo'nun eski Bayındırlık Bakanı, 2013'te Cartes'la ve 2018'de Benítez'e karşı kaybetti. Ama şimdi anketlerde daha iyi bir konumda. Aldığı siyasi desteğin önemli bir kısmı Büyük Cephe'den geliyor.
Ayrıca Paraguay'ın Tayvan ile uzun süreli diplomatik bağları, Brezilya ile Itaipú Binacional hidroelektrik barajının anlaşma şartlarının yeniden müzakere edilmesi, suç ve uyuşturucuyla mücadele, sosyal refah programları, istihdam ve yargı reformları ve diğer konuların akıbeti de tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Paraguay; ABD, Çin ve Tayvan üçgenine sıkıştı
Paraguay Tayvan'ı diplomatik olarak tanıyan 13 ülkeden biri. Kazanana bağlı olarak, Paraguay'ın Tayvan'ın tanıyan son Güney Amerika ülke olması diplomatik ve politik açıdan sıkıntı doğurabilir.
Çünkü muhalefet koalisyonu adayı, Çin ile ilişki kurulmasının Paraguay'ın ekonomik büyümesine yardımcı olacağını iddia ederek güçlü bir şekilde Çin ile diplomatik ilişki kuracağının açıkladı.
Bu arada iktidardaki Colarado partisinin adayı Pena, Paraguay'ın Tayvan ile ilişkilerini mevcut olduğu gibi tutacağını yineledi. Dolayısıyla, Paraguay yakında kendisini ABD-Çin-Tayvan jeopolitik rekabetinin ortasında kendisini bulabilir.
Bu bağlamda Paraguay politikasında gerçekleşebilecek bir değişiklik ABD-Çin ilişkilerini Latin Amerika ve Karayipler'da yeni bir mücadele alanına bırakabilir.
Aslında Tayvan ile diplomatik ilişkiyi kesmek istemesi çoğunlukla Çin ile doğrudan tarım ve diğer ticaretin beklenen faydalarına dayanıyor.
Nitekim Paraguay ayrıca Tayvan'dan daha fazla doğrudan yatırım istiyor. Ancak Çin ile kıyaslandığında Tayvan, tüm ekonomik gücünü Paraguay'a gönderse bile Çin ile boy ölçüşebilmesi mümkün değil.
Hatta Nisan 2021'de Tayvan, Çin'i Paraguay'a COVID-19 aşıları verdiği için diplomatik bağ kurmak ve baskı yapmakla suçladı, bu suçlama Pekin tarafından reddedildi.
Ancak Paraguay'ın Tayvan ile ticaretini sürdürebilmesi efektif gözükmüyor. Mesela Başkan Abdo Benítez bile, ikili ittifakın karşılıklı olarak fayda sağlaması için Tayvan'ın Paraguy'a 1 milyar dolar yatırım yapması gerektiğini söyledi:
Elbette ABD, Çin'in arka bahçesinde alan kazanmasını istemiyor. Bu bağlamda son günlerde "ABD'nin seçimlere hile karıştıracağı yönünde" Paraguay medyasında haberler yer almaya başladı.
Dolayısıyla ABD ile Paraguay arasındaki ilişki, Paraguay Devlet Başkanı Mario Abdo'nun CIA Başkan Yardımcısı David Cohen ile "ulusal güvenlik" konularını görüştüğünü açıklamasının ardından süreç yakında izlenmeye başlandı.
Başkent Asuncion'daki ABD büyükelçiliği, Abdo ile Cohen arasındaki görüşmeyi "güçlü ikili işbirliği çerçevesinde gerçekleştiğini" ve "küresel tehditlerle mücadele için ortak stratejileri" ele aldığını söyleyerek doğruladı.
Görüşmenin seçimlerden birkaç hafta önce gerçekleşmiş olması, ABD'nin seçim sonuçlarını etkilemeye çalıştığı şüphelerini artırdı.
