Vakıf üniversiteleri her yıl binlerce gence yükseköğretim alma hayalini gerçekleştirmeleri için burs sağlıyor.
Reklamlarında burs olanaklarına sıkça vurgu yapan üniversitelerin bursları bazen aldatmacaya dönüyor.
Tanıtım kampanyalarında kullanılan ifadeler, vadedilen yüksek burs oranları öğrenci ve velileri cezbediyor.
Vakıf ile devlet üniversiteleri arasında karar vermekte zorlanan öğrenciler yüksek bursa kanıyor.
Yüksek burs aldatmacasının gençlerin yıllarına neden olmaması için üniversitelerin vereceklerini öne sürdükleri bursları iyi irdelemek gerekiyor.
Üstelik vakıf ve Kıbrıs üniversitelerine her yıl alınan öğrencilerden beklenen para trafiği de zamanla artıyor.
Örneğin geçen yıl 3,577 milyar liralık bir hedefe erişmeye çalışan üniversiteler, ilk yerleştirme sonrasında yüzde 84,5'lik bir doluluk oranıyla 3,023 milyar liralık bir hedefe ulaşabildiler.
Bu yıl ise açılan kontenjanlar ve belirlenen ücretler ile 4,187 milyar liralık bir hedefe erişmek istiyorlar.
2021 YKS yükseköğretim programları ön kılavuzunu yayımlanmasının ardından, vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinin geçen yıldan bu yıla burslu öğrenci sayılarındaki değişimi ve öğrenim ücretlerinin seyrini inceleyen eğitim uzmanı Salim Ünsal ile burslar hakkında konuştuk.
- Kontenjanlarda geçen yıla göre değişiklikler var mı?
2021 YKS Yükseköğretim programları ön kılavuzuna göre vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinin kontenjanlarında geçen yıldan bu yıla büyük bir değişiklik yok.
Geçen yıl 185 bin 993 kontenjan ayrılmış, ilk yerleştirmede 154 bin 322'si dolmuştu. Bu yıl ise 185 bin 81 kontenjan ayrılmış durumda ve bunun ne kadarının dolacağını 5-13 Ağustos tarihleri arasında yapılacak tercihler belirleyecek.
- Bu yıl ücretsiz olarak burslu okuyacak öğrenci kontenjanı belli mi? Burs oranları nasıl değişiyor?
Vakıf ve Kıbrıs üniversiteleri kayıt aldıkları öğrencilerin tamamını ücretli olarak almıyorlar.
Örneğin geçen yıl 33 bin 901 ve bu yıl da 34 bin 374 kontenjan tamamen ücretsiz olarak burslu okuyacak öğrencilere ayrılmış durumda. Bu da alınacak her 100 öğrenciden 18,6'sının yüzde yüz ücretsiz okuyacağı anlamına geliyor.
Üniversiteler kalan yüzde 81,4'lük öğrencilerin tamamından tam ücret almıyor. Çeşitli indirim bursları ile öğrencilerin eğitim ücretleri daha rasyonel ve kabul edilebilir değerlere düşüyor.
Her 100 öğrenciden 10'u belirlenen ücretin tamamının ödeneceği ücretli programlara alınıyorlar. Her 100 öğrencinin 8,2'sine yüzde 25 indirim uygulanırken, programların yüzde 63,2'sine yüzde 50 indirimle öğrenci alınıyor.
- Üniversitelerin açıkladığı liste fiyatları ile gerçek fiyatlar arasında bir fark var mı?
Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerindeki kontenjanların yüzde 71,4'ü kısmi indirimli burslardan oluştuğu için tam ücretli programların ücretlerini yüksek tutup aslında bu indirim oranları ile reel eğitim ücretlerini değerlendirmek lazım.
Diğer sektörlerde olduğu gibi akademide de son yılların en önemli satış stratejilerinden birinin bu olduğu görülüyor.
Örneğin son iki yılda ilan edilen liste fiyatı ile gerçekleşen reel fiyatlar arasında büyük farklar var.
Üniversite alacağı tüm öğrenciyi liste fiyatından alsa 1 öğrenci için 45 bin 915 lira talep ediyorken, mevcut burs ve indirim oranları ile bu talebi reel olarak 1 öğrenci için 22 bin 622 lira düzeyinde gerçekleşiyor.
Tam ve kısmi burslarla neredeyse öğrencilerden alınan ücretler, liste fiyatının yarısına denk geliyor.
Bu da Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinde aslında gerçekleşen ücretlerin mi verilen eğitimin gerçek değeri olduğu sorusunu akla getiriyor.
- Vakıf üniversitelerinin gelir kalemini hangi programlar oluşturuyor?
Vakıf ve Kıbrıs Üniversiteleri'nin gelir kalemini daha çok 4, 5 ve 6 yıllık lisans programları oluşturuyor.
Bunu 2 yıllık ön lisans programları ve özel yetenek sınavı ile girilen sanat ve spor dalları oluşturuyor.
Üniversitelerin geçen yıl gelirlerinin yüzde 69'unu lisans programları oluştururken bu yıl lisans programlarının yüzde 71'e çıktığı görülüyor.
