Sayın Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Abdullah Bathiliy, eski BM Libya Özel Temsilcisi Stephanie Williams'ın planını kopyalamaya çalışıp farklı sonuçlar mı bekliyor?
Bathiliy, Libya Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi'nin (DYK) altından halıyı çekmeyi başaracak mı?
Özellikle Temsilciler Meclisi ve DYK'nin birbirlerinin sundukları her şeye karşı gelip işi inada bindirerek Libya'daki olası herhangi bir siyasi çözümü engelleyen birer unsura dönüşmelerinin ardından, Libya'daki krizle ilgilenen yerel ve uluslararası seçkinler tarafından bu iki soru soruluyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Nitekim Temsilciler Meclisi ve DYK'nin siyasi bir çözüm üretemeyeceğine, karşılıklı inatçılık yaptıklarına ve dış müdahalelerden önce kendi siyasi elitlerinin zarar verdiği Libya'da siyaset arabasının tekerleklerine çomak soktuklarına dair yerel ve uluslararası bir kanaat oluştu.
Bathiliy kararını şöyle özetledi:
2023'te yasama ve cumhurbaşkanlığı seçimlerini düzenlemek için bir girişim başlatmaya karar verdim. Libya için üst düzey bir rehberlik komitesi kuracağım. Önerilen bu mekanizma, siyasi kurumların temsilcileri, önemli siyasi figürler, aşiret liderleri, sivil toplum kuruluşları, güvenlik aktörleri, kadınlar ve gençler dahil olmak üzere ilgili tüm Libyalı paydaşları bir araya getirecektir.
Kanımca bu, farklı bir sonuç beklenirken başarısız olan önceki planın yeniden kullanılmasından ibaret olan Stephanie Williams'ın planının tıpatıp kopyası.
Kendisini, karşılıklı ret ve inat tutumlarından vazgeçmeyen Temsilciler Meclisi ve DYK ile bir yol ayrımında bulduğu için Bathiliy'nin mazereti olsa da bu bir nevi hata.
Bathiliy'nin planı iki organı atlayıp hatta rollerini sona erdirip, Williams tarafından seçilen ve mevcut hükümet ve başkanlığı oluşturan önceki diyalog komitesine benzer şekilde, seçilmiş 90 kişiden oluşan bir diyalog komitesi oluşturmaya gidiyor.
Bathiliy'nin Mısır'ın alenen ve Rusya'nın çekinerek karşı çıktığı planı, DYK ve Temsilciler Meclisi'ni Libya'da gelecek herhangi bir siyasi anlaşmada akıbetleri konusunda endişelenmeye sevk etti.
Bu durum, Irak'ın ev sahipliğinde düzenlenen Arap Parlamentolar Arası Birliği (AIPU) Konferansı'nda Libya Temsilciler Meclisi Başkanı'nı, yasal görev süresi bitmesine rağmen Libya'daki seçilmiş tek siyasi organ olan Temsilciler Meclisi'nin yanında yer alma çağrısında bulunarak yardım istemeye itti.
Bathiliy, Birleşmiş Mlletler Güvenlik Konseyi'ne verdiği son brifingde planının bir bölümünü takdim etti. Bu da kendilerini belli etmeseler bile -Libya'daki ABD Büyükelçiliği istisna- planını benimseyen uluslararası tarafların olduğu anlamına geliyor.
Libya'daki ABD Büyükelçiliği, Libyalı tarafları bu plana olumlu bir şekilde yaklaşmaya çağırdı ve bunu yapıcılık ve ilerlemeye yönelik itici bir güç olarak nitelendirdi.
ABD'nin aslında istediği şey, getireceği felaketleri düşünmeden herhangi bir şekilde Rusya'nın Libya sahnesindeki varlığını sonlandırmaya götürecek siyasi bir yol açmak.
Libya'nın ne kadar bölündüğü ortada... Meşruiyeti paylaşamayan iki hükümet var. Karşılıklı inadını ve anlaşmazlığını sürdüren iki organ var. Anlaşamamalarının sebebi bu iki organın farklı iki gruptan oluşmasıdır.
Nitekim DYK'nın büyük bir kısmı, belli bir coğrafyaya sahip milli devlete inanmayıp genelde Mürşid ve Halife devletine inanan siyasal İslamcılardan oluşuyor.
DYK seçilmemiş iken Temsilciler Meclisi'nin çoğu Libya halkının kesimleri tarafından seçilmiş ve herhangi bir ideolojisi olmayan kişilerden oluşuyor. Dolayısıyla bu iki organın anlaşamaması normal...
Bu çatışma nedeniyle halen ne anayasa belli ne de cumhurbaşkanı. Anayasayı hazırlayacak kurucu komite 10 yıl önce seçilmiş olmasına rağmen halen ortada anayasa yok. Anayasanın oluşturulamamasının nedenlerinden biri Libyalı tarafların anlaşmazlığı olabilir.
Nitekim hükümet sistemi (cumhurbaşkanlığı, parlamenter veya karma), cumhurbaşkanının doğrudan halktan mı yoksa meclisten mi seçileceği ve devletin kimliğinin Arap mı Afrikalı mı yoksa sadece Müslüman mı olacağı gibi anayasadaki bazı noktalarda anlaşmaktan uzaklar.
Seçimlerin gerçekleştirilmesi için ister paralı ister yabancı güç denilsin, isimleri ne olursa olsun yabancı savaşçıların geri çekilmesi ve sınır dışı edilmesiyle başlayacak Libya istikrarını engelleyen şey, Libya'nın işlerine karışanlar arasında hala uluslararası bir uzlaşmanın olmamasıdır.
Peki, Sayın Bathiliy, planına karşı çıkanların dediği gibi 'Temsilciler Meclisi'ni aşıp, kurumsal bölünmeyi derinleştirerek ülkeyi karanlık bir tünele sokacak' mı?
Yoksa BM Libya Özel Temsilcisi Sayın Bathiliy, çok sayıda selefinin başarısız olmasının ardından Libya'ya istikrarı getiren kişi mi olacak? Bunu, sürprizlere gebe olan gelecek günler gösterecek.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Asasmedia