Toplum Kent ve Çevre İçin Haydarpaşa Dayanışması'nın çağrısıyla Haydarpaşa Garı ve Sirkeci Garı'nın Kültür Bakanlığı’na devredilme kararına karşı eylem gerçekleştirildi. Eylem, Kadıköy İskele Meydanı'nda başladı, ardından 'Kültürel miras satılamaz' ve 'Haydarpaşa gardır kayyıma hayır' sloganlarıyla Haydarpaşa Garı önüne doğru yürüyüş yapıldı.

Zaman zaman polisle çevre ve kent savunucuları arasında tartışma yaşandı. Yürüyüşe, Kadıköy Belediye Başkanı Mesut Kösedağı, CHP Kadıköy İlçe Başkanı Ali Narin, Taksim Dayanışması sözcülerinden mimar Mücella Yapıcı da katıldı. 

Ortak basın açıklamasını Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası Genel Başkanı Tonguç Özkan okudu. Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının dünyada iki kıtayı demir yolları ile birleştiren ve bir başka örneği bulunmayan gerek uluslararası gerekse ulusal koruma otoriteleri tarafından dünyanın "yaşayan endüstri mirası" olarak kabul edildiğini belirten Özkan, "Evrensel koruma ilkeleri, İstanbul'un deprem gerçeği ve ulaşım ihtiyaçları dikkate alınarak, garlarımızın "gar" olarak kullanılmaya devam edilmesi ve trenlerimizle birlikte topluma bir an önce iade edilmesi yaşamsal bir zorunluluktur" dedi.

"Haydarpaşa Garı’nın endüstriyel ve kamusal demir yolu işlevini korumak için mücadele ediyoruz"

Yapılan açıklamada öne çıkan başlıklar şöyle:

Haydarpaşa Garı, limanı ve çevresinin 2000’li yıllardan bu yana iktidar ve emrindeki TCDD yönetimi tarafından büyük bir inatla sermayeye peşkeş çekilme girişimine karşı, toplumun tüm duyarlı kesimleri ile birlikte yılmadan ve usanmadan bir direniş veriliyor. Kent Toplum ve Çevre İçin Haydarpaşa Dayanışması olarak, gerek hukuksal alanda, gerekse 19 yıldır durmaksızın sürdürdüğümüz pazar nöbetleri ile, 2005 yılından bu yana yaşayan endüstriyel kültür varlığımız olan Haydarpaşa Garı’nın endüstriyel ve kamusal demir yolu işlevini korumak için mücadele ediyoruz. Özellikle 2004 yılından itibaren, TCDD ve kamusal alanlarımızın özelleştirilmesine dair yasalar çıkartılarak, koruma kurulu kararları, koruma amaçlı imar planları yok sayılarak, şeffaflıktan uzak, gizli kapaklı projeler, sözleşmeler yapılıp kamu kaynakları milyonlarca lira zarara sokularak; Deprem bekleyen bir kentin en önemli ulaşım yapıları ve ihtiyacı olan Haydarpaşa limanı, Haydarpaşa Garı, Sirkeci Garı, ulusal ve uluslararası gayrimenkul, turizm vb.  sermayesinin emrine sunulmaya çalışılıyor. Yıllar içinde bu amansız uğrası 'Haydarpaşa Manhattan olacak', 'Haydarpaşa Venedik olacak', 'Haydarpaşa otel olacak', 'Haydarpaşa ticaret merkezi olacak', 'Haydarpaşa kültür merkezi olacak', 'Haydarpaşa cruise liman olacak', 'Haydarpaşa olimpiyat köyü̈ olacak' ve 'Haydarpaşa müze olacak' gibi söylemler ve kentsel dönüşüm projeleri olarak karşımıza çıktı. Aynı inatla sürdürülen yasal ve toplumsal mücadelelerin sonucunda bütün bu projeler ortadan kaldırıldı.

"Ağustos 2024’te yapılan bir protokolle Haydarpaşa ve Sirkeci Garları 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredildi"

Ancak inat bitmedi. Haydarpaşa Garı’nın gar işleviyle milyonlarca bedel ödenerek yapılan restorasyonu ve arkeolojik çalışmaları sona erip trenleriyle ve toplumla buluşması beklenirken iktidar bu kez karşımıza kültür endüstrisi sermayesi adına 'kültür vadisi' denilen bir proje çıkardı. TCDD’nin kendi müdürlüklerinin dahi İstanbul’un merkezi gar binası olan Haydarpaşa ve Sirkeci garlarına olan ihtiyacı ısrarla belirtilmesine rağmen TCDD yönetimi tarafından Ağustos 2024’te yapılan bir protokolle Haydarpaşa ve Sirkeci Garları 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredildi. Hukuksuz ve kamu yararına aykırı bulunan bu protokole karşı TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası tarafından protokolün yürütmesinin durdurulması ve iptali için idari yargıda dava açılmıştır. Gerek protokol eki belgede demir yollarına bırakılan alanın yetersizliği ve ardından yine gizli kapaklı hazırlanan ve son günlerde Kültür ve Turizm Bakanı tarafından kamuoyuna açıklanan bu yeni dönüşüm projesi taslağı, diğer projelerde olduğu gibi Sirkeci ve Haydarpaşa garlarını, kamu yararı ve toplumun ulaşım hakkının gözetilmesi kaygılarından uzak bir şekilde, özel bir zümreye hizmet edecek bir kültür endüstrisi alanına dönüştürme çabasından başka bir şey değildir. Her türlü yöntem kullanılarak toplum nezdinde meşrulaştırılmaya çalışılan bu projeler incelendiğinde arkeo-park, müze, bienal, millet bahçesi ve performans sanatları merkezi gibi işlevlerle garın ana ulaşım merkezi olarak kullanımının geri plana atılacağı açık olarak anlaşılmaktadır.