Paraguay'ın Arjantin ile Brezilya arasındaki stratejik konumu göz önüne alındığında, ABD'nin Paraguay ile ilişkisini sürdürmekte birçok çıkarı olduğunu gösteriyor.
Nitekim bu 'iddiaların' ardında ABD'nin Çin ile yaşadığı soğuk savaş yatıyor. Çünkü ABD, mevcut iktidar partisi Colorado Partisi adayı Santiago Pena aracılığıyla iktidarda kalmaya çalışırken; anketlere göre önde gözüken Otantik Radikal Liberal Partisi (PLRA) rakibi Efrain Alegre Paraguay dış politikasında potansiyel bir değişiklik yaratmak istiyor.
Alegre, Pekin'le diplomatik kanallar açma ve Tayvan ile ilişkileri bitirme sözü verdi.
Eğer seçimi Alegre kazanırsa; Paraguay'da Çin'i kontrol altında tutmak için Tayvan'ı destekleyen ABD'ye büyük bir darbe olacaktır.
Çünkü seçim sonuçları kazanan adaya göre hem Paraguay hem de Güney Amerika dış politikası için sonuç doğuracak.
Yeni hükümet altında Paraguay diplomatik bağlılığını Tayvan'dan Çin'e çevirebilir ve Brezilya ile kritik enerji anlaşmasını yeniden müzakere etmek zorunda kalacaktır.
ABD'nin Paraguay'daki seçimlere katılımı, ülkenin siyasi istikrarsızlık ve ABD müdahalesi geçmişi göz önüne alındığında kaygı vericidir.
Paraguay bir dizi otoriter rejim tarafından yönetildi ve ABD'nin bu rejimleri askeri yardım ve eğitim desteği sağlanması konusunda uzun bir geçmişi var.
ABD'nin Paraguay'ı bölgedeki gizli operasyonlar için bir üs olarak kullanma geçmişi var. Soğuk Savaş sırasında Paraguay, bölge çapında insan hakları ihlalleri gerçekleştiren ölüm mangalarının eğitimi de dahil; Güney Amerika'daki ABD destekli operasyonlar için kilit bir merkezdi.
Ayrıca Paraguay, Arjantin ve Brezilya ile üçlü ortak hududu oluşturan sınırların kesiştiği noktada yer almaktadır.
Paraguay'daki iktidar partisi Coloradolar, 1929'dan 2000'e kadar arka arkaya 71 yıl iktidarda olan Meksika'nın Kurumsal Devrimci Partisi'ne (PRI) benzetiliyor.
Çünkü Paraguay Sağcı Colorado Partisi, 34'ü diktatörlük döneminde olmak üzere 62 yıl iktidarda kaldı ve sadece 2008-2013 arasında iktidarı bıraktı.
2013 yılından günümüze kadar Paraguay'da iktidar olmaya halen devam ediyor. Parti o zamandan beri iktidarda.
Ancak Colorado Partisi'nin hakimiyeti, Paraguay'ın yolsuzlukla mücadele, Kovid-19 sürecinin kötü yönetilmesi, ekonomik kriz ve enflasyonist manzaranın kötüleşmesi, hükümet karşıtı ve Çin yanlısı duyguların bir bileşimi ile şekillenen 30 Nisan genel seçimlerinde yaklaşık 75 yıllık iktidar sarsılabilir.
Nitekim Paraguay'ın etkili tarım sektörü/çiftlik sahipleri, Çin'in potansiyel gelirini kaçırdıklarını ve ülkelerinin yetkililerini Çin ile ilişkilerini geliştirmeye çağırdı.
Zira Latin Amerika'daki diğer tarım ihracatçısı ülkeler, son yıllarda Çin'e yapılan satışlardan ekonomilerinde patlama gördü.
Sonuç olarak Paraguay, alışılmadık derecede rekabetçi ve dış politika odaklı bir seçime hazırlanıyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
