Hiç şüphe yok ki 2020 yılı, hava taşımacılığı sektörünün bugüne kadarki en çalkantılı yılı olarak tarih kitaplarına geçecek ve pandemi nedeniyle küresel olarak yolcu hacimlerinde büyük değişimler yaşanacak.
Aşılamanın hızlanması, kısıtlamaların kalkması hava yolculuğunda toparlanma için umutları artıyor olsa da Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), 2021'de dünya genelinde havacılık endüstrisinde 47,7 milyar dolarlık zarar öngörüyor.
Her durumda kaybın havacılık sektörünün 2020'de yaşadığı kayıplardan daha az olacağını belirtiyor.
Mali sıkıntılar bir yana, pandeminin havacılık üzerindeki uzun vadeli etkileri ortaya çıkıyor. Bunlardan bazıları aşikar: hijyen ve güvenlik standartları daha katı olacak ve dijitalleşme seyahat deneyimini dönüştürmeye devam edecek.
Seyahat edenler, aşı sertifikalarını ve Kovid-19 test sonuçlarını kanıtlamak için mobil uygulamalar kullanacak.
Yaz tatili ve uzak mesafe uçuşları nedeniyle, hava yolu trafiğinde ciddi bir talep oluşmaya başladı.
Peki havayolu sektörü Kovid-19 sonrası değişime hazır mı? Havacılık sektörü ne zaman toparlanacak?
ULS Kargo Havayolları Genel Müdürü Sayın Şükrü Can ile konuştuk.
- Kovid-19 pandemisi, yolcu ve hava kargo taşımacılığını nasıl etkiledi?
Kovid-19 pandemisi, maalesef yolcu trafiğini çok etkiledi ve doluluk oranını yüzde 30'a kadar geriledi. Sektör milyarlarca dolar zarar etti.
IATA verilerine göre bu zarar 100 milyarı buldu. Ancak mevcut uçakların kapasitesi yetmediği için özellikle maske, sağlık ekipmanı, aşı, vb. temin etmek için kargo taşımacılığı tercih edildi.
Yolcu uçaklarının koltuklarının üzerinde ya da bazı uçakların koltuklarının sökülmesiyle taşımacılık yapıldı. Salgın yolcu taşımacılığını olumsuz, kargo taşımacılığını olumlu etkiledi.
- Aşılamanın hızlanması ve kısıtlanmaların kalkmasıyla havacılık sektörü kayıplarını telafi edebilecek mi? Yolcu doluluk oranlarında bir artış söz konusu mu?
Aşılamanın hızlanması ve kısıtlanmaların temmuz ayı itibariyle kalkması sektöre pozitif olarak dönmeye başladı. Yolcu talepleri ve doluluk oranları arttı.
Bilhassa uluslararası uçuşlarda çok yoğun yolcu talepleri var. Bu ivmenin sürmesi halinde sektörün beklenenden hızlı toparlanacağı görülüyor.
Uzmanların 4. dalga açıklamaları var. Bu dalganın gerçekleşmemesi halinde havacılık sektörü birkaç yılda eski haline gelecektir.
- Salgın, havacılık sektörünün kargoya yönelmesinde etkili oldu mu? Salgın bitip uçuşlar tamamen normale dönünce, yolcu talebi gibi kargoya da talep olacak mı? Bu işe girecek şirket sayısı artacak mı?
Elbette oldu. Bu tip kriz durumlarında, salgın, deprem, savaş gibi olaylarda ikmal her zaman ön plandadır. İnsanlar yiyecek, sağlık ekipmanı ve diğer zorunlu malzemeleri temin etmek için kargoya yönelirler.
Büyük havayolları, mevcut uçaklarının yanında yolcu uçaklarının koltuklarının üzerinde ya da yolcu koltuklarını sökerek ufak bir modifikasyonla, ağlar koyarak bilhassa büyük yolcu uçaklarını kargo uçağı olarak kullandılar.
Dünyada kargo uçak temininde kriz yaşandı. Fiyatlar kilo başına Çin'den Avrupa'ya 2 dolar iken 17 dolara kadar çıktı. Bu tarihte pek görülmüş bir durum değildi. Sanayicimizin Çin'den temin ettikleri hammaddeleri Türkiye'ye getirmek zorlaştı.
Sanayici, transfer ücretinin ürünlere yansıması halinde satışta zorlanacağını ifade etti. Şimdi fiyatlar 4-5 dolara kadar geriledi ancak hala mevcuttan 2,5 kat daha fazla.
Salgın bitip normal uçuşlar başlayınca kargoya olan talep eski haline gelecektir. Yolcu uçaklarının altında, bagaj kargolarında kargo taşımacılığı yapılmaktadır.
Geniş gövdeli, çift koridorlu uçaklarda da yolcu bagajlarının yanında kargo taşımacılığı yapılmaktadır. Dolayısıyla talepte artış olmayacaktır.
