Olayların hızlanması, Suriye rejiminin iki haftadan kısa bir sürede devrilmesi, Beşşar Esad'ın Moskova'ya kaçması ve Moskova'nın da kendisine ve ailesine insani gerekçelerle sığınma hakkı tanımasının ardından, yaşananları ve gelecekte neler olacağını anlamaya çalışırken, cevaplardan çok sorular var.

Bu adım, Arap dünyasının Suriye'yi Arap Birliği'ne geri döndürme kararı almasından yaklaşık bir yıl veya biraz daha fazla bir süre sonra geldi.

Gelgelelim Cumhurbaşkanı Esad, Rusya, İran ve Hizbullah'ın yardımıyla iktidarda kalmayı ve Suriye topraklarının büyük bölümünü kontrol etmeyi başardığında yakaladığı fırsatı anlayamadığı gibi, Arap Birliği’ne dönmesinin sunduğu fırsatı anlamakta yine başarısız oldu.

Her iki seferde de acele edip zaferini ilan etti ve bunun kendi politikalarının doğruluğunun kanıtı olduğunu açıkça söyledi. Ama her iki seferde de yanılmış ve akılsızca davranmıştı.

Uluslararası ve bölgesel bağlam

Aslında Suriye savaşının sonucunun belli olduğu şeklindeki yanlış değerlendirmeye sadece Suriye rejimi değil, aynı zamanda müttefikleri, özellikle de Hizbullah ve İran da kanaat getirmişti.

Hizbullah'ın Lübnan arenasındaki müttefikleri de bu kanıdaydı. Şaşırtıcı olan bu bakış açısının, bu zaferin en baştan tamamlanmamış olduğu ve meselenin henüz sonuçlanmamış olduğu gerçeğini göz ardı etmesidir.

Keza bahsi geçen galiplerin ülkenin tamamı üzerinde kontrolü yeniden sağlamaya devam edemedikleri ve Suriye'nin büyük alanlarının diğer güçlerin kontrolü altında kaldığı gerçeği de göz ardı edildi.

ABD başından beri ve hatta Rusların müdahalesinden önce bile, ülkenin kuzeybatısında, Washington'un Suriye Demokratik Güçleri'ndeki (SDG) müttefiklerinin kontrolünde bulunan Kürt bölgelerinde 10 üs kurmuştu.

O dönemde SDG, IŞİD'e karşı kurulan uluslararası koalisyon ile birlikte bu radikal milislere karşı savaştı ve onları Kürt bölgelerinden kovmayı başardı.

Bu üslerde bulunan Amerikan ve Batılı güçler ile SDG arasındaki karşılıklı koruma ilişkisi, bir yandan el-Kaide ve IŞİD militanlarına karşı, diğer yandan da Suriye ordu güçlerine karşı koruma sağladı.

Suriye ordusu ve müttefiklerinin ilerleyişinin ilk günlerinden itibaren bu bölge, rejimin sözde zaferini tamamlamasının önünde bir engel teşkil etti.

Öte yandan Suriye ordusunun daha zayıf bir rolü ile Hizbullah ve Rusya'nın da radikal milislerin peşine düştüğü görüldü.

Bunun üzerine söz konusu milisler, başlıca destekçileri olan ve askeri birlik gönderen Türkiye'nin koruması altına girmek için kuzeybatıya, sınır ili İdlib'e doğru ilerlediler.  

Belki de bu aşamada yoğun gerginliklerin yaşandığını ve karşılıklı tehditlerde bulunulduğunu hatırlatmamız gerekiyor.

Türkiye, Astana mutabakatlarıyla bu gerginlikleri kontrol altına almayı başardı. Buna göre Türkiye, radikal unsurları ılımlı olanlardan ayıracak ve onları ağır silahlardan arındıracaktı.

Bu sırada bir çatışma yaşanması halinde, yoğun nüfuslu ve çok sayıda yerinden edilmiş Suriyelinin de yaşadığı İdlib'de sivillerin tehlikeye maruz kalabileceği yönünde yoğun bir Türk ve Batı propagandası da yürütüldü ama bu taahhütlerin hiçbiri yerine getirilmedi.

Ama burada askeri operasyonlar donduruldu ve Türkiye bu bölgeyi kendi siyasi, askeri ve ekonomik nüfuzunun coğrafi uzantısı ve bölgedeki operasyonlarının yönetimi için bir depo haline getirmeyi başardı.

