Papa Francis’ten işini kaybedenler için “evrensel temel gelir” önerisi

Katolik Kilisesi'nin ruhani lideri Papa Francis, küresel çaptaki halk hareketlerini takip eden World Meeting of Popular Movements’a yazdığı bir mektupta Kovid-19 salgını sonrası kapatmaların, birçok insan için para kazanmayı imkânsızlaştırdığını söylerek dar gelirlilere şöyle seslendi: 
 

Bir çoğunuz, sizi koruyacak hiçbir yasal güvenceniz olmadan günübirlik yaşıyorsunuz. Sokak satıcıları, geri dönüşümcüler, küçük çiftçiler, inşaat işçileri, terziler, sosyal bakım görevlileri, “yasal kabul edilmeyen” herkes, ekonominin tabanında kendi başınıza çalışmaktasınız. Sizi bu zor zamanlardan çıkaracak sabit bir geliriniz yok ve eve kapanmalar sizin için dayanılmaz bir hâl almış durumda. Herkesi sarsan bu hastalık, sizi iki kat daha güçlü vuruyor, biliyorum. 

Çalışanları bu soylu ve ehemmiyetli görevlerini onurlandırmak, haklarına sahip olmayan hiçbir işçinin kalmaması idealine ulaşmak için evrensel temel gelir konusunu yeniden düşünmenin vaktidir. 

“Üretim ve tüketimde çılgınca bir ritme sahip, son derece rekabetçi ve bireyselci medeniyetimiz, savurgan lükslerini, orantısız kârlarını sadece ihtiyaç duydukları şeye indirgemeli” diyen Papa, “Umarım bu tehlikeli zamanlar, bizim otomatik pilottan çıkmamızı, uyku hâlindeki bilincimizden sarsılmamızı sağlar ve paraya tapınmayı insani ve ekolojik bir diyologa dönüştürerek insan yaşamını ve onurunu merkeze koyar” ifadelerini kullandı. 

Evrensel temel gelir nedir?

Bir ülkenin vatandaşlarına nakit ya da eşdeğeri şekilde, geri ödeme olmaksızın, düzenli şekilde destek sağlanması tanımının karşılığı “Evrensel Temel Gelir”, salgının giderek güçlenmesi, sosyal mesafelerin artması ve ekonomik endişelerin yükselmesiyle yeniden tartışılmaya başlandı. 

Bu kavram, kendini bazı ülkelerde geçici nakit destekleri olarak gösterdi. ABD’nin koronavirüsün etkilerine karşı açıkladığı 1 trilyon dolar değerindeki paket kapsamında her vatandaşına 1200 dolara kadar geçici nakit desteği sağlayacak olması gibi… Kanada ise bu miktarı bin 500 dolara yakın ve dört aylık bir süre için açıkladı. 

Son olarak 17 binden fazla insanın yaşamını yitirdiği İspanya’da Ekonomi Bakanı Nadio Calvino, ülkenin “evrensel temel gelir uygulamasına” geçeceğini ve bunun üzerinde çalıştıklarını açıkladı. 

Ekonomik İstikrar Kalkanı paketi kapsamında yalnızca dar gelirlilere 1000 lira destek verecek Türkiye’de ise “evrensel temel gelir”in en önemli savunucularından biri Temel Gelir Dünya Ağı’nın Avrupa bacağı üyesi Ali Mutlu Köylüoğlu. 

Temel Gelir Dünya Ağı’nın 2016’daki Seul kongresi sonrası “Vatandaşlık Temel Geliri-Türkiye” platformunu kuran Köylüoğlu’na göre söz konusu gelir, her bireye, herhangi bir sınırlama, şart ya da ayrım olmaksızın, diğer gelirlerden bağımsız olarak ömür boyu düzenli olarak verilmeli. 

Köylüoğlu, bu gelirin miktarını ise “Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi’ndeki ilk iki kademe ihtiyaçları giderecek büyüklükte” diyerek açıklıyor. Bu ihtiyaçlar ise fiziksel olarak yaşayabilme ve güvenlik. 

Bazı uzmanlara göre bireylere yapılan ödemeler kriz zamanında uygulamaya alınabilir, ancak normal zamanlarda devam ettirilmesi ise bir miktar “gerçek dışı”. 

ABD Başkanlı Seçimleri’nde Demokrat Parti’nin aday adayı Joe Biden’ın ekibinde yer alan girişimci Andrew Yang’ın ateşli şekilde evrensel geliri savunmasına Ulusal Gözlem Enstitüsü üyesi John McCormack’tan tepki gelmiş ve McCormack “Borç içinde yüzen bir ülke, yıllık bütçesini neredeyse ikiye katlayacak bir uygulamayı kalıcı hâle getiremez” demişti. 

Yang, Twitter hesabından yaptığı açıklamada Papa’nın sözlerini “Oyun değiştirici” olarak tanımladı.
 

Independent Türkçe