Lagouira şehri, Fas'ın en güneyinde yer alan ve Fas ile Polisario Cephesi arasında ihtilaflı olan bir çöl şehridir.
Stratejik konumu, rakipleri yeniden canlandırmak ve tekrar canlandırmak için geri kazanmaya ve göz kamaştırmaya teşvik ettiğinden, artan ilgi uyandırıyor.
Şehir, 1970'lerde Batı Afrika'nın önemli bir ticari merkeziyken savaş nedeniyle boşaltıldı.
Lagouira şehri, Moritanya sınırına yakın bir kayalık uzantının sonunda yer alıyor.
Şehir, kuzey, güney ve batıdan Atlas Okyanusu suları ile çevrilidir ve doğudan Moritanya'nın Nouadhibou şehri ile sınır komşusudur.
Şehir, 1978 yılında Moritanya tarafından Fas'a devredilmesinden bu yana hiçbir devletin egemenliği altında bulunmuyor.
Şehir, 1975 yılında Fas ve Moritanya tarafından paylaşılan Batı Sahra toprakları içerisinde yer alıyor.
Uluslararası hukuka göre, Fas ve Polisario Cephesi arasında anlaşmazlık konusu olan bölgeler arasında bulunuyor.
Şehrin önemi
Fas için Lagouira şehri, Dakhla-Oued Ed-Dahab bölgesindeki Awsard bölgesinde yer alan bir şehir ve uzak kuzeyde Tanca'dan uzak güneyde ona uzanan Fas'ın ayrılmaz bir parçası olan bir yer.
Cezayir tarafından desteklenen Polisario Cephesi ise, şehri, Batı Sahra topraklarında kurmayı umduğu Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak görüyor ve savaşın bitiminden sonra Moritanya'nın korumakla görevlendirildiği bir emanetten başka bir şey olmadığını düşünüyor.
Moritanya, Lagouira şehrinin kendi sınırına yakın olması ve Moritanya'nın en büyük ekonomik şehri olan Nouadhibou'dan sadece 15 kilometre uzakta olması nedeniyle, şehri korumayı tercih etti.
Bu, Fas ve Polisario Cephesi arasındaki çatışmanın şehrin yakınında çıkmasını önlemek için yapıldı.
Moritanya, Batı Sahra sorununun çözümünü beklerken şehrin güvenliğini sağlamak istiyor.
Hayalet şehir
İspanyol sömürgecileri, Lagouira şehrini inşa ettiler ve onu Batı Afrika'da önemli bir ticaret merkezi haline getirdi.
Şehir, Moritanya, Senegal ve Mali'den insanlar ve alışveriş yapanlarla doluydu ve kısa sürede İspanyol adaları olan Kanarya Adaları'ndan gelen İspanyol mallarının ithal edildiği en önemli ticaret merkezi haline geldi.
Şehrin limanı, Batı Afrika'daki limanlara giden mal yüklü gemiler için bir deniz geçişiydi. Ayrıca, nadir balık örnekleri ile zengin plajları ve nemli iklimi ile de öne çıktı. Binlerce kuş her yıl buraya göç etti ve bu durum, şehrin stratejik konumunu bölgedeki İspanyol kuvvetlerinin en önemli üssü haline getirdi.
Lagouira şehri, en parlak dönemini 1968 ile 1976 yılları arasında yaşadı. Ancak, Batı Sahra sorununun patlak vermesiyle birlikte şehrin sakinleri, Polisario Cephesi'nin sık sık düzenlediği saldırıların acılarını tattı. Polisario Cephesi, İspanya'nın bölgeden çekilmesinden sonra bu bölgeyi kontrol altına almak istiyordu.
Şehir, bölgenin en önemli şehri olarak, savaşın şiddetlenmesi ile ekonomik faaliyetler etkilendi ve sakinleri yavaş yavaş şehri terk etmeye başladı. 1978 yılında, Moritanya'nın Eski Cumhurbaşkanı Muhtâr Veled Dâde’ye karşı düzenlenen askeri darbenin ardından Moritanya, Batı Sahra'dan çekildi ve Lagouira şehri bir askeri üs haline geldi.
