Teknoloji milyarderi Elon Musk'ın, kurucusu olduğu Neuralink firmasıyla ilk kez bir insanın beynine çip yerleştirmesinin yankıları sürüyor.
Musk, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Neuralink şirketinin pazar günü ilk kez bir insan beynine başarıyla çip yerleştirdiğini duyurdu.
Gönderide, "Telepati" adlı implantın beyindeki nöronlara ait sinyalleri almakta gelecek vaat eden bir aşama kaydettiği belirtildi.
1 - Çip ne işe yarıyor, nasıl özelliklere sahip?
Musk, paylaşımında implantın sadece düşünerek telefon veya bilgisayarın ve bunlar aracılığıyla hemen her cihazın kontrolünü sağlayacağını yazdı.
Çipin öncelikle uzuvlarını kullanma kabiliyetini yitirmiş kişiler tarafından deneneceğini belirten Musk, "Stephen Hawking'in hızlı bir katip gibi veya bir müzayedeciden daha seri iletişim kurabildiğini hayal edin. Hedef bu" ifadelerini kullandı.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
ABD'nin önde gelen popüler bilim dergilerinden Scientific American'ın aktardığına göre implant bir çiple buna bağlı 1000'den fazla süper ince ve esnek iletkenden oluşan elektrotlara sahip. Cerrahi bir robot, bu implantı insan beyninde düşünme, algı ve dil gibi işlevlerden sorumlu serebral korteks bölgesine yerleştiriyor.
ABD'deki Pittsburgh Üniversitesi'nden görme yolları hastalıkları uzmanı Xing Chen, ülkenin tanınmış haber dergilerinden TIME'a çip teknolojisiyle ilgili şunları söyledi:
Bence, en azından yakın gelecekte, duyusal veya motor sistem rahatsızlıklarından muzdarip insanların çevreyle etkileşime girmeleri ve daha bağımsız şekilde yaşayabilmeleri bakımından bu teknoloji muhtemelen devrim yaratacak.
Öte yandan Musk, implantın ani duygu durumu değişiklikleri, depresyon ve hormonal rahatsızlıklara karşı da etkili olacağını savunuyor. Chen ise çipin bu amaçlarla kullanılabilmesi için çok daha fazla araştırma yürütülmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
2 - Hayvanlar üzerindeki deneylerde neler yaşandı?
Musk'ın açıklamaları dışında çipin insanların beyin hareketliliğini algılayabildiğine dair bir kanıt bulunmuyor. Fakat Neuralink, 2021'de implantın Pager isimli 9 yaşındaki bir makakta nasıl çalıştığını herkesle paylaşmıştı.
Firmanın yayımladığı videoda, Pager'ın ellerini kullanmadan beynindeki çip sayesinde en eski arcade video oyunlarından biri olan Pong'u oynayabildiği görülüyor.
Ancak Neuralink'in hayvanlar üzerinde yaptığı deneyler tartışma da yaratmıştı. Birleşik Krallık'ın önde gelen haber ajanslarından Reuters'ın aktardığına göre 2018-2022'de Neuralink'in deneylerinde aralarından 280 koyun, domuz ve maymunun da yer aldığı toplamda 1500 hayvan öldürüldü.
Neuralink'in Şubat 2022'de yayımladığı açıklamada implantlarla ilgili yürütülen deneyler sırasında etik kuralların gözetildiği savunulmuş fakat bir maymuna beyninde oluşan hasarın ardından ötanazi uygulandığı bildirilmişti. Maymunun beyninde oluşan hasarın çipten değil implantın yerleştirilmesi sırasında kullanılan bir kimyasal nedeniyle ortaya çıktığı belirtilmişti.
3 - İnsanlar üzerinde deney yapmak için nasıl izin alındı?
Neuralink, geçen yıl mayısta beyin çipi projesinin insanlar üzerinde denenmesine başlanması için ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nden (FDA) onay alındığını duyurmuştu.
ABD'nin önde gelen haber sitelerinden Axios'un aktardığına göre bu süreçte çipin yanı sıra implantı beyne yerleştiren cerrahi robot ve cihazın kullanılmasını sağlayan yazılım da FDA'in onayına sunuldu.
FDA'den dün yapılan açıklamada onayın verildiği doğrulanırken, Telepati adlı yeni cihazla ilgili çalışmalara dair bilgi paylaşılmadı.
Neuralink, 2022'de de FDA'e başvuru yapmış fakat implantların insanlar üzerinde denenmesine izin verilmemişti.
FDA, iznin reddedilmesiyle ilgili bilgi paylaşmazken Reuters'a konuşan ve kimliklerinin açıklanmasını istemeyen bazı yetkililer, kuruluşun çipleri güvenli bulmadığını söylemişti.
Neuralink de FDA başvurusuna ve neden reddedildiğine dair detay paylaşmamıştı. Dolayısıyla firmanın hangi sorunları çözerek FDA'den izin almayı başardığı tam olarak bilinmiyor.
Axios, implantla ilgili deneylerde ciddi sorunlar yaşanması durumunda FDA'in süreci durdurma yetkisine sahip olduğunu da aktardı. Ayrıca Telepati çipinin satışa sunulması için de FDA'den ayrı bir onay alınması gerekli.
Kuruluş, deney sonuçlarını detaylıca inceleyip implantın satışı için patent çıkarsa bile bazı durumlarda cihazın belirli kişilerde kullanılmasına yönelik sınırlandırmalar getirebilir.
4 - Deneylere neden karşı çıkılıyor?
Neuralink'in çip deneylerine karşı çıkanlar, buna gerekçe olarak hayvanlara zarar verilmesini gösteriyor. Ayrıca implantların insanlara zararlı patojenler bulaştırabileceğini savunanlar da var.
Washington merkezli hayvan hakları grubu Sorumlu Tıp İçin Doktorlar Komitesi (Physicians Committee for Responsible Medicine -PCRM), geçen yıl şubatta ABD Ulaştırma Bakanlığı'na yaptığı şikayette, 2019'da firmanın implantlarla ilgili bazı donanımların sevkıyatlarında gerekli hijyen koşullarını sağlanmadığını savunmuştu.
PCRM, hayvanların beyinlerinden çıkarılan cihazlara, bir maymun herpes virüsü olan Monkey B virüsünün yanı sıra antibiyotiğe dirençli Stafilokok ve Klebsiella gibi bakterilerin bulaşma riskine işaret etmişti. Bunun üzerinde ABD Ulaştırma Bakanlığı şikayetle ilgili inceleme başlatmıştı.
Bakanlık, 26 Ocak'taki açıklamasında Neuralink'in zararlı madde taşıma kurallarını ihlal ettiğine karar vererek, 2 bin 480 dolar para cezasına çarptırıldığını bildirmişti.
Hayvanların deneylerde eziyet gördüğüne ve Neuralink'in etik kuralları ihlal ettiğine dair şikayetlerin ardından ABD Tarım Bakanlığı da Musk'ın firmasıyla ilgili inceleme başlatıldığını duyurmuştu.
Independent Türkçe, Scientific American, TIME, Axios, Reuters, CNBC
Derleyen: Yasin Sofuoğlu