Cirodaki paylar itibarıyla ön lisans programları ise geçen yıldan bu yıla 2 puan kaybetti. Yüzde 28'den yüzde 26'ya gerilediği görülüyor.
Bu düşüşte toplum genelindeki 2 yıllık program algısının yüksek olmayışı ve bu programların devlet üniversitelerinde fazla sayıda alternatifinin oluşu önemli bir paya sahip.
Özel yetenek dalları ise ciroda yüzde 3'lük küçük bir paya sahip.
- Nasıl bir ekonomi dönüyor?
Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerine her yıl alınan öğrencilerden beklenen para trafiği de zamanla artıyor.
Örneğin geçen yıl 3,577 milyar liralık bir hedefe erişmeye çalışan üniversiteler, ilk yerleştirme sonrasında yüzde 84,5'lik bir doluluk oranıyla 3,023 milyar liralık bir hedefe ulaşabildiler.
Bu yıl ise açılan kontenjanlar ve belirlenen ücretler ile 4,187 milyar liralık bir hedefe erişmek istiyorlar.
Genel yerleştirme sonrasında bunu ne ölçüde gerçekleştirebildiklerini göreceğiz.
- Eğitim ücretleri ne kadar arttı?
Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinin tüm programlarına geçen yıl 1 öğrenci tüm burs ve ücret durumu dikkate alınarak ortalama 19 bin 549 lira ödeyerek kaydını yaptırabiliyordu.
Bu yıl ise bu ücretin yine aynı koşullarda 22 bin 622 liraya yükseldiği görülüyor. Buna göre ücret artışının her bir öğrenci için ortalama 3 bin 63 lira ve artış oranının da yüzde 15,7 olduğunu söyleyebiliriz.
- Hangi bilim gruplarına kaç öğrenci alınıyor ve ücretleri ne kadar?
Son yıllarda pandeminin de etkisi ile sağlık bilimlerine karşı var olan toplumsal yönelim daha da arttı.
Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinde de öğrenciler en yüksek ücretleri sağlık bilim dallarına ödüyorlar. Bunu teknik ve mühendislik bilim dalları izliyor.
Geçen yıl üçüncü sırada olan hukuk ve yönetim bilimleri grubu özellikle geçen yıl hukuk kontenjanlarının tam dolmaması üzerine fiyat artışını yüzde 8 düzeyinde tutarak ücrette yükselme trendini düşürdüğü görülüyor.
Vakıf üniversitelerinin kontenjan ve fiyatlar bakımından en az itibar ettiği bölümler arasında ise Din Bilimleri birinci sırada geliyor.
İlahiyat ve İslami İlimler gibi programların genel olarak birer kamu üniversitesi programı profili çizdiği görülüyor.
Bu yıl alınacak 20 bin 24 din bilimleri öğrencisinin sadece 336'sı vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinde eğitim alacak.
Eğitim ve Pedagoji bilimleri de birim fiyat dağılımı bakımından dini ilimlerin arkasından ikinci en düşük sırada.
- Meslek yüksekokullarında da sağlık hizmetleri ilk sırada
Meslek yüksekokullarında da sağlık alanında hizmet veren alt dallar en yüksek ücretle en çok öğrenciyi alan kategoride.
Vakıf ve Kıbrıs üniversitelerinin 2 yıllık programlarına alınacak öğrencinin neredeyse yarısı sağlık hizmetleri alanına alınıyor.
Geçen yıldan bu yıla ücret artışının da en yüksek olduğu hizmet grubu Sağlık Hizmetleri.
Geçen yıl 1 öğrenciyi ortalama 13 bin 722 liraya alırken bu yıl 15 bin 594 liraya alacak. Yüzde 13,6'lık bir fiyat artışı söz konusu
- En yüksek ücretle hangi üniversiteler alıyor?
Bir öğrenciden alınan ücret ortalamasına göre en yüksek ücretle öğrenci alan üniversiteler sıralamasında genel olarak bir değişim yaşanmadı.
Yine en yüksek ücret sıralamasında Koç Üniversitesi birinci, Sabancı Üniversitesi ikinci sırada yer aldı. Bunları Bahçeşehir, Özyeğin ve Bilkent Üniversiteleri takip etti.
- Tercih bursları ile ücretler daha da düşüyor mu?
Bu habere kaynaklık eden ücretler üniversitelerin kılavuz bilgilerindeki kontenjan ve burs oranlarına göre belirlenen değerleri içeriyor.
Vakıf ve Kıbrıs üniversiteleri son yıllarda bir diğer satış stratejisi olan tercih burslarını aktif bir şekilde kullanıyorlar.
Bu kapsamda bazı üniversiteler öğrencinin o üniversiteyi kaçıncı sırada tercih listesine yazıp yazmadığına, öncesinde başka vakıf üniversitesi olup olmadığına ve diğer pek çok tercih bursu kriterini devreye sokarak yüzden 5'den yüzde 40'lara kadar burslar verebiliyorlar.
Tercih burslarının da özellikle sağlık bilim dalları gibi çok tercih alan bölümlerden ziyade ağırlıklı olarak doluluk sorunu yaşayacak programlara verilmesi de ayrıca göze çarpıyor.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