Bugün Lagouira şehri, tamamen terk edilmiş ve boş bir yer. Şehir, sadece eski İspanyol sömürge dönemi binaları ve kalıntılardan ibarettir ve az sayıda Moritanya askeri tarafından korunmaktadır. Siviller, şehre girişleri yasaktır.
Yenilenen çatışma
ABD'nin Batı Sahra'nın Fas'a ait olduğunu tanımasının ardından ve Rabat'ın, Polisario Cephesi militanlarının uluslararası yolu engellemelerini, barikatlar kurarak ve Faslı kamyon şoförlerinden haraç alarak sona erdirmesinin ardından, Fas Lagouira şehrine yeniden ilgi göstermeye başladı.
Siyasi araştırmacı Yahya Muhammed Salim, bu konuda yaptığı açıklamada,"Lagouira tartışması, Rabat'ın güney deniz bölgesine giderek artan ilgisi ve hükümetin yakın medyasında yer alan, Fas'ın şehre tam kontrolünü genişletme niyetiyle ilgili haberler nedeniyle geri döndü. Bu haberler, Lagouira ve Guerguerate'nin aynı özelliğe sahip olduğunu, yani aynı yasal konuma sahip olduğunu ve herhangi bir otoriteye tabi olmayan bir bölge olduğunu belirtti” dedi.
Salim ayrıca “Fas'ın şehri kontrol altına almak ve bir deniz limanı inşa etmek için çabaladığını duymak, Moritanya'nın hoşnutsuzluğunu uyandırdı. Moritanya, özellikle de Lagouira kıyısı, ekonomik bir jeopolitik tehdit oluşturduğu ve ekonomik başkenti ve en önemli deniz limanlarına yakınlığı nedeniyle iki ülke arasındaki tampon bölgenin statüsünü değiştirmek istemiyor” şeklinde konuştu. Salim, bölgedeki herhangi bir yatırımın Moritanya'nın Nouadhibou limanına güçlü bir rekabet oluşturacağını belirtti.
Siyasi araştırmacı, ortaya atılan tartışmanın, Fas'ın Batı Sahra'daki son diplomatik zaferleri dizisini sürdürmek amacıyla, tepkileri ölçmek için yapılan gayri resmi bir nabız yoklaması olduğunu düşünüyor. Fas, Moritanya ile olan ilişkilerini riske atmayacaktır, çünkü Moritanya, Fas'ın Afrika ile kara bağlantısı oluşturuyor. Rabat'ın tartışmalı toprakları geri almak ve topraklarına yakın bir liman inşa etmek için Afrika ile tek kara çıkışı olan Moritanya ile ilişkilerini riske atmayacağına işaret etti.
Afrika geçidi
Fas ve Moritanya'yı birbirine bağlayan Guerguerate sınır kapısı, Fas'ın Afrika ile kara bağlantısını oluşturuyor. Fas'ın Afrika ile kara bağlantısı, Cezayir'in sınır kapısını kapatması nedeniyle kesintiye uğradı.
Rabat'ın son iki yılda attığı siyasi ve diplomatik hamleler ışığında tüm seçenekler mevcut ancak gözlemciler, Fas'ın Sahra'da hakları olan ve müzakerelere gözlemci üye olarak katılan Moritanya ile ilişkilerini kaybetme riskini almayacağına inanıyor.
Gerginlik durumunda, konuyla ilgili pozisyonunu kapsamlı bir şekilde yeniden değerlendirmek ve şu anda benimsediği olumlu tarafsız pozisyonun ötesine geçmek zorunda kalabilir.
Gözlemciler, Rabat'ın terk edilmiş bir şehri kurtarma hamlesinin Fas'a Polisario Cephesi ve müttefiki Cezayir ile yeni bir çatışmaya mal olacağına inanıyor. Bu, özellikle Fas diplomasisi ve Afrika'ya yönelik eğilimleri sayesinde büyük zaferler elde ettiği için, Fas'ın şu anda ihtiyaç duymadığı bir mücadeledir.
Şarku'l Avsat
