Faslı çiftçi Muhammed el-Murabit, yarı gizli olarak yetiştirdiği kenevirlerin bu yılki hasadını, kenevirin ilaç endüstrisinde kullanımı için üretilmesine izin veren tasarının onaylanması ile "başı dik” olarak olarak satmayı umut ediyor. Söz konusu yasa, dünyada kenevir üretiminde söz sahibi olan Fas’taki çiftçiler tarafından uzun süredir bekleniyor.
Parlamento kaynaklarına göre önümüzdeki hafta Fas Parlamentosu’nun kenevir ekimine tıbbi ve endüstriyel kullanım için izin veren bir tasarıyı görüşmeye başlaması bekleniyor.
Ekimi 1954’den bu yana yasak olmasına rağmen özellikle Avrupa'ya kaçırılan kenevir, ilaç üretmek için ülkenin kuzeyinde yasa dışı olarak yetiştiriliyor.
Kenevir ekimi Fas’ın tarihi bölgelerinin birçoğunda olduğu gibi Rif Dağları'nda da yapılıyor. 60 yaşındaki el-Murabit, Rif Dağları'nda tarım işini tıpkı üç oğlunun kendisinden ‘zorla’ miras aldığı gibi babasından devralmış. Mart ayında kenevir tohumlarının ekildiği bir tarlanın yanında açıklamalarda bulunan Murabit, oğulları için "Seçme şansları olsaydı yasa dışı tarımla yaşamak istemezlerdi” dedi.
Gelecek yaz yapacağı hasatı bekleyen Murabit sözlerine şöyle devam etti:
“Korku ve şantaj tehdidi ile yaşıyoruz. Kanun tasarısının yasalaşması ile artık ekimi alnımız açık bir şekilde yapacağız. Ancak yine de bazı çekincelerimiz var.”
Hükümetin mart ayı başında görüşmeyi kabul ettiği yasa tasarısı, başta Avrupa’da olmak üzere küresel pazarın sunduğu fırsatlardan yararlanılmasını, çiftçilerin gelirinin artırılmasını ve uluslararası uyuşturucu kaçakçılığı ağlarından korunulmasını amaçlıyor.
Kazancın düşmesi
Ancak tasarının yasalaşması mali getiri konusunda bazı endişelere neden oluyor. 60 yaşındaki çiftçi Fadoul Azouz "Tasarını yasalaşması bizi sorunlardan kurtaracak ancak üretimin ve fiyatların düşeceğinden endişe ediyoruz" dedi.
Açıklamalarını ekim için yağmur suyunun birktirildiği, yapay göletlerin bulunduğu tepede yapan Azouz’un yüzünde endişe hakimdi.
Kenevir tarlasında kardeşleriyle birlikte çalışan 25 yaşındaki Said Yarou da üretimin yasallaşması ile yeni adımlar atılması gerektiğini söyledi. Gençlerin istihdam edilmesi için bölgelerinde yasal üretim yapılacak kenevir fabrikalarının yeniden açılmasının önemine dikkat çekti.
Yasa yürürlüğe girdiğinde çiftçiler kooperatiflere katılarak ürünleri yalnızca tıbbi, farmasötik ve endüstriyel üretim ihtiyaçlarını karşılayacak sınırlı miktarda üretim yapmak ve sadece belirli kamu kurumlarına satmakla yükümlü olacaklar. Bu koşulların ihlal edilmesi halinde ise çiftçilere ceza uygulanacak.
Botanik araştırmacısı İsmail Azza konuya dair şu açıklamada bulundu:
"Karaborsa fiyatları şu an çok düşük olduğundan yasal güvence altında elde edilen gelirler kesinlikle karaborsadakilerden daha iyi olacak.”
Bölgeden kaynakların yaptığı açıklamalara göre üretim bolluğu ve uyuşturucu kaçakçılığına yönelik baskının artması nedeniyle fiyatlarda düşüş yaşandı. Bu da son yıllarda talebin azalmasına neden oldu.
Fas resmi haber ajansı MAP’ın bildirdiğine göre yapılan tahminler, çiftçilerin payı şu anda kaçakçılık ticareti rakamlarının yüzde 4'ünü geçmiyor, yasal ticaret borsası oluştuğunda bu pay yüzde 12'ye yükselecek. Bir diğer tahmine göre de yaklaşık 80 bin ila 120 bin aile söz konusu tarım faaliyetinden geçimini sağlıyor.
Çiftçiler, batıdaki Şafşavan kentinden Kutama'ya kadar dağ yolu boyunca uzanan tarlaları sürüyorlar. Her yıl mayıs ayından itibaren tüm bölgeyi kaplayan yeşil bitkinin büyümesini bekliyorlar.
Murabit’in açıklamalarına göre 1960’lı yıllara kadar bitkinin kurumuş yapraklarından çıkarılan uyuşturucu ‘kif’, esas olarak tarihi bölgeleri eğlence ve rahatlama amacıyla ziyaret eden yabancı turistler tarafından kullanılıyordu.
Uzlaşma fırsatı
Ancak 1970’li yılların ortalarından itibaren son derece kârlı olan kenevir ilacı üretilmeye başlandı ve her şey değişti. Resmi verilere göre kenevir ekimi, 2003 yılında yaklaşık 134 bin hektara ulaştı. 2019'da ise 55 bin hektara geriledi.
Aktivist Abdullah el-Cout'un açıklamalarına göre bugün söz konusu bölgelerdeki çiftçiler, yasanın uygulanmasının kendilerini mevcut tarlalar ile sınırlandıracağını ve topraklarının daha geniş, suyun daha bol olduğu komşu ovalara uzanmayacağını iddia ediyorlar.
Cout kenevirin eğlence amaçlı kullanımının yasallaştırılması konusunda da şunları söyledi:
“Yasalaşmanın ilk aşamasının tamamlanmasının ardından ABD’de buna izin verilen eyaletlerden daha iyi durumda olmayacağız.”
İçişleri Bakanlığı onaylanması halinde kanun kapsamına alınacak alanların listesini belirleyecek.
Af umudu
Çiftçiler ayrıca kanunun, yetkililer tarafından suçlu bulunan veya cezalandırılan çiftçiler için genel bir af kararı alınmasını sağlayacağı görüşündeler. Bunun bölgeyle uzlaşma sağlanması için de fırsat oluşturmasını umut ediyorlar. Zira bazı kesimler, söz konusu çiftçilerin ağırlıkı olarak hesaplaşma için yargılandığı görüşündeler.
Uzun yıllar saklanmak zorunda kalan Murabit, "Sanki geçici bir tahliye durumundaymışız gibi, masum olduğumuz kanıtlanana kadar hüküm giyiyoruz" dedi.
Adalet Bakanı'nlığı verilerine göre Adalet ve Kalkınma Partisi meclis gubu başkanı Mustafa Brahimi. ceza alan çiftçi sayısının şu an 58 bin civarında olduğunu belirtti. Brahimi, Ulusal İnsan Hakları Konseyi'nin konuyla ilgili görüşlerini talep etti.
Diğer yandan daha çok ahşaptan yapılma bir pipoya benzeyen ‘essebsi’ ile haşhaş veya "kif" yaprakları kullanımı mahalle kahvehanelerinde sorun olmuyor. ‘Essebsi’ Fas geleneksel eğlence kültürünün bir parçası sayılıyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Arabia, AFP
