Hindistan’da Narendra Modi başbakanlığındaki hükümet tarafından özerkliği ortadan kaldırılan Müslüman ağırlıklı Cammu Keşmir, dünya gündeminin ilk sıralarına otururken bölgeden sağlıklı haber akışında da zorluk yaşanıyor. Bu sorunu aşmak ve dünyanın ilgisini bölgede gerçekten ne yaşandığına çekmek isteyen bir grup uzman ve insan hakları savunucusu Keşmir’e giderek gözlemlerini aktardı.

Ekonomist Jean Dreze, Hindistan Komünist Partisi (ML) Politbüro Üyesi Kavita Krishnan, Tüm Hindistan Demokratik Kadın Birliği ile Tüm Hindistan İlerici Kadınlar Birliği temsilcisi Maimoona Mollah ve Halk Hareketleri Ulusal İttifakı’ndan Vimal Bhai, Cammu Keşmir’de 5 gün boyunca gözlemde bulunarak ve halkla konuşarak hazırladığı raporu dün yapılan bir basın açıklamasıyla (14 Ağustos Çarşamba) kamuoyuna sundu. 

Rapor komitesi 9 Ağustos’ta Srinagar’a vardıklarında 5 Ağustos’ta ilan edilen sokağa çıkma yasağından dolayı kenti tümüyle bir hayalet şehir gibi bulduklarını, okulların, dükkanların, petrol istasyonlarının ve kamu binalarının kapalı olduğunu, sadece bazı ATM’ler ve bazı eczanelerin çalıştığını belirtti. Komite, “tabii ki bütün polis merkezleri açık” vurgusunda bulundu.

Rapor komitesi Hindistan medyasının iddialarının aksine Keşmir’de hayatın normale dönmediğini belirtti.

Sadece Keşmirli Müslümanlarla değil Keşmir Vadisi’nde yaşayan Sih ve Hindularla da konuştuklarını belirten rapor yazarları, iktidardaki Hindistan Halk Partisi’nin (BJP) Keşmir İlişkileri Sözcüsü dışında tek bir kişinin bile, anayasanın Cammu Keşmir’in özerkliğini güvence altına alan 370’nci maddesinin kaldırılmasından yana olmadığını aksine insanların son derece sinirli olduğunu kaydetti.

Er ya da geç konuya dair kitlesel protestoların yaşanacağını öngören rapordan öne çıkanlar ana başlıklarıyla şöyle:

'Telefon mu?' Şaka mı yapıyorsunuz: Uçak inince “Cep telefonlarınızı kullanabilirsiniz” anonsu duyulduğunda uçaktaki Keşmirliler hep bir ağızdan kahkaha attı. Aralarından biri “Ne güzel şaka” diye bağırıyordu. Zira bölgede 5 Ağustos’tan beri internet ve cep telefonu iletişimi kesik.

Çocuklar ‘İblis Modi’ diye oynuyor: Srinagar’a ayak basar basmaz bir çocuk parkında çocukların oyun oynadığını gördük. Oyundaki karakterlerden birinin adı “İblis Modi”ydi. Cammu Keşmir (CK) boyunca konuştuğumuz herkeste ortaya çıkan ortak sözcük “zulüm”dü. Keşmirliler hükümetin kendilerini köle gibi gördüklerini söylüyor.

Hindistan medyasına büyük öfke var: İnsanlar evde TV’lerinin başına geçtiklerinde haberlerde “Keşmirliler hükümetin kararını memnuniyetle destekliyor” sözlerini duyunca öfkeye kapılıyor. Bir genç durumu şöyle özetledi; “TV’lere bakılırsa ortada bizim düğünümüz var ama her ne hikmetse başkaları dans ediyor. Madem bu kararı burada bu kadar benimseniyor bunu bir oylamaya sunmaya ne dersiniz?” 

Kentte güvenlik güçleri nöbet tutuyor (AFP)

Artık Hindistan’la işimiz yok: Köyde konuştuğumuz bir adam, “Bizim onlarla ilişkimiz 370. madde üzerinden kurulmuştu. Madem 370. maddeyle kurulan hukuku bozdular demek ki aramızda bir bağ kalmadı. O zaman özgürüz demektir” diye konuştu. Bölge genelinde bağımsızlık düşüncesi giderek popülerlik kazanıyor. İnsanlar bu maddenin ortadan kaldırılmasıyla Keşmir’in kendine saygısının ve kimliğinin de ortadan kaldırıldığını söylüyor. 

Bölgede hayat durmuş halde: Bölgenin yerel gazetesi Greater Keşmir’in sadece ilk sayfasında siyaset ve arka sayfasında spor, onun dışında tüm sayfalar, iptal edilen düğün ve davetlere dair ilanlarla dolu. 5-9 Ağustos arasında insanlar yiyecek, süt ve basit ihtiyaçlarından bile yoksun kaldı. Pek çok insan hasta olduğu halde hastanelere bile gidemedi. Hükümet 144. madde adıyla ilan edilen önlemin “sokağa çıkma yasağı” olmadığını öne sürüyor. Ancak pratikte polis halkı sürekli olarak sokağa çıkmamaları ve dükkanları kapalı tutması yönünde uyarıyor. 

Kurban Bayramı kutlanamadı: Filli sokağa çıkma yasağı başkent Srinagar’dan ibaret değil tüm Cammu Keşmir’de geçerli ve Kurban Bayramı’nda da aynen uygulandı. Paramiliter güçlerin kitlesel baskını nedeniyle bayram boyunca yollar ve çarşılarda tamamen sessizlik ve tecrit havası hakimdi. İnsanlar bayram namazlarını (köylerde bile) camilerde cemaatle kılamadı. 

600 siyasi lider ve insan hakları savunucusu sebepsiz yere gözaltında: Kararın hemen ardından 600 kadar siyasi lider gözaltına alındı aslında ancak bu kararın hangi kanuna dayanarak uygulandığı belli değil. Aynı şekilde çok sayıda insan hakları savunucusu ya da politik şahsiyet de yine aynı şekilde ev hapsinde.

Gözünden vurulan küçük bir çocuk (AP)

Gösterilerde polisin açtığı ateş sonucu kör olanlar var: Srinagar’da 9 Ağustos’ta yaklaşık 10 bin kişinin katıldığı gösteriye polis kuvvetlerince havalı tüfeklerle ateş açılması sonucu gözlerini kaybeden iki kişiyle konuştuk. Kendileri gibi pek çok gösterici olduğunu, vücuduna aldığı havalı tüfek saçmalarının yol açtığı iç kanama nedeniyle kan işeyenler olduğunu söylediler. Yaralılarla konuştuğumuzda barışçıl bir gösteriye ateş açıldığını anlattılar.

Karakollarda çocuklara işkence yapılıyor: Ordu, polis ya da paramiliter güçler, köylerden geçerken çocuk ya da gençleri keyfi olarak gözaltına alarak polis karakollarına götürüyor. Bu şekilde karakola götürülen 11 yaşında bir çocukla konuştuk. 5-11 Ağustos tarihlerinde 6 gün karakolda tutulduğunu söyleyen çocuk sürekli işkenceye maruz kaldığını anlattı. Çocuk civar köylerden kendinden küçük çocukların da gözaltında bulunduğunu söyledi.

Sonuç metni, “Tüm Cammu Keşmir, halihazırda askeri denetim halindeki bir hapishanedir” ifadesine yer verilen rapor, Modi hükümetinin Madde 370’i iptal etme kararından vazgeçmesi ve hukuksuz uygulamalara derhal son vermesi” çağrısıyla son buldu.

Independent Türkçe için derleyen: Meriç Şenyüz