Irak hükümeti, Sincar'daki Ezidilerin 47 yıldır yaşadığı zulme, dışlanma ve en temel haklarından mahrum bırakma çilesine son verdi.

Ninova'daki Sincar ilçesinde yaşayan yaklaşık çeyrek milyon Iraklı Ezidi'nin 1975'ten bu yana evlerine ve topraklarına sahip olmalarına izin verilmiyordu.

Iraklı gözlemcileri, Muhammed Şiya es-Sudani başkanlığındaki mevcut hükümetin Irak'taki azınlıkların haklarının desteklenmesine, ayrımcılığa maruz kalanların acılarına son vermeye yönelik bu kararına övgüde bulundu.

Gözlemciler aynı zamanda bu azınlıkların devlet kurumlarının inşasına katılmalarına, temsilcileri aracılığıyla haklarını elde etmelerine fırsat vermek için mevcut hükümette temsil edilmelerini istediklerini ifade etti.

Karara dair ayrıntılar

Başbakanlık medya ofisi, 47 yıllık mahrumiyetin ardından Ezidilerin Sincar'daki evlerine sahip olma kararı üzerine Başbakan ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yapılan ortak açıklamayı yayımlandı.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi: 

Ayrımcı politikalar nedeniyle, Yaklaşık çeyrek milyon nüfuslu Iraklı Ezidi'nin Ninova'ya bağlı Sincar ilçesinde evlerine ve yerleşim yerlerine sahip olmalarına 1975'ten bu yana izin verilmiyor. 12 Aralık 2022'de Irak Bakanlar Kurulu, Sincar'daki Ezidilere yönelik kapsamlı ve kalıcı bir çözüm sağlayan kararnameyi onayladı. Kararname, şu 11 yerleşkedeki arazilerinin ve evlerin sahipliğini sakinlerine veriyor: Hansur (et-Temim), Dukeri (Hatin), Burke (el-Yermuk), Kuhbel (el-Endülüs), Zurafa (el-Aruba), Dahula (el-Kadisiyye), Sincar, Tel Kasab (el-Baas), Tel Benat (el-Velid), Tel Azir (el-Kahtaniyye), Siba Şeyhaduri (el-Cezira), Karzuruk (el-Adnaniyye), el-Baac ve Ninova.

Sudani: Karar, hakları güvence altına alma amacı güdüyor

"Bu karar, eski diktatör rejimin uyguladığı haksız dışlayıcı politikalardan kaynaklanıyor" diyen Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, bu husustaki açıklamasında ise şu ifadelere yer verdi:

Irak hükümeti, açık ve net bir şekilde Irak unsurlarının, bilhassa Sincar ve Ninova Ovası'ndaki saygıdeğer Ezidi halkın haklarına sahip çıkmak istiyor. Bu yaklaşım, bizim sunduğumuz, Irak parlamentosunun da oyladığı hükümet programı bağlamında açık ve netti. Bu karar, daha sonra başbakanın çalışma takviminde alınacak diğer kararlarla birlikte, bu onurlu Irak halkının haklarına sahip çıkma, onları kucaklama, tam vatandaşlık, adalet ve eşitlik ilkesi çerçevesinde haklarını güvence altına alma amacı güdüyor. Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu (UNAMI) Başkanı Jeanine Hennis-Plasschaert da Irak Bakanlar Kurulu'nun binlerce Ezidi'ye barınma, toprak ve mülkiyet haklarıyla ilgili olarak güvence sağladığı bu kararlı adımı memnuniyetle karşıladı.

BM Irak Yardım Misyonu (UNAMI) Başkanı Jeanine Hennis-Plasschaert, "Bu insanların topraklarının ve evlerinin mülkiyetini resmen tanıyan bu karar, yıllardır süren ayrımcılığa bir son veriyor. Bu kararın Ezidilerin acılarını hafifletmesini, Sincar'a dönüşlerini teşvik edeceğini umuyoruz" ifadelerini kullandı. 