"Garlarımızın 'gar' olarak kullanılmaya devam edilmesi yaşamsal bir zorunluluktur"

Haydarpaşa ve Sirkeci garları sembolik olan birkaç trenin geleceği bir istasyona çevrilmek isteniyor. Tüm dünya metropollerinde şehir merkezindeki garların ihtiyaç duyduğu trenlerin bakım, onarım, depo ve park alanları ile demiryolcuların çalışma mekanları gibi yerler Haydarpaşa ve Sirkeci söz konusu olduğunda planlara dahil edilmiyor. Bakın Adapazarı Garı’nın 4 peron ve 6 yolu olduğu bir durumda Anadolu Yakası’nın tarihi garı Haydarpaşa’da sadece 3 peron ve 4 yol planlanıyor. Nüfusu ve coğrafi büyüklüğü İstanbul ile karşılaştırılamayacak olan 254 binlik nüfuslu Venedik’in Santa Lucia Garı’nda bile 23 peron bulunuyor. Venedik Santa Lucia Garı’nda günde 25 çift tren kalkarken, Sirkeci’de sadece yılda 1 kez Orient Ekspres, Haydarpaşa Garı’nda ise günlük sadece birkaç çift YHT işletmek planlanıyor. Sirkeci ve Haydarpaşa garlarındaki peron sayılarının bu kadar az tutulmuş olması demiryolculuk işletmeciliğinin hakkıyla yapılmasının önüne geçmektedir. Bizler tüm bunların bilinçli olarak yapıldığının farkındayız.

"Galataport vari tüketim vitrinleri haline getirilmek isteniyor"

Çünkü Haydarpaşa ve Sirkeci garları halka hizmet eden kamusal ulaşım mekanları olarak değil, sermaye yatırımlarının yapılacağı Galataport vari tüketim vitrinleri haline getirilmek isteniyor. Asli görevi kültür varlıklarımızı korumak olan ve Haydarpaşa Garı’nın tüm işlevleri ile korunmasına dair kendi bünyesindeki Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu kararlarını dahi dava konusu etmiş̧. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na tekrar ve önemle hatırlatıyoruz. Haydarpaşa ve Sirkeci garları dünyada iki kıtayı demiryolları ile birleştiren ve bir başka örneği bulunmayan gerek uluslararası gerekse ulusal koruma otoriteleri tarafından dünyanın 'yaşayan endüstri mirası' olarak kabul edilmiştir. Bu 'yaşayan' endüstriyel mirasının sermayeye peşkeş çekilerek öldürülmesine asla geçit vermeyeceğiz. Evrensel koruma ilkeleri, İstanbul’un deprem gerçeği ve ulaşım ihtiyaçları dikkate alınarak, garlarımızın “gar” olarak kullanılmaya devam edilmesi ve trenlerimizle birlikte topluma bir an önce iade edilmesi yaşamsal bir zorunluluktur.

"Tüm kent hakkı savunucularını sahip çıkmaya çağırıyoruz"

Toplumsal ihtiyaçları ve evrensel ilkeleri görmezden gelen tüm projeler gibi, meşruluktan uzak bu projeleri de reddediyoruz. Yirmi yıldır sürdürdüğümüz haklı mücadelemiz, Haydarpaşa ve Sirkeci garları tam kapasite ile topluma iade edilene kadar sürecektir. Kültür-sanatın araçsallaştırılması ile demiryolcuların, emekçilerin, işçilerin ve garlardaki küçük esnafın Haydarpaşa ve Sirkeci’de yerinden edilmesine, koparılmasına izin vermeyeceğiz. Haydarpaşa Garı tren seferleri ve tüm işlevleriyle halkın kullanımına sunulana kadar 'Haydarpaşa gardır, gar kalacak' demekten ve nöbetlerimizden vazgeçmeyeceğiz. Bu kapsamda tüm kent hakkı savunucularını ve halkımızı şehrin garlarına sahip çıkmaya ve birlikte mücadele etmeye çağırıyoruz. Bugün yalnızca Haydarpaşa ve Sirkeci gibi kamusal mekânlar yok edilmiyor. Kadınlar, hayvanlar, çocuklar ve doğa da yok ediliyor. Oysa bunların hiçbiri birbirinden bağımsız değil. Yıkım ve yok etmeye dayalı iktidar politikalarına karşı yaşamı ve müşterekleri savunan herkesle bu mücadelede ortaklaşmak istiyoruz. Yıkıma karşı yaşamı savunan herkesi, tüm kent hakkı savunucularını, demiryolcuları, mimarları, kadınları, emekçileri, öğrencileri, akademisyenleri, sanatçıları ve aktivistleri Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının demir yolu işlevine sahip çıkmaya çağırıyoruz."

Basın açıklaması, "Haydarpaşa gardır gar kalacak" sloganıyla Haydarpaşa Garı önünde son buldu.

ANKA