Bilim insanları, geçmişte Dünya'yı vuran ve bugün gerçekleşse uydulara, elektrik şebekelerine ve iletişim ağlarına zarar verebilecek 4 aşırı "süper Güneş fırtınası" olayı saptadı.

Güneş fırtınaları, yüklü parçacıkların Güneş'ten saçılmasıyla oluşur ve bu parçacıklar Dünya'ya çarptığında gezegende manyetik ve elektriksel dalgalanmalara yol açarak görkemli auroraların meydana gelmesine neden olur.

Daha modern zamanlarda aşırı Güneş fırtınaları, güç aktarımı ve uydu işlevlerini de sekteye uğratabilir. Hatta küresel internet bağlantılarını da etkileyebilecekleri tahmin ediliyor.

Örneğin, tarihe geçen en güçlü Güneş fırtınalarından biri 1859'da gerçekleşerek Avrupa ve Kuzey Amerika'da telgraf sistemlerinin bozulmasına ve alev almasına yol açmıştı.

Mevcut araştırmaları değerlendirerek yapılan yeni incelemede, eski ağaç halkalarında geçmişteki Güneş fırtınalarının izleri araştırıldı.

Çalışmalarda, atmosferde üretilen radyoaktif karbonun seviyelerini inceleyerek geçmişteki bu tür kozmik olayları saptayabilmek için yeni gelişmekte olan bir teknik kullanılıyor.

Güneş fırtınaları yaşandığında, radyokarbon seviyeleri doğal düzeyin çok üstüne çıkıyor ve ağaçlar karbondioksit emdiği için bu durum ağaç halkalarında belirgin bir iz bırakıyor.

Bu halkalardan "parmak izi" gibi yararlanan bilim insanları, geçmişteki Güneş fırtınalarını tespit etmeyi başarmıştı.
 

Drouzet Nehri'nde gömülü bir ağaç altfosilinin ağaç halkaları (Cécile Miramont)

Ağaç halkalarını kullanarak Güneş fırtınalarının tarihlerini isabetli bir şekilde belirlemek için ilk deneme, 2012'de kozmik ışın fizikçisi Fusa Miyake tarafından yapılmıştı.

Aynı yaklaşımı kullanarak MS 993, MÖ 660, MÖ 5259 ve hatta MÖ 7176'da gerçekleşen 4 yeni aşırı Güneş fırtınası daha doğrulandı.
 

4 Şubat 1872'de Okazaki'deki bir gözlemi gösteren Japon aurora çizimi (Shounji Tapınağı)

Bilim insanları, günümüzde benzer Güneş fırtınalarının, uydu sistemlerine ve elektrik şebekelerine vereceği zarar nedeniyle modern teknolojik toplum için yıkıcı olabileceği konusunda uyarıyor.

Araştırmacılar, Güneş fizikçilerini, çevre bilimcileri ve arkeologları bir araya getiren yeni gelişmekte olan yaklaşımın, bu denli büyük süper Güneş fırtınalarının risklerini ve sıklığını daha iyi anlamak için önem taşıdığını söylüyor.

Araştırmanın Finlandiya'da Oulu Üniversitesi'ndeki yazarı Ilya Usoskin "Radyokarbon seviyelerinin yıllık ölçümlerinin, aşırı Güneş patlaması olaylarının doğasının anlaşılmasında dönüm noktası olacağını öngörüyoruz" dedi.
 

Uluslararası Uzay İstasyonu'nda fotoğraflanan aurora (UUİ)

Bilim insanları, ağaç halkası kayıtlarından geçmişteki Güneş fırtınaları hakkında daha fazla bilgi edinmenin gelecekteki olaylara hazırlık yapılmasına yardımcı olabileceğini söylüyor.

Bu kadar yoğun Güneş fırtınalarının, Güneş'in aktivite döngüsündeki uzun süreli dalgalanmaların arka planında yaşandığı biliniyor.

Fakat bu Güneş fırtınalarının esas nedeni ve daha iyi bilinen Güneş lekesi döngüleriyle bağlantısı gizemini koruyor.

Araştırmacılar "Aşırı Güneş fırtınalarını ve Güneş lekesi döngülerini anlamak, Güneş'in faaliyetlerini ve bağlantılı uzay hava olaylarını tahmin etmenin anahtarı olabilir" diyor.


*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: İdil Barım