Değerli okurlarım, çalışma hayatına başlayan her vatandaşımızın merak ettiği konuların başında emeklilik koşulları ve şartları gelmektedir.
Bunun için sizlerin istifade edebileceği bir yazı dizisini kaleme almanın isabetli olacağı ve sizlere rehberlik yapacağı düşüncesi ile öncelikle, 4A kapsamındaki, yani SGK’ya tabi çalışanların emeklilik şartlarından başlamayı uygun gördük.
Emeklilik nedir ?
Emeklilik; bir kimsenin belirli bir yaşa kadar prim veya kesenek ödeyerek çalışması ve genellikle ihtiyarlaması, bu yüzden fikri ve bedeni gücünü kısmen kaybetmesi durumunda, bu husustaki kanuni şartlara haiz olduğu takdirde, herhangi bir hizmet karşılığı olmaksızın hak kazanması halidir.
Ancak mevzuatımızda emeklilik kavramı yerine yaşlılık aylığı ifadesini kullanmaktayız.
Yaşlılık sigortasında emeklilik
Yaşlılık sigortası, uzun vadeli sigorta kollarından olup, sosyal sigortaların önemli bir sigorta türüdür.
Sigortalının belli bir yaşa ulaşması sonucu çalışma gücünde meydana gelen azalma nedeniyle oluşan gelir kaybının yaşlılık sigortası ile giderilmesi hedeflenmiştir.
Yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar
Sigortalıya yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar 5510 sayılı Kanun'un 28'inci maddesi gereği şu şekilde sıralanmıştır:
- Yaşlılık aylığının bağlanması (emeklilik)
- Toptan ödeme yapılması
- Sağlık Hizmetleri
- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, yaşlılık sigortasında yapılan temel yardım, yaşlılık aylığının bağlanması (şartları yerine getirenler için)
Aylık bağlama koşullarını yerine getiremeyen ya da getirme imkanı ortadan kalkanlar adına ödenmiş primlerin işçi paylarının toptan iadesi ve sağlık yardımlarından yararlandırılmasıdır.
Yaşlılık sigortasından yararlanma şartları
Yaşlılık sigortasından aylık bağlanabilmesi için 5510 sayılı Kanun'a göre aşağıda belirtilen şartların gerçekleşmiş olması gerekir.
- Yasada belirtilen yaşı tamamlamış olması,
- Yasada belirtilen buprim gününü tamamlamış olması,
- Yasada belirtilen hizmet süresini tamamlamış olması,
- İşten ayrılmış olması,
- Kuruma yazılı talepte bulunması.
Yaşlılık sigortasından (emeklilik) aylığa kazanabilmek için gerekli olan beş şartın ikisi, sigortalının işten ayrılması ve kuruma yazılı müracaatta bulunması herkes için geçerli olan ortak şartlardır.
Kanunda öngörülen belirli bir yaşa ulaşmak, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresine ulaşmak ise her sigortalı için farklılık göstermektedir.
Biz burada öncelikle yaşlılık sigortasından aylık bağlanabilmesi için gerekli olan yaş, prim gün sayısı ve hizmet süresini ele alıp sonra işten ayrılma ve talepte bulunma şartlarını ele alacağız.
Sigortalılık süresinin başlangıcının belirlenmesi
5510 Sayılı Kanun'un 38'inci maddesi hükmüne göre, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; sigortalının, mülga 02 Haziran 1949 tarihli ve 5417 sayılı ihtiyarlık ve ölüm sigortası Kanunu'na, mülga 04 Şubat 1957 tarihli ve 6900 sayılı malüliyet, ihtiyarlık ve ölüm sigortaları hakkında Kanuna, 17 Temmuz 1964 tarihli 506 sayılı sosyal sigortalar kanununa göre aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınacak yasal düzenlemelerdir.
Sigortalılık süresi
Sigortalılığın başlangıcı ile aylık talebinde bulunulan tarih arasında geçen süredir.
Aylık talebinde bulunmayan ve ölen sigortalıların hak sahiplerine aylık bağlanırken esas alınacak sigortalılık süresi ise, ölen sigortalının sigortalılık başlangıcı ile ölüm tarihi arasında geçen süredir.
Ancak sigortalılık sürelerine fiili hizmet zammı (yıpranma) payı ilave edilecek süresi bulunanlar (gazeteci, asker, polis vb.) görevde bulunmuş kişilerin hesaplanan sigortalılık sürelerine ilave yapıldıktan sonra bulunan süre emekliliğe esas sigortalılık süresi olacaktır.
18 yaş öncesi sigortalılık
Bilindiği gibi, 5510 sayılı Kanun'un 38'inci maddesin 2'nci fıkrasında 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir.
Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.
Yine Kanun'un geçici 6'ncı maddesinde 17 Temmuz 1964 tarihli ve 506 sayılı Kanun'a göre, 01 Nisan 1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, bu kanunun 38'nci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hüküm uygulanmaz.
1 Nisan 1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanların 18 yaş öncesi hizmetlerinin sigortalılık süreleri sayılmaktadır.
Çıraklar için sigortalılığın başlangıcı
Sigortalılık süresinin başlangıcı ile ilgili olarak bir başka durum da çıraklar için geçerlidir.
Bilindiği üzere 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25'nci maddesine göre aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrenciler hakkında 5510 sayılı Kanunun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile Genel Sağlık sigortası hükümleri uygulanır.
Aday çırak, çırak ve öğrenciler bu süreler içinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları hükümlerine tabi olmadıkları için belirtilen süreler sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilmez.
Aynı durum 01 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olanlar 506 sayılı Kanunla ilişkilendirilenler içinde geçerlidir.
Sorularınız için: [email protected]
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