Libya’daki birçok önemli çatışma sırasında bölgeden gruplar halinde milisleri Libya’ya nakletti. Bunların katıldıkları ilk önemli çatışma, 2014 yılında Trablus Havalimanını kontrol altına almak içindi.

İkinci olarak, Libya ordusunun başkent Trablus’a yönelik kuşatmasını kırma ve ordunun doğuya doğru geri çekilmesini sağlama savaşında kullanıldılar.

Diğer bir deyişle askeri operasyonlar durduğunda ve silahlı çatışmalar dondurulduğunda dahi Şam'ın ülkenin tamamına hâkim olması gibi bir durum söz konusu olmadı.

Ülkenin bazı bölgelerinde ABD-Batı ve Türk askeri varlığı ile radikal milislerin kontrolü devam etti.

Karşı taraftaysa Rusya, İran, Hizbullah, Irak ve Afgan Şii milis güçlerinin askeri varlığı vardı.

Yani Suriye devleti egemenliğinin büyük bir kısmını kaybetmişti veya bu egemenlik eksik ve çarpık hale gelmişti.

Beşşar Esad'ın ilan ettiği zafer, sadece Şam ve ülkenin bazı kesimlerinde bir süreliğine de olsa iktidarını sürdürmesini sağlama zaferiydi. Ülkesini, halkının çıkarlarını veya egemenliğini koruduğu bir zafer değildi.

Suriye'nin Arap Birliği şemsiyesi altına dönmesini destekleyenler arasındaydım; bu dönüşün Suriye rejiminin uyanmasına ve meşruiyetini yeniden kazanmasına, tüm yabacı askeri varlıkların ve İran'a olan tüm bağımlılığın ortadan kalkmasına, yeniden inşaya ve iç uzlaşıya odaklanacak doğal bir hukuki formül arayışına yardımcı olacağını umuyordum.

Ama mekanizmaları ve tarihiyle bu rejim, bunları yerine getirebilecek kapasitede değildi ve sonuçta bunları yapması mümkün olmadı.

Suriye rejimi hatalarını sürdürdü; bunların en önemlisi sadece baskıcı politikalar değil, aynı zamanda yerinden edilmiş kişilerin ve mültecilerin geri dönüşü konusundaki utanç verici dar görüşlülüktü.

Rejim onların geri dönmelerini istemediğine dair ve onları anavatanlarına sadakatsizlikle suçlayan açıklamalar yaptı.

Geçen zamanın işleri çözmediğini, aksine daha da karmaşıklaştırdığını görmezden geldi.

Elbette bu tutum, ekonomik durumun kötüleşmesi, dış güçleri veya Suriyeli iş adamlarını ülkelerine yatırım yapmaya teşvik etmeyen siyasi bir tutumun ışığında yeniden imar ve inşaya yönelik bir ufkun yokluğuyla bağlantılıydı.

Buna ek olarak, birçok habere göre Türkiye, Suriye'de iç uzlaşının sağlanmasının ve mültecilerin topraklarına geri dönmesinin gerekliliği konusunda koşullar koyarak rejim ile etkileşim kurmaya çalıştı fakat Suriye'de onu dinleyecek dikkatli bir kulak bulamadı.
 

Fotoğraflarla dünyadan haberler

Hepsini göster 30

Fotoğraflarla dünyadan haberler

• 1/30

  15 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'da sokaklara dökülen halk, ülkenin yeni yöneticilerinin belirlediği bayrağı açtı. Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Suriye'de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam'a gitti. Pedersen, "Elbette bu değişim kendi başına büyük umutlar oluşturuyor, ancak hepimiz önümüzde hala birçok zorluk olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Öte yandan Golan Tepeleri civarındaki tampon bölgeye giren İsrail ordusu, işgali daha ileriye taşıyarak başkent Şam'ın 25 kilometre yakınlarına kadar sokuldu (Amr Abdallah Dalsh/Reuters)

• 2/30

  14 Aralık 2024 - Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-sik, Seul'daki genel kurulda, Başkan Yoon Suk Yeol'un azledilmesine yönelik önergeyi kabul ederek tokmağı vuruyor. Güney Koreli milletvekilleri, 3 Aralık'taki sıkıyönetim girişiminin ardından Yoon'un görevden alınması için bugün oy kullandı. Yoon, önergenin kabulünden sonra yaptığı açıklamada "Şimdilik ara versem de halkla birlikte geleceğe uzanan yolculuğumu sürdüreceğim" dedi (YONHAP/AFP)

