Araştırmalar, eski bir süper yanardağ patlamasının, tropik bölgelerdeki atmosferik ozon seviyelerinde yıkıcı bir düşüşe yol açtığını ve bunun da muhtemelen insan nüfusunda darboğaza neden olduğunu ileri sürdü.

Yaklaşık 60 ila 100 bin yıl önce, günümüz Endonezya'sında yer alan Toba yanardağında yaşanan patlama, bilim insanlarının onlarca yıldır tartıştığı "evrimsel bir bulmacayı" çözebilir.

Max Planck Kimya Enstitüsü'nden Sergey Osipov, "Toba, uzun süredir söz konusu darboğazın bir nedeni olarak görülse de sıcaklık ve yağış gibi iklim değişkenlerine yönelik ilk araştırmalar, insanlık üzerinde yıkıcı bir etkisi olduğuna dair somut kanıtlar sağlamadı" dedi.

Biz yüzeye yakın ultraviyole (UV) radyasyonun, tropiklerdeki evrimsel itici unsur olduğuna dikkat çekiyoruz. Tropiklerden uzaktaki daha değişken bölgelerdeyse iklim daha önemli hale geliyor.

Büyük volkanik patlamalar, stratosferde Güneş ışığını engelleyen bir aerosol tabakası oluşturarak Dünya yüzeyinde soğumaya neden olan kül ve gazlar yayıyor.

Bu "volkanik kış", daha serin okyanuslar, süresi uzayan El-Nino olayları, mahsul kıtlığı ve hastalık gibi birçok zincirleme etkiye sahip.

Osipov, "Ozon tabakası, yüksek düzeyde zararlı UV radyasyonunun yüzeye ulaşmasını engeller" dedi. "Atmosferdeki oksijenden ozon üretmek için, O2 bağını kıracak fotonlara ihtiyaç vardır.

Bir yanardağ büyük miktarda kükürt dioksit yayarsa, ortaya çıkan volkanik bulut UV radyasyonunu yutar ama Güneş ışığını da engeller. Bu, ozon oluşumunu sınırlar, ozon deliğine neden olur ve UV stresi olasılığını artırır.

Osipov, Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden Georgiy Stenchikov'un yanı sıra Kral Suud Üniversitesi, NASA ve Max Planck Kimya Enstitüsü'nden meslektaşlarıyla çalıştı.

Ekip, farklı büyüklükteki püskürmelerin olası etkilerinin simülasyonunu yapmak için NASA'nın Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü tarafından geliştirilen ModelE iklim modelini kullanarak Toba patlamasından sonraki UV radyasyon seviyelerini inceledi.

Araştırmacıların kullandığı bu model, Toba kükürt dioksit bulutunun küresel ozon seviyesini yüzde 50'ye kadar düşürdüğünü öne sürüyor.

Ayrıca araştırmacılar, nispeten küçük patlama senaryolarında bile ozon üzerindeki etkinin kayda değer olduğunu ortaya çıkardı.

Buna göre yüzeydeki daha yüksek UV radyasyondan kaynaklanan sağlık tehlikeleri, insanların hayatta kalma oranlarını da önemli ölçüde etkilemiş olabilir.

Osipov, "UV stresinin etkileri nükleer bir savaşın sonuçlarına benzer olabilir" dedi.

Örneğin, UV sterilizasyon etkileri nedeniyle tarımsal üretim ve deniz verimliliği düşmüş olabilir. UV koruması olmadan dışarı çıkmak 15 dakikadan daha kısa sürede göz hasarına ve güneş yanığına neden olabilir.

Cilt kanserleri ve genel DNA hasarı zamanla nüfusun azalmasına yol açmış olabilir.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu