Mars'taki Arsia Mons volkanının üzerinde belirip kaybolan gizemli bulutun nasıl oluştuğu sonunda anlaşıldı.
Bilim insanları, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Mars Express uzay aracındaki kamerayı kullanarak ince ve uzun bulutun yaşam döngüsünü belirledi.
Görsel İzleme Kamerası (Visual Monitoring Camera) diye bilinen, yüksek çözünürlüklü ve geniş açılı kamerayla elde edilen bulgular, bilim dergisi JGR Planets'te yayımlandı.
Araştırmanın yazarları, söz konusu kamerayla yapılan gözlemleri, Mars Express'teki diğer cihazların ve Hindistan Uzay Araştırma Örgütü'nün Mars Orbiter Görevi'nin verileriyle birleştirdi. Ayrıca NASA'nın MAVEN (Mars Atmosferi ve Uçucu Evrimi / Mars Atmosphere and Volatile EvolutioN), Mars Reconnaissance Orbiter (Mars Keşfi Yörünge Aracı) ve Viking 2 isimli uzay araçlarından gelen bilgilerden faydalanıldı.
ESA'nın internet sitesinde salı yayımlanan açıklamada araştırmanın ortak yazarı Agustin Sánchez-Lavega'nın şu ifadelerine yer verildi:
Mars yörüngesindeki birçok uzay aracı, izledikleri yörünge nedeniyle yüzeyin bu kısmını öğleden sonraya kadar gözlemleyemiyor. Bu araştırma, Mars'ın son derece ilginç özelliğinin ilk ayrıntılı keşfi.
Araştırmada Kızıl Gezegen'in ilkbahar mevsiminde ortaya çıkan esrarengiz bulutun uzunluğunun bin 800 kilometreyi, çapının da 150 kilometreyi bulabildiği belirtildi.
ESA söz konusu oluşumu, "Mars'ta şimdiye kadar görülen en büyük 'orografik' bulut" diye niteliyor.
Bu niteleme, esrarengiz bulutun, rüzgarın gezegen yüzeyindeki dağlar veya volkanlar gibi topografik şekiller tarafından yukarı doğru itilmesiyle ortaya çıktığı anlamına geliyor.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Verilere göre bulut, birkaç ay boyunca her sabah hızla tekrarlayan günlük bir döngüden geçiyor. Yanardağın batı yamacında 45 kilometre yüksekte gün doğumundan önce ortaya çıkan bulut, iki buçuk saat boyunca batıya doğru genişliyor.
Daha sonra genişlemeyi bırakan bulut, ortaya çıktığı ilk konumdan uzaklaşıyor ve yüksek irtifadaki rüzgarlar yüzünden batıya doğru sürükleniyor. Günün ilerleyen saatlerinde Güneş'in yükselmesiyle hava sıcaklıkları arttığı için tamamen buharlaşıyor.
Uzmanlar orografik bulutların Dünya'da da görüldüğünü ama Mars'taki gibi sıradışı boyutlara ulaşamadığını belirtiyor.
Fizik profesörü Sánchez-Lavega, "Bu bulutu anlamak bize heyecan verici bir fırsat sunuyor" diyor ve ekliyor:
Böylece bu bulutların oluşumuna dair modeller oluşturabiliriz. Modeller, hem Mars'ta hem de Dünya'daki iklim sistemlerine ilişkin bilgi birikimimizi artırır.
Independent Türkçe, CNET, ESA
Derleyen: Çağla Üren