• 3/30

  13 Aralık 2024 - İtalya'da polis, öğrencilerin Filistinlilere destek ve hükümetin politikalarına karşı eylemi sırasında, Torino Politeknik Üniversitesi'nin önünde nöbet tutuyor. USB ve Cobas sendikalarının düzenlediği eğitim, ulaşım ve kamu sağlığını kapsayan ulusal grev gününde, Reuters'e konuşan bir sendika sözcüsü "Bizim grevimiz savaş ekonomisine ve dolayısıyla hükümetimizin İsrail devletine verdiği desteğe karşı bir grev" dedi. Hükümetin İsrail politikalarının protesto edilmesinin yanı sıra daha yüksek ücretler ve daha kısa çalışma haftası da eylemcilerin talepleri arasında yer alıyor (Marco Bertorello/AFP)

• 4/30

  12 Aralık 2024 - Donald Trump, Time dergisinin New York Borsası'nda düzenlediği Yılın Kişisi etkinliğinde konuştu. Time, seçilmiş başkanın artık "dünyanın en güçlü adamı" olduğunu belirtti. Dergiden yapılan açıklamada Trump'ın, "tarihi boyutlarda bir geri dönüşe imza attığı, nesilde bir kez görülen siyasi bir yeniden yapılanmaya öncülük ettiği" belirtildi. Trump bu unvanı ilk başkanlık seçim zaferinin ardından 2016 yılında da almıştı (Alex Brandon/AP)

• 5/30

  11 Aralık 2024 - Gazze Şeridi'nde çocuklar, enkaz yığınlarının arasında su taşıyor. İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırıları 14 aydan fazla süredir devam ederken, son 15 günde 556 Filistinli hayatını kaybetti, 1511 kişi yaralandı (Ömer el-Kette/AFP)

• 6/30

  10 Aralık 2024 - ABD'nin Kaliforniya eyaletinin Malibu kentinde çıkan yangın büyüyor. Rüzgarın şiddetlendirdiği yangın, Hollywood elitlerinin ikamet ettiği kıyı topluluğundaki evleri ve işyerlerini tehdit ediyor (David Swanson/AFP)

• 7/30

  9 Aralık 2024 - Suriyeli kurtarma ekipleri Şam'daki Sednaya hapishanesinde gizli bodrum katlarını ararken insanlar hapishanenin çatısında duruyor. Beşar Esad yönetiminin pazar günü düşmesinden beri, yakınlarından haber almayı uman Suriyeli siviller ülkenin en gizli ve en kötü şöhretli hapishanesi Sednaya'ya akın ediyor. İnsan hakları kuruluşlarınca "insan mezbahası" adıyla anılan Sednaya çok sıkı saklanan bir sırdı ve şu ana dek hapishanenin içinden hiç görüntü hiç alınamamıştı (Abdülaziz Ketaz/AFP)

• 8/30

  8 Aralık 2024 - Suriye'nin başkenti Şam'daki Emevi Camii. Heyetu Tahriru'ş Şam (HTŞ) öncülüğündeki silahlı örgütler başkent Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. BM Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, ülkenin bir dönüm noktasında olduğunu söyledi. Suriyeli muhalifler, bugün 16.00'dan yarın 05.00'e kadar Şam'da sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kutlama amacıyla da olsa kalabalık meydanlarda ateş açılmaması için çağrı yapıldı (Aref Tammawi/AFP)

• 9/30

  7 Aralık 2024 - İtfaiyeciler, Hollanda'nın Lahey kentindeki bir mahallede meydana gelen patlamanın etkisiyle yıkılan bir binanın önünde duruyor. Sabah erken saatlerde yaşanan patlamada 5 daire yerle bir oldu. Yetkililer en az bir kişinin hayatını kaybettiğini ve 3 kişinin yaralı olduğunu bildirdi. Enkaz altında kalanların sayısıysa net değil. Patlamanın nedeni henüz bilinmiyor fakat polis olay yerinden hızla ayrılan bir arabayı aradıklarını belirtti (Phil Nijhuis/AP)

