Azerbaycan ve Ermenistan arasında geçen 27 Eylül'den beri devam eden çatışmalarda Rusya'nın girişimiyle ateşkes sağlandı.
Daha önce de iki devlet arasında üç kez ateşkes sağlanmaya çalışılmış ancak bu anlaşmalar başarıya ulaşmamıştı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 9 maddelik anlaşma hakkında kamuoyuna verdiği bilgide Ermenistan'ın yenilgiyi kabul ettiğini iddia etti.
27 Eylül'den bu yana 300 yerleşim yerinin Azerbaycan ordusu tarafından kurtarıldığını belirten Aliyev, Ağdam'ın 20 Kasım'a, Kelbecer'in 15 Kasım'a, Laçin'ın ise 1 Aralık'a kadar Azerbaycan'a geri verileceğini belirtti.
Buna karşın Ermenistan ile Karabağ'ın bağlantısını sağlayan Laçin koridoru ile Dağlık Karabağ'da iki ordunun güçleri arasındaki temas noktalarına iki bin kişilik bir Rus gücü yerleştirilecek.
Anlaşmada dikkat çeken noktalardan biri de Azerbaycan ile Nahçivan arasında bağlantıyı sağlayacak güvenli bir yolun tahsis edileceğine dair madde.
Türkiye masada mı değil mi?
Söz konusu anlaşmanın ardından belli olmayan noktalardan biri de savaşın başından beri Azerbaycan'a destek veren Türkiye'nin durumu.
Türkiye'nin masada olacağını iddia edenler olduğu gibi masa dışı kaldığını öne sürenler de var.
Sonuç olarak sağlanan anlaşmayı bütün yönleriyle konunun uzmanlarına sorduk.
İlk sorumuz süreçten kimin avantajlı çıktığı oldu.
Genel görüş anlaşmanın Azerbaycan açısından olumlu olduğu yönünde.
İşte o görüşlerden bazıları.
"Azerbaycan için büyük bir zafer, Ermenistan için büyük yenilgi"
Emekli Büyükelçi Yalım Eralp, varılan anlaşmanın Azerbaycan için bir zafer, Ermenistan açısından büyük bir yenilgi olduğunu iddia ederek, Azerbaycan'ın birçok toprağını kurtardığını söyledi.
"Türkiye'nin masa dışı kaldığı iddialarına katılıyor musunuz?" sorusunu Eralp, "Türkiye Ermenistan'la ilişkisi olmayan bir ülke. Masada oturmak gibi bir hakkı olmayabilir. Ama kurulacak barış gözetlemelerinde Türkiye'nin de olması doğal. Sonuçta varılan nokta Azerbaycan açısından büyük başarı. Rusya, savaş belirli bir noktaya gelince kendini duruma müdahil olmak zorunda hissetti" diye cevapladı.
"Anlaşma ile Rusya, Ermenistan'ı mutlak hakimiyetini altına aldı"
Ortaya çıkan sonuç için "Gayet başarılı bir anlaşma" yorumunda bulunan Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, şu değerlendirmede bulundu:
"Minsk Grubu'nun söz hakkı sahibi olması gibi bir durum çıkmadı. Başından beri Türkiye ile Rusya arasında çözülecek bir sorun gibi görünüyordu. Ermenistan'da zaten Rusya'nın bir gücü var idi. Anlaşma ile Rusya, yeni sömürgecilik kapsamında bakıldığında Ermenistan'ı mutlak hakimiyeti altına almıştır. Rusya'nın Kafkasya'da yeniden ağırlığını hissettirecek bir anlaşma yapılmıştır."
"Şartlı ateşkes Ermenistan'ın teslim olmasıdır"
"Birincisi Azerbaycan ele geçirdiği toprakları elinde bulundurarak savaştan zaferle çıkmıştır" diyen Özülker, "Şuşa'nın kaybı ile Ermenistan daha fazla kayıp vermemek için yenilgiyi kabul etmiştir" ifadelerini kullandı.
Anlaşma kapsamında Türkiye'nin de bölgede söz hakkı olduğunun kabul edildiğini iddia eden Özülker, şu noktaya dikkati çekti:
"Bu henüz bir barış anlaşması değildir. Şartlı bir ateşkes anlaşması kapsamında Ermenistan'ın teslim olmasıdır. Karabağ, üç bin km'lik bir alan. Bunun yüzde 40 Azerbaycan tarafından ele geçirilmiş oldu. Geri kalanın ne olacağına sonra bakılacak. Ancak son sözün söylenmediğini köprünün altından daha çok sular akacağını söyleyebiliriz."
"Fransa kaybetti, Azerbaycan'ın bir güç olduğu tescilledi"
Ermenistan'ın bir gücünün kalmadığını ve Ermenistan'ı destekleyen Fransa'nın da kaybettiğini öne süren Özülker, anlaşma ile Azerbaycan'ın da bir güç, bir devlet olduğunu tescil edilmiş olduğunu belirterek, bunun sevindirici bir durum olduğunu kaydetti.
"Azerbaycan ideallerinin yarısını gerçekleştirmiş olarak masaya oturacak"
Başkent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Danışmanı Ercan Çitlioğlu, Azerbaycan'n gayet karlı çıktığı görüşünde.
Azerbaycan'ın, şu anda işgal altındaki topraklarının yarısına yakınını kurtardığını ifade eden Çitlioğlu, "Bunlar içerisinde dört tane önemli yerleşim birimi de var. Azerbaycan'ın yıllardır söylediği ideallerinin yarısının gerçekleşmiş olması anlamına gelir ki bu da Azerbaycan'a müzakere masasına daha güçlü şekilde oturmasını sağlar" yorumunda bulundu.
"Rusya, Ermenistan'ın daha fazla zarar görmesini engellemek istedi"
Çitlioğlu, Rusya'nın tarafları ateşkese zorlamasının bir nedeni olarak Azerbaycan başarıları karşısında Ermenistan'ın daha fazla zarar görmesini engellemek olduğunu belirtti.
"Türkiye, masada fiilen yer almasa bile varlığı hissedilecek"
Çitlioğlu, Türkiye'nin bundan sonraki rolüne dair de "Türkiye müzakere masasında fiilen yer almasa bile Azerbaycan'ın zaferi üzerinde etkisi ve katkısı ile bir anlamda fiilen olmasa bile masada varlığının hissedileceği bir noktada" diye konuştu.
"Anlaşmanın kısmen olumlu kısmen olumsuz yanları var"
Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu, anlaşmanın kısmen olumlu kısmen de olumsuz yanları olduğu görüşünde.
Anlaşma ile artık kan dökülmeyecek olmasının işin olumlu yanı olduğunu söyleyen Kuloğlu, Laçin Koridoru'na Rus askeri gücünün yerleşmesini ise olumsuz olarak niteleyerek şöyle konuştu:
"Rusya