Hava kargo taşımacılığı işine girecek şirketler olacaktır ancak sektördeki şirketler mevcut kargo uçaklarının sayısını artırma yoluna gideceklerdir. Yeni bir şirket kurarak bu alana girecek yatırımcıların sayısının az olacağını düşünüyorum.
Hava kargo talebinden dolayı mevcut havayolu şirketleri, kargo uçaklarının sayısını artıracaktır. Örnek vermek gerekirse THY kargo departmanı ayrı bir havayolu olacak. Herkes kendi kargo uçağının sayısını artıracak.
Boeing dahi önümüzdeki 20 yıl içinde mevcut 737 tam gövdeli yolcu uçaklarının 1.500 tanesini kargoya çevirme kararı aldı.
- Hava kargo ile her şey taşınabiliyor mu? En çok ne taşıyorsunuz? Neleri taşımakta zorlanıyorsunuz?
Hava kargo, dünyadaki tüm kargo taşımacılığının yüzde 3'ünü oluşturmaktadır. Pandemide yüzde 4-5'lere ancak çıkmıştır. Hava kargo ile her şey taşınmaz.
Hava kargo ile "yükte hafif pahada ağır" şeyler taşınır. Pandemide sağlık ekipmanlarının, aşının taşınması çok ön plana çıkmıştır. Çünkü dünyada bazı ürünler belli ülkelerde üretilir.
Örneğin salgının başında İskandinav ülkelerinde maske temin etmek imkânsız hale geldi. Çünkü öyle bir alt yapıları yoktu. Hızlı tedarik edilmesi gereken ve pahalı olan malzemeleri hava kargoda taşıyoruz.
THY adına uçuyoruz. Pandemide sağlık ekipmanlarının yanı sıra örneğin taze balık taşıyoruz. İzmir'den hemen her gün İsrail'e taze balık taşıyoruz.
Uçakta, hava kargoda kendisi çok ucuz olan hacimli malzemeleri taşımamızın bir anlamı yok.
En büyük sıkıntı canlı hayvan taşımada oluyor. Çünkü uçakta herhangi bir arıza olduğu zaman, o hayvanları uçaktan bulunduğunuz havalimanında uçaktan indirip belli bir alana koymak, yemini, suyunu verip temizliğini yapmak mümkün olmuyor.
Çünkü öyle bir altyapı her havalimanında yok. Büyük havalimanlarında dahi yok. Bir teknik arızada eğer uçak uzun süre yerde kalacaksa en büyük krizi o zaman yaşıyoruz.
Kaldı ki canlı hayvanı uçakla taşıdığımız zaman hayvanlar telef olabiliyor. Canlı hayvan taşımacılığı bizim en çok zorlandığımız konu.
- Havacılık sektöründe istihdam kayıpları yaşandı mı? Sektörün yeni istihdam olanakları yaratması bekleniyor mu?
Pandemi sürecinde havayolları özellikle etkilendi. Bazı taşıyıcılar iflastan kaçınmak için işten çıkarmalara ve yeniden yapılandırma planlarına başvurdu. Bu nedenle fazlasıyla istihdam kayıpları yaşandı.
Çok sayıda pilot işsiz kaldı. Dünyada 149 bin ticari havayolu pilotu olduğu varsayılıyor. 90 bini salgında işsiz kaldı. İstihdam açısından pandemi öncesine dönmek 2-3 seneyi bulacaktır.
Bu sırada istihdam olanakları çok fazla artmayacaktır. Pandeminin sonlanmasıyla istihdamın eski haline gelmesi epey zaman alacaktır.
Pandemi de işsiz kalan kişilerin kısa zamanda iş bulması kolay görünmemektedir. Pandemi sonrası havacılık alanında yeni istihdam imkânlarının çok kısa zamanda oluşturulacağını öngörmüyoruz.
- Havacılığın yeniden karlı hale gelmesi, pandemi öncesi seviyeye ulaşması ne zaman olacak?
Bu konuda şirketler, otoriteler, birlikler, dernekler sürekli kafa yoruyorlar. Minumum 2-3 yıl süreden önce havacılığın yeniden karlı hale gelmesinin mümkün olmadığını söylüyorlar.
Bu konuda IATA sürekli bildiriler yayınlıyor, görüşler paylaşıyor. Havayollarının son 12 aydaki kayıpları telafi etmek için yeniden para kazanmaya başlaması gerekecek, ancak şimdi daha fazla harcama gerektiren bu yeni gereksinimleri de finanse etmeleri gerekecek.
Kovid-19 pandemisinin etkisi henüz bitmiş değil. Aşılar başladıktan sonra dünyanın çeşitli yerlerinde biraz rahatlama var, ancak hava trafiğini iyileştirme yolu birkaç yıl alacak.
© The Independentturkish