• 10/30

  6 Aralık 2024 - Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınmasını talep eden protestocular, başkent Seul'deki Ulusal Meclis önünde toplandı. Yoon, hem muhalefetten hem de kendi partisinden aldığı tepkilerle 3 Aralık'taki sıkıyönetim kararından yaklaşık 6 saat sonra geri adım atmak zorunda kalmıştı. Muhalefet partileri, başkanın azledilmesi için önerge verirken sivil toplum kuruluşları da lideri istifaya çağırıyor (Kim Hong-ji/Reuters)

• 11/30

  5 Aralık 2024 - İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus yakınlarındaki Mevasi kampına hava saldırısı düzenledi. İsrail hava saldırıları çarşamba günü Gazze'nin güneyinde yerlerinden edilmiş Filistinlilerin kaldığı kampı vurdu ve yakındaki bir hastanenin yöneticisine göre en az 21 kişi hayatını kaybetti. Cenevre merkezli sivil toplum kuruluşu Avrupa-Akdeniz İnsani Hakları İzleme Örgütü (Euro-Med), İsrail'in dün düzenlediği saldırıda Filistinlileri "diri diri yaktığını" belirtti (Abdel Kareem Hana/AP)

• 12/30

  4 Aralık 2024 - ABD'nin New York kentinin Manhattan bölgesinde polis, Hilton Otel'in önünde gerçekleşen saldırının ardından olay yerindeki mermi kovanlarını işaretliyor. ABD'nin en büyük sağlık sigorta şirketlerinden UnitedHealthcare'in CEO'su Brian Thompson, silahlı saldırıda öldürüldü. Saldırganın olay yerinden bisikletle kaçıp Central Park'a gittiği açıklandı. Polis, sokak ortasında 50 yaşındaki Thompson’ı öldüren katili hâlâ arıyor (Stefan Jeremiah/AP)

• 13/30

  3 Aralık 2024 - Eski Gana Devlet Başkanı ve Ulusal Demokratik Kongre'nin (NDC) başkan adayı John Mahama'nın destekçileri Akra'da, 7 Aralık'ta yapılacak başkanlık seçimi öncesinde seçim konvoyunda NDC siyasi partisinin bayraklarını kaldırıyor. Gana'da iki dönem görev yaptıktan sonra istifa eden Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo'nun yerine geçecek isim için yapılacak oylamada ekonominin yönetimi kilit rol oynayacak. Oylama, Akufo-Addo'nun iktidardaki Yeni Yurtsever Parti'nin (NPP) adayı ve mevcut Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia'yla eski başkan ve NDC partisinin adayı John Mahama arasında sıkı bir yarışa dönüştü. Akufo-Addo'nun ikinci dönemine ekonomik kriz, enflasyon ve Gana'nın borç yükünü yönetmek için Uluslararası Para Fonu'yla 3 milyar dolarlık bir anlaşma yapmak zorunda bırakan zayıf para birimi damgasını vurmuştu (Olympia De Maismont/AFP)

• 14/30

  2 Aralık 2024 - Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te Avrupa Birliği (AB) kararının ardından başlayan protestolar sürüyor. Hükümet, AB'ye katılım müzakerelerinin 2028'e kadar askıya alınmasına karar vermişti. İçişleri Bakanlığı protestolarda 113 polisin yaralandığını ve 224 göstericinin de gözaltına alındığını duyurdu (Zurab Tsertsvadze/AP)

• 15/30

  1 Aralık 2024 - Şili'nin başkenti Santiago'da dev Örümcek-Adam balonu, Noel festivalinde sokaklardan geçti. Noel sezonunun başlangıcına işaret eden geleneksel Disney geçidinde Oyuncak Hikayesi'nden Buzz Lightyear ve ikonik Mickey Mouse'un yanı sıra birçok çizgi film karakteri vardı (Esteban Felix/AP)

• 16/30

  30 Kasım 2024 - Kosova'nın kuzeyinde, ülkenin elektriğinin neredeyse tamamını üreten iki termik santrale su sağlayan hasarlı kanalda bir polis devriye geziyor. Polis, cuma günü Varage köyünde meydana gelen patlamanın ardından kanalın çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Patlama sonrasında güç kaynaklarının büyük ölçüde sağlam olduğu görülmüş ancak bazı bölgelere içme suyu tedarikinde sıkıntı yaşanmıştı. Gece boyunca yapılan çalışmalarla, sabah saatlerinde geçici bir çözümle tekrar su verilmeye başlandı. Komşu ülke Sırbistan, önemli kanaldaki patlamadan sorumlu olduğu suçlamalarını reddetmişti (Valdrin Xhemaj/Reuters)

