Kedilerde göz renginin evrimi ilk kez haritalandı.

Araştırmacılar, kedigiller ailesinin sarı gözlü kaplanlardan mavi gözlü kar leoparlarına kadar göz kamaştırıcı renk çeşitliliğinden sıradışı bir atanın sorumlu olduğunu buldu.

Harvard Üniversitesi'nde görev alan ekip, yaşayan kedilerdeki farklı göz renklerini belirledi ve bunların kedi soy ağacındaki hangi noktada evrimleştiğini tahmin etmek için bir bilgisayar modeli geliştirdi.

Söz konusu model, tüm kedilerin atalarının gri ve kahverengi gözlere sahip olması gerektiğini ve grinin daha sonra diğer renklerin ortaya çıkmasını sağladığını ortaya çıkardı.

Linsanglar, sırtlanlar ve genetler de dahil olmak üzere kedilerin yaşayan en yakın akrabalarının hepsinin kahverengi gözleri var. Bu da tüm bu grupların ortak atalarının da kahverengi gözlere sahip olduğunu akla getiriyor. Ancak milyonlarca yıl önce kedi (Felidae) ailesinin ortaya çıkışıyla bir şeyler değişti. Bugün kedilerdeki göz rengi çeşitliliği de bunu açıkça gösteriyor.

Araştırma ekibinden Julius Tabin, "Birdenbire göz rengi çeşitliliğinde bir patlama görüyorsunuz" dedi.

Livescience'a konuşan bilim insanı, "Mavi gözler, yeşil gözler ve sarı gözlerin hepsi birden ortaya çıkmış" ifadelerini kullandı.

Tabin ve meslektaşları, internetteki kedi fotoğraflarına bakarak 40'tan fazla türün göz renklerini belgeledi. Daha sonra bunları, yaşayan veya soyu tükenmiş kediler arasındaki evrimsel ilişkilere dair verilerle birleştirdi.

Bu bilgileri işleyen istatistiksel bilgisayar modeli sayesinde ilk kedilerin göz rengi tahmin edilebildi.

Yaşayan kedilerin görüntüleri (özel olarak yetiştirilen evcil kediler hariç) bugün Felidae familyasında 5 ana göz renginin bulunduğunu ortaya çıkardı: Kahverengi, gri, sarı, yeşil ve mavi.

Araştırmaya göre, eumelanin ve feomelanin adı verilen iki pigmentin varlığı, bir kedinin hangi göz rengini alacağını belirliyor. Kahverengi gözlerde daha fazla eumelanin, sarı gözlülerde daha fazla feomelanin var. Gri gözlerde her ikisinden de orta miktarda mevcutken, mavi ve yeşil gözlerdeyse ikisinin de seviyeleri daha düşük.

Tabin ve ekibi gri gözlerin, tüm kedilerin atası olan türdeki rastgele bir mutasyon nedeniyle ortaya çıktığı ve bu mutasyonun eumelanini azalttığı sonucuna vardı. Böylece gri göz, kahverengi ve diğer renkler arasında bir basamak haline geldi.

Ancak diğer renklerin ortaya çıkmasına neyin sebep olduğu halen merak konusu.

Tabin, göz rengi ve diğer fiziksel özellikler, davranışlar veya yaşam alanları arasında farklı renklerin ortaya çıkışını açıklayacak ikna edici bir ilişki bulamadıklarını söylüyor.

Bilim insanı, bunun kedigillerin eş seçimiyle ilgili olduğundan şüpheleniyor. Nitekim bazı araştırmacılar, insanların farklı gözlere sahip olmasının nedeninin de bu cinsel seçilim olduğu görüşünde.

Tabin, "Bu bir yaşam tarzı meselesi gibi görünmüyor ve bu yüzden cinsel seçilime başvuruyorum" diyor.

Ancak çalışmaya dahil olmayan başka araştırmacılar farklı olası açıklamalar öne sürüyor.

Örneğin Çin'deki Pekin Üniversitesi'nden evrimsel genetikçi Shu-Jin Luo, göz renginin kürk rengi seçiliminin bir "yan etkisi" olabileceğini söylüyor.

Princeton Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Rosalyn Price-Waldman ise şu ifadeleri kullanıyor:

Göz renkleri kedilere zarar vermediği sürece rastgele evrimleşmiş de olabilir.

Independent Türkçe, Livescience, Science

Derleyen: Çağla Üren