Fransa'da ilk turu radikal sağcı Ulusal Birlik (RN) partisinin önde götürdüğü erken genel seçimlerin ikinci tur oylamaları bugün yapılıyor.
Seçim yarışında merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) Partisi'nin lideri Eric Ciotti ve bazı LR adaylarıyla ittifak yapan Jordan Bardella'nın partisi RN, radikal sağcıların seçimde galip gelmesinden endişe eden sol ve çevreci partilerin oluşturduğu Halk Cephesi İttifakı ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un partisi Rönesans’ın iktidar ortakları Demokrasi Hareketi (MoDem) ve Horizons'la (Ufuklar) kurduğu Cumhuriyet İçin Hep Birlikte İttifakı öne çıkıyor.
Akşam açıklanacak sonuçlar öncesinde Birleşik Krallık'ın kamu yayıncısı BBC, "Radikal sağ Fransa'da iktidara yakın. Avrupa'nın geri kalanı takip edecek mi?" başlığıyla bir analiz yayımladı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Katya Adler'in imzasını taşıyan yazıda, Fransızların pazartesi uyandıklarında RN liderleri Marine Le Pen ve Jordan Bardella'nın zaferini sindirmeye çalışabileceklerine işaret edildi.
BBC'nin Avrupa Editörü, merkez partilerin adaylarının çekilmesiyle birlikte bu ihtimalin kayda değer oranda azaldığını vurguladı.
Ancak yine de Avrupa Birliği'nin temel ülkelerinden Fransa'da RN'nin en fazla sandalyeyi kapmasının "onlarca yıllık tabunun parçalanması" anlamına geleceğini savundu.
Nazizm ve faşizmin damga vurduğu II. Dünya Savaşı sonrasındaki Avrupa tasarımının radikal sağ partileri dışladığı hatırlatıldı.
Adler; Hollanda, İtalya, Finlandiya gibi ülkelerdeki bu yola meyleden siyasal oluşumların normalleşmesinin yeni olmadığını bildirdi.
Eski İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi'nin faşistlikle suçlanan İtalyan Sosyal Hareketi'yle (Movimento Sociale Italiano) 1994'te koalisyon hükümeti kurduğu, 6 yıl sonra da Avusturya'da benzer bir durumun yaşandığı anımsatıldı.
Marine Le Pen'in de kendisi gibi radikal sağ akımda siyaset yapan babası Jean-Marie Le Pen'in kirli mirasını temizleyerek partisini büyüttüğü ve artık RN'yi destekleyenlerin utanç duymadan bunu ilan edebildiği belirtildi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un eski bir bankacı olmasının işsizlik oranlarını düşürmesini gölgelediği, diğer yandan RN'nin hayat pahalılığı vurgusuyla puan topladığı vurgulandı. Fransız seçmenlerin iktidar deneyimi olmayan bir partiye ekonomi yönetimi konusunda güvenmesine dikkat çekildi.
Adler konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı:
Eğer geleneksel parlamenterler seçmenlerine daha iyi hizmet etseydi muhtemelen Avrupalı popülistlerin dolduracağı daha az alan olurdu. Popülist diyerek Sayın Le Pen gibi 'sıradan halk' adına konuşup onları 'müesses nizama' karşı savunduğunu iddia eden siyasetçilerden bahsediyorum.
Seçmenler kaygılı olup siyasi erkin onları gözardı ettiğini düşündüğünde bu 'biz ve onlar' argümanı, aşırı etki gösteriyor. ABD'de Donald Trump'a, perşembe günkü Birleşik Krallık seçiminde Reform UK'in gösterdiği beklenmedik atılıma, Almanya'daki göç karşıtı tartışmalı AfD'nin büyük başarısına bir bakın.
Seçmenlerinin RN'yi artık faşizmden uzak gördüğü ifade edilirken İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin de radikal sağ kökenden gelip AB'nin en istikrarlı yönetimlerinden birine sahip olduğu belirtildi.
Gazze ve Ukrayna'da savaş sürerken ve dünyanın başka yerlerinde yeni çatışmaların patlak vermesinden korkulurken, küresel belirsizlik ortamında seçmenlerin güven verecek bir lider aradığı ve radikal sağ partilerin de bu fırsatı değerlendirmek istediği yorumu yapıldı.
Fransa'nın erken seçime gidişi
Fransa'da son üç seçimdir oylarını artırmaya devam eden RN, en son 9 Haziran'daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde yüzde 31,4 oy alarak en yakın rakibi olan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un partisi Rönesans'ı ikiye katlamıştı.
Radikal sağın AP seçimlerindeki galibiyeti üzerine Macron, 9 Haziran gecesi Meclisi feshederek 30 Haziran-7 Temmuz'da erken seçime gitme kararı almıştı.
Macron, bu kararını, "AP seçim sonuçlarına demokratik bir cevap vermeliydik" sözleriyle savunmuş ancak ülkenin 26 Temmuz-11 Ağustos'ta ev sahipliği yapacağı 2024 Paris Olimpiyatlarının hemen öncesinde erken seçime gidecek olması, siyasi istikrarsızlık ve toplumsal huzursuzluk yaratabileceği gerekçesiyle kamuoyunda endişeyle karşılanmıştı.
Ülkedeki son genel seçimlerde bir türlü ittifak kuramayan solcu partiler, bu seçimlerde radikal sağa karşı kısa sürede Yeni Halk Cephesi İttifakı altında bir araya gelmiş ve tek aday çıkaracaklarını duyurmuştu. Yeni Halk Cephesi İttifakı'nda ülkenin önde gelen sol partilerinden Sosyalist Parti (PS), Boyun Eğmeyen Fransa (LFI), Fransa Komünist Partisi (PCF) ve çevreci parti Yeşiller (EELV) yer alıyor.
RN ise merkez sağdaki Cumhuriyetçiler (LR) Partisinin lideri Eric Ciotti ve bazı LR üyeleriyle ittifak yaparken iktidar partisi Rönesans ile ortakları MoDem ve Ufuklar Partisi de Cumhuriyet İçin Hep Birlikte İttifakı'nı kurmuştu.
Seçimin ilk turunda, radikal sağcı ittifak yüzde 33 civarında oyla sandıktan birinci çıkmış, Yeni Halk Cephesi İttifakı yüzde 28 ile ikinci, Macron'un Cumhuriyet İçin Hep Birlikte ittifakıysa yüzde 20 oyla üçüncü sıraya yerleşmişti.
Independent Türkçe, BBC, AA