• 17/30

  29 Kasım 2024 - Notre-Dame Katedrali'nin restorasyonunda çalışan işçiler de dahil olmak üzere katılımcılar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un konuşması için katedralin nefinde toplandı. Macron, katedrali ziyaret ederek restorasyonda görev alanlara teşekkür etti. Fransa'nın en ünlü anıtlarından Notre Dame Katedrali, 2019'da çıkan yangında kullanılmaz hale gelmişti. Katedral yangından 5 yıl sonra, 7 ve 8 Aralık 2024'te düzenlenecek törenlerle yeniden açılacak (Sarah Meyssonnier/AFP)

• 18/30

  28 Kasım 2024 - Ukrayna'nın Lviv kentinde uygulanan elektrik kesintisi sırasında, jeneratörle aydınlatılan güzellik salonu faaliyet göstermeyi sürdürüyor. Bugün Ukrayna'nın enerji altyapısına devasa bir saldırı başlatan Rusya, dondurucu soğukların görüldüğü ülkeyi acil elektrik kesintileri uygulamaya zorluyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda bin gün eşiği geçen hafta geçilmişti (Yuriy Dyachyshyn/AFP)

• 19/30

  27 Kasım 2024 - Lübnan'da yerinden edilmiş yurttaşlar, Beyrut'un Dahiye bölgesindeki evlerine dönüyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki ateşkes bugün devreye girdi. Lübnan'la İsrail hükümetleri arasında ateşkes antlaşmasına varıldığını ABD Başkanı Joe Biden duyurdu. ABD ve Fransa'nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanmasına ilişkin destek sunacak (Bilal Hussein/AP)

• 20/30

  26 Kasım 2024 - Pakistan'ın başkenti İslamabad'da Pakistan Ordusu'ndan askerler, meclise çıkan yolu kapatmak için yerleştirilen konteynırın üzerinde nöbette. İmran Han'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi'nin destekçileri, eski başbakanın hapishaneden çıkartılması talebiyle hükümet karşıtı protesto düzenledi. Eylemcilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada ölü ve yaralılar var (Akhtar Soomro/Reuters)

• 21/30

  26 Ekim 2024 - Gürcistan'da parlamento ilk oturumunu gerçekleştirirken başkent Tiflis'te bir kadın geçen ayki genel seçimin sonuçlarına yönelik protestoda böyle görüntülendi. Parlamento önünde çadırlar kurarak eylem yapan muhalefet partililer ve destekçileri, meclise giren milletvekilleri protesto etti. Hükümeti seçimlerde hile yapmakla suçlayan göstericiler, yeniden seçime gidilmesini talep ediyor (Vano Shlamov/AFP)

• 22/30

  24 Kasım 2024 - Filistinliler, bir yardım kuruluşunun mutfağından yemek almak için toplanıyor. Gazze'deki ailelerin, yardım ekiplerinin nispeten daha fazla erişimi olduğu bölgelerde bile genelde günde sadece bir kez yemek yiyebildiği bildiriliyor. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı, Gazze'de devam eden insani krize önlem alınmazsa bu durumun yakında kıtlığa dönüşebileceğini aktarıyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin, İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı hakkında bu hafta çıkardığı tutuklama emri gerekçeleri arasında "bir savaş yöntemi olarak aç bırakma" suçu da vardı (Mohammed Salem/Reuters)

• 23/30

  23 Kasım - Birleşmiş Milletler'in belirlediği 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde İtalya'da binlerce kişi sokağa döküldü. Birleşmiş Milletler'e göre, kadınlara ve kızlara yönelik şiddet dünyadaki en yaygın insan hakları ihlallerinden biri. Dünya çapında, neredeyse üç kadından biri hayatında en az bir kez fiziksel veya cinsel şiddete maruz kalıyor. İtalyda'da "Non Una di Meno (Bir Kadın Daha Eksilmesin)" adlı sivil inisiyatifin girişimiyle gerçekleştirilen yürüyüşte kadınlar "Ataerkilliği silahsızlandıralım" yazılı pankart taşıdı (Yara Nardi/Reuters)

