Bu hafta sizlere Latin Amerika'dan bir olay veya gelişmeden bahsetmek yerine, anketler üzerinden bir siyasi nabız yoklaması yapacağız.
Yani Latin Amerika cumhurbaşkanı/devlet başkanlarının kendi ülkelerindeki kamuoyu reytingini ölçeceğiz.
Bu bağlamda Latin Amerika anket şirketlerinin açıkladığı oranları sizler için kısaca derlemeye çalıştık.
Rakamlar arasında 3-5 puanlık yanılgı ve görüş beyan edilmemesini es geçerek sizlerle paylaşıyoruz.
Latin Amerika'da ekonomik durgunluk, yolsuzluk, Kovid-19 sürecinin kötü yönetilmesi, siyasi gerilim ve toplumsal hoşnutsuzluk, koronavirüs pandemisinden önce de Latin Amerika'da vardı.
Pandemiyle birlikte freni boşalmış kamyon misali son sürat yokuş aşağı inmeye başladı.
Latin Amerika ham madde patlamasının yaşandığı yıllarda (2002-2015) istikrarlı ekonomik büyümesi ve orta sınıfı genişledi.
Ancak 2015-2019 döneminde bölgesel büyüme ortalama sadece yüzde 1'di.
Bu 5 yıllık ekonomik durgunluk, 2019'da bazı ülkelerde protestolara ek olarak pandemi ve katı karantinalar yüzünden 2020'de de huzursuzluğu büyük ölçüde artırdı.
Bölge ülkeleri yeniden açılmaya başladıkça, sosyal şikayetler ön plana çıktı. Yoksulluk arttıkça, eşitsizlik yüksek kaldı.
Bölgesel yoksulluk 2020'de yüzde 3,2 artarak yüzde 33,7'ye yükseldi; bu durumun bölgeyi 12 yıl geriye götürdüğü tahmin ediliyor.
Yoksulluk seviyeleri, emtia süper döngüsünün sonunda 2013'ten sonra 2020'de dibe vurdu.
Latin Amerika'da politik rüzgar 'SOLDAN ESİYOR'
Latin Amerika'da Kovid-19 salgını sırasında yürütmenin başında olan cumhurbaşkanı/başbakandan hiçbiri seçim kazanamadı veya kamuoyundaki destekleri önemli ölçüde azaldı.
Mesela 2021 Kasım ayında cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılacağı Şili'de solcu ve merkez sol/liberal adayların önde olduğu görülüyor.
Mevcut Cumhurbaşkanı Sağcı Pinera 2021'de aday değil. Zaten aday olsa da kazanması mucize olurdu.
Şili'de, UDD/Panel Ciudadano araştırma şirketinin yaptığı araştırmaya göre solcu aday Boric (AD) yüzde 25, muhafazakar-liberal aday Sichel (ChV) yüzde 23, liberal-merkez sol Provoste (NPS) yüzde 15, sağ-muhafazakar aday J.A. Kast (FSC) yüzde 12 oranında gözüküyor.
Bu duruma göre ilk turda hiçbir adayın yüzde 50 oranına ulaşması beklenmiyor.
Dolayısıyla Şili Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalmasına yüksek ihtimal olarak bakılıyor. Bu bağlamda ipi göğüsleyecek olan adayın kuracağı ittifaklar belirleyici olacaktır.
Latin Amerika ve Güney Amerika'nın en büyük, en güçlü, en zengin ve en kalabalık ülkesi Brezilya, 2022 Cumhurbaşkanlığı seçim atmosferine çoktan girdi bile.
Cumhurbaşkanı Bolsonaro, pandemi süreci içerisinde al(ma)dığı radikal kararlar ve ülkede var olan askeri vesayet yüzünden ciddi bir prestij kaybı yaşıyor.
Üstelik Kovid-19 pandemisinin kötü yönetimi, ülkede siyaset, sağlık ve ekonominin yıkıcı bir hal almasına neden oldu.
Brezilya 2022 seçimlerine giderken ülke, patlamaya hazır bir bomba gibi…
Futura/Modalmais anket araştırmalarına göre eski cumhurbaşkanı solcu Lula da Silva (PT) yüzde 44, aşırı sağcı mevcut Cumhurbaşkanı Bolsonaro (Partisiz) yüzde 40, solcu Gomes (PDT) yüzde 12, sağcı Leite (PSDB) yüzde 4 oranında oy alacağı tahmin ediliyor.
Brezilya'da seçimlerin ikinci tura kalması durumunda eski Cumhurbaşkanı Lula da Silva'nın seçimi kazanmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor.
Nitekim anketler de yüzde 45-55 oran ile Lula'nın Bolsonaro'ya karşı net bir üstünlük sağlayacağını gösteriyor.
XP/Ipespe anket şirketine göre ise ikinci turda Lula'nın Bolsonaro'ya karşı yüzde 61'e yüzde 39 gibi fantastik bir sonuç alacağını tahmin ediyor.
Siyasi çalkantıların ekonomi, asayiş ve sağlık sorunlarıyla birleştiği Kolombiya da 2022 seçimlerine oldukça sancılı giriyor.
Mevcut Cumhurbaşkanı Ivan Duque 2022'de aday değil. Yerel seçimlerde solcuların oylarında ciddi bir artış yaşandı.
Hatta başkent Bogota belediye başkanlığını LGBT mensubu aday kazanmıştı.
2022 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de genel beklenti; solcular ve liberallerin, muhafazakarlara karşı üstünlük sağlayacağı yönünde.
Nitekim Invamer anket şirketine göre, Kolombiya ikinci tur oylamasında solcu Petro'nun (CH) yüzde 53, merkez sağcı Fajardo'nun (CC) yüzde 44 oranında oy alacağını tahmin ediyor.
Eco Analítica anketine göre, birinci turda da solcu Petro önde gözüküyor. Ankete göre Petro (CH)yüzde 26, Fajardo (CC) yüzde 15 Gutiérrez yüzde 11 oranında oy alacağını öngörüyor.
Meksika'da Cumhurbaşkanı Andrés Manuel López Obrador'a olan destek azalarak devam ediyor.
Reforma anketine göre solcu başkan López Obrador'un (Morena) pandemi yönetimine verilen destek yüzde 55 olarak ölçüldü.
Nitekim Lopez Obrador'da anket sonucunu teyit edercesinei yasama seçimlerinden birinci olarak çıkmayı bildi.
Meksika yasama seçimlerinde de solcu Morena 198, sağcı PAN 114, merkez parti PRI 70, sağcı PVEM 43, solcu PT 37 sandalye kazandı.
Bu bağlamda El Economista'ya göre, Başkan López Obrador'a verilen destek yüzde 59,4'tü.
Arjantin'de 2 yıl önce, birinci turda yüzde 50'nin üzerinde oy alarak seçilen Alberto Fernandez hükümeti desteğini kaybediyor.
Cumhurbaşkanı Fernandez, dünyanın en uzun karantinası, artan koronavirüs vakaları, kapanan işyerleri ve başkanlık konutunda düzenlediği gizli partiler yüzünden sert bir şekilde eleştiriliyor.
Solcu Başkan Fernández'in kamuoyu desteği yüzde 25'e düştü. Başkanlığını onaylamayanların oranı ise yüzde 71 olarak ölçüldü.
El Salvador'ın çılgın başkanı Nayib Bukele de batı medyasında çıkan olumsuz haberlere rağmen kamuoyu desteğini almaya devame ediyor.
CID Gallup anketine göre sağcı Başkan Nayib Bukele'nin icraatlarını onaylayanların oranı yüzde 89; onaylamayanların oranı ise yüzde 11 olarak ölçüldü.
Güney Amerika'da hayat standartlarının en yüksek olduğu ülke olan Uruguay'da siyaset rüzgarı diğer ülkeler gibi soldan değil sağdan esiyor.
Equipos Consultores'in anketine göre Uruguay Cumhurbaşkanı sağcı Luis Lacalle Pou'ya (PN) verilen destek yüzde 47, başkanlığına destek vermeyenlerin oranı ise yüzde 32 oranında tahmin ediliyor.
Uruguay, Opción Consultores anketine göre ise sağcı Başkan Lacalle Pou'nın icraatları yüzde 46'sı onaylıyor, yüzde 26 onaylamıyor ve yüzde 27 ise görüş beyan etmiyor.
Orta Amerika ülkesi Kosta Rika'da da kamuoyunun eğilimi, Demoscopía anketiyle ölçüldü.
Demokrat aday Figueres (PLN) yüzde 32, Merkez sağcı Saborío (PUSC) yüzde 20 muhafazakar F. Alvarado (PNR) yüzde 17 oranında bir desteğe sahip.
OPol Consultores anketine göre ise bambaşka bir sonuç ortaya çıkıyor. Başkan F. Alvarado (PNR) yüzde 20, Araya (CRJ) yüzde 19 Figueres (PLN) yüzde 18, Saborío (PUSC) yüzde 14 olarak kamuoyu eğilimini ölçtü.
Paraguay'da ise muhafazakar Cumhurbaşkanı Abdo'nun kamuoyu desteği yolsuzluk ve Kovid-19 sürecini kötü yönetmesi yüzünden yüzde 20'ler seviyesine düşmüş durumda.
Karayiplerde Saint Lucia'da Philip J Pierre liderliğindeki muhalefetteki solcu Saint Lucia İşçi Partisi (SLP) genel seçimlerde üstünlük kazandı.
Orta Amerika ülkesi Nikaragua'da da bu yıl cumhurbaşkanlığı seçimleri var.
Başkan Daniel Ortega 4. kez aday oldu. Şimdiden 3 başkan adayını hapse attı. Kamuoyu ölçümü yapılamadığı için bir görüş beyan edilemiyor.
Yukarıdaki anketlerden de görüleceği üzere; Latin Amerika'da siyaset, sol eğilimli bir siyasi havayı işaret ediyor.
Ancak sol, mutlak bir üstünlük kuramıyor. Çünkü LGBT aktivistleri, kadın hakları, kürtaj, esrar serbestiyeti vs. sosyal-liberal uygulamalar, muhafazakar ve cumhuriyetçilerin birlikte hareket etmesine neden oluyor. Yani konsolide ediyor.
Dolayısıyla bir blok halinde davranmalarına neden oluyor. Solcu aday/partilerin kendi ülkelerinde oylarını artırmasının en büyük nedeni polis ve asker vesayetinin alan kazanması, aşırı faşist söylemlerin artması, sosyal yardımların azalması, ekonomik kriz, özgürlüğün kısıtlanması… gibi nedenler görülüyor.
Özellikle Kovid-19 süreci bunda önemli bir rol oynadı, ancak değişimin ana itici gücü daha temel sorunları işaret ediyor.
Nitekim Latin Amerika'da yaşananlar bir sol-sağ paradigmasının ötesinde bölgede kötüleşen popülizm ve siyasi kutuplaşmanın bir göstergesi olduğunu belirtebiliriz.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