Irak Başbakanı'nın uzun zamandır beklenen bu kararnameye verdiği onayı övgü ile karşılayan BM İnsan Yerleşimleri Programı (UN- HABITAT) İcra Direktörü Meymune Muhammed Şerif de şu açıklamada bulundu:

Bu karar, yeterli barınma konusunda insan haklarını korumak için büyük çaba sarf eden Irak için büyük bir başarıdır. Sincar'daki Iraklı Ezidiler, toprak, barınma hakları ve mülkiyet belgelerine erişimlerinden mahrum bırakılarak sürekli ayrımcılığa maruz kalmıştı. Irak hükümetinin Irak'taki dışlanmış nüfusun toprak haklarına erişimini sağlayan bu adımı hem ümit hem de cesaret vericidir. UN- HABITAT, 2018'den bu yana, 14 bin 500'den fazla tapu başvurusu ile Sincar'daki Ezidi azınlığın arazi ve mülkiyet haklarını ele alıyor. Bu kapsamda Ezidilerin iskan haklarının ispatı için modern teknolojiler kullanılarak iskan belgeleri düzenleniyor. BM-Habitat, kararın kapsadığı konutlar için tapu kayıt işlemlerinin hızlandırılmasına ve tapularının düzenlenmesine yardımcı olmak amacıyla, saygıdeğer Irak hükümeti tarafından oluşturulan ilgili kurum ve komitelerle yakın bir şekilde çalışacaktır.

"Karar, Ezidilerin acılarını hafifletecek"

Iraklı araştırmacı Salih Lafta de "Evleri mülk alınan vatandaşların mağduriyetine son verecek olan bu karar, barınma konusundaki sıkıntılarını ise hafifletecek. Topraklarına bağlı kalmalarına, Irak topraklarından ayrılmamalarına yardımcı olacak. Böylece Irak, Ezidilerin yetkinliklerini ve deneyimlerini kaybetmemiş olacak. Tamamıyla Irak'ın çıkarına olan bu karar, Irak'taki azınlıkların haklarının pekiştirilmesine, her türlü ayrımcılığa maruz kalanların acılarına son verilmesine, kendilerine tam barınma ve mülkiyet haklarının verilmesine ön ayak oluyor. Vatandaşlar böylece kira ödemek veya yurtdışına göç etmek yerine burada kalıp kamusal hayata katılım sağlayacak, gelirlerini eğitime, sağlığa ve ihtiyaçlarına harcayacak" diye konuştu

Irak hükümetinden kararın ertelenmemesini, evlerin mülkiyetinin tescil sürecinin hızlandırılmasını isteyen Lafta, aynı zamanda konut krizini hafifletmek ve emlak fiyatlarını düşürmek için bu karardan yararlanan kişi sayısının artırılmasını talep etti. 

"Doğru karar; aynı zamanda göç etmeleri engellenebilir"

Siyasi araştırmacı Ali Baydar, "Bu doğru karar, hükümetin vatandaşlar arasında adaleti sağlama, adaletsizliğin ve zulmün en kötü biçimlerine maruz kalan Ezidilerin itibarını yeniden kazandırma arzusunu yansıtıyor. Umarız bununla kalmaz, bu insanların kendilerini ayrımcılığa uğramış hissetmemeleri yönünde adımlar atılmaya devam edilir. Ezidiler, uğradıkları zararın telafi edilmesini ve topluma kazandırılmak için daha fazla desteği hak ediyor. Bu ve diğer azınlıkların topluma kazandırılması için bu kararda olduğu gibi desteklenmeleri gerekiyor. Böylece insan onuruna yakışır bir yaşam ve iş imkanı elde edebilirler. Aynı zamanda göç etmeleri engellenebilir" ifadelerini kullandı. 

Bu topluma haklarını elde etmeleri yolunda devlet kurumlarına katılma fırsatı verilmesi için Ezidilerin mevcut hükümette temsil edilmesi umudunu dile getiren Baydar, niyet ve çabalar ne derece samimi olursa olsun, temsilciler gibi haklarını alamadıklarını da sözlerine ekledi.