• 24/30

  22 Kasım 2024 - Sırbistan'ın Novi Sad kentindeki bir tren istasyonunun çatısının çökmesiyle 15 kişinin hayatını kaybetmesinden üç hafta sonra, göstericiler Belgrad'ın merkezinde sessiz bir protesto düzenliyor. Tren istasyonundaki büyük beton çatı, 1 Kasım'da aniden çökmüştü. Yetkililer geniş kapsamlı bir soruşturma sözü vermiş ve Sırbistan İnşaat, Ulaşım ve Altyapı Bakanı Goran Vesic istifa etmişti. Eylemciler, ölümcül kazanın sorumlularının tutuklanmasını talep ediyor (Andrej Isakovic/AFP)

• 25/30

  21 Kasım 2024 - Lübnan'da itfaiye, başkent Beyrut'un güneyindeki Haret Hreik mahallesine İsrail'in düzenlediği hava saldırısı sonucu çıkan yangınlara müdahale ediyor. İsrail'le Hizbullah arasındaki çatışmalar sürerken bugün Uluslararası Ceza Mahkemesi, Gazze'de savaş suçu işledikleri gerekçesiyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkardı. (Lahey'deki mahkeme, açıklamasında Hamas lideri Muhammed Deif hakkında da tutuklama emri çıkardığını duyurdu (AFP)

• 26/30

  20 Kasım 2024 - Yunanistan'da ekonomik koşulların iyileştirilmesi çağrısıyla ülke genelinde işçiler 24 saatlik genel greve gitti. Grev ülke genelinde toplu taşımayı aksattı ve hayatı durma noktasına getirdi. Yunanistan Genel İşçi Konfederasyonu açıklamasında "Fiyatlar ve kiralar fırladı, maaşlarsa düşük kaldı" ifadelerini kullandı (Aris Messinis/AFP)

• 27/30

  19 Kasım 2024 - Birleşik Krallık'ta çiftçiler başkent Londra'da protesto düzenledi. Sokaklara dökülen binlerce çiftçi, veraset vergisinin değiştirilme planının geri çekilmesi talep etti. Protestocular arasında ünlü Top Gear programının sunucusu Jeremy Clarkson da yer aldı (Ben Stansall/AFP)

• 28/30

  18 Kasım 2024 - Gazze'nin merkezindeki El-Cela Caddesi caddesinde halk, İsrail saldırısı sonrasında yıkılan evin başında toplanıp enkaz altında kalanları kurtarmaya çalışıyor. Hamas kontrolündeki Gazze'de Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 76 kişinin öldüğünü ve 158 de yaralı olduğunu açıkladı. İsrail, Lübnan'ın başkenti Beyrut'a da saldırılar düzenledi (Ömer El-Kattaa/AFP)

• 29/30

  18 Kasım 2024 - Brezilya yerlileri Rio de Janerio'daki G20 zirvesi öncesinde düzenlediği protestoda ABD Başkanı Joe Biden, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Japonya Başbakanı İşiba Şigeru'nun figürlerini suya gömdü. Protesto, dünyanın en zengin ülkelerinin gezegendeki iklim ve biyolojik çeşitlilik sorunlarının çözümüne liderlik etmedikleri söylemiyle düzenlendi (Pablo Porciuncula/AFP)

• 30/30

  16 Kasım 2024 - Ölen bir kambur balina, Güney Afrika'nın yasama başkenti Cape Town'da Ulusal Deniz Kurtarma Enstitüsü (NSRI) tarafından çekiliyor. Avcılık, geçmişte kambur balina sayısında ciddi bir düşüşe yol açmıştı. ABD, 1973'te tüm kambur balinaları nesli tehlikede kategorisine almıştı. 1985'te ticari balina avcılığına getirilen moratoryum, kambur balina popülasyonunun artışında önemli bir rol oynadı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi, halihazırda 14 farklı popülasyonun 4'ünün neslinin tehlikede, birininse tehdit altında olduğunu bildiriyor (Nic Bothma/Reuters)

Bitmemiş bir çatışmanın halkası

Yukarıdaki yaklaşım, bahsi geçen Rus-İran zaferini eksik ve Suriye üzerinde halen devam eden uluslararası ve bölgesel çatışmanın yalnızca bir aşaması olarak değerlendirmeye odaklandı.

Böylece Türkiye ikinci turu kazandı ve müttefikleri aracılığıyla Esad rejimini ortadan kaldırmayı başardı. Bu, büyük olasılıkla değiştirilmesi pek mümkün olmayan kesin bir tasfiyedir.

Rejimin geride bıraktıkları ve daha sonra ortaya çıkacak olanlarla birlikte bundan farklı bir sonuç düşünmek mümkün değil ama sahne bundan daha karmaşık ve yaşananların devam edebilecek bir çatışmanın bir bölümü olma ihtimali yüksek.

Galipler haritasının başında, el-Kaide bağlantılı Heyet Tahrir eş-Şam örgütünün lideri el-Colani yer alıyor. Kendisi yeni bir kıyafetle ve gerçek ismi Ahmed eş-Şara olarak geri döndü.

İçeride ve dışarıda, en önemlisi de elbette çeşitli azınlıklara sahip Suriye halkına ılımlı, güven verici mesajlar gönderiyor.

Ancak durum istikrarlaştığında silahlı örgütler arasında çatışma çıkma potansiyeli yüksek olup, sadece bir olasılık değil.

Bütün bunlardan daha önemlisi, ordunun bu korkunç çöküşünden sonra, devlet dışı silahların kaderinin ne olacağı konusundaki zor sorudur.

Çoğu Suriye topraklarını gerçekten terk etmiş olsa da halen var olan İran ve Şii milislerin en kısa sürede Suriye topraklarını terk etmesi bekleniyorsa, geriye Amerikan, Rus ve Türk kuvvetlerinin varlığı problemi kalıyor.

Bu problem ise güçlü bir seçilmiş hükümetin varlığı dışında büyük ihtimalle çözülemeyecek. Ancak Suriye sahasında dış taraflar arasındaki etkileşimler ve pazarlıklar, bir süre devam edebilecek düzenlemelerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

En büyük problem Kürt sorunu olmaya devam ediyor ve Kürtlerin kuzey bölgelerinde elde ettikleri kazanımlar ve yarı özerklik, onların bundan vazgeçmesini düşünmeyi zorlaştırıyor.

Burada her an Türkiye ve ona bağlı fraksiyonlar ile diğer fraksiyonlar arasında potansiyel bir çatışma patlak verebilir.

Ama Türkiye’nin Şam'da müttefik veya kendisine bağlı bir hükümetin başa geçmesine ilişkin oynadığı bahis, bu çatışmayı erteleyebilir.

Ne var ki, Türkiye'nin özellikle kırsal kesimde ve yerinden edilmiş Sünni kesimler arasında halihazırda sahip olduğu nüfuza rağmen, Suriye halkının demografik ve kültürel yapısı göz önüne alındığında bu bahsi kazanması zor görünüyor.

Bu düzenlemelerde ABD'nin rolünün belirleyici olacağı da açık. Nitekim ABD, Münbiç'te Türkiye yanlısı fraksiyonlar ile Kürt fraksiyonlar arasında arabuluculuk yapmaya başladı bile.

Silah probleminin yanı sıra, Beşşar sonrası Suriye'nin karşı karşıya olduğu zorluklar, Beşşar dönemindeki zorlu ekonomik koşullar, yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşü, yeniden inşa ve dağınık güçler arasında siyasi uzlaşmayla sınırlı değil. Ahmed Şara'nın Suriye'yi içinde bulunduğu çıkmazdan kurtaracak dengeli liderliği ortaya koyabileceğinden emin olmak mümkün.

Öte yandan, ortalığı karıştıran, zarar veren ve ülkenin onurundan ve gücünden geriye kalanları da yok eden İsrail problemi var.

Müdahalelerinin sonuçları kapsadığı alanlarda açıkça görülüyor, Suriye ordusunun ve devletin imkân ve kabiliyetleri sistematik olarak tahrip ediliyor.

Bu aşamada pek çok şey geçiş dönemine ilişkin düzenlemelere, yabancı nüfuzun sadece Türkiye, Batı ve İsrail müdahaleleriyle mi sınırlı kalacağına, yoksa henüz ufukta görünmeyen ama ülkenin başka gerekçelerle bölünmesi ile çatışma senaryolarının önüne geçilmesi için çıkış yolu sunabilecek, önemli Arap müdahaleleri için bir fırsat mı olacağına bağlı olacak.

Çatışmaların patlak vermesi ve ülkenin bölünmesi durumunda gelecek yeni zaferi, Suriye etrafındaki çatışmada başka bir aşamaya veya raunda dönüştürecektir.

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Bu makale Independent Türkçe için Independent Arabia gazetesinden çevrilmiştir.

Independent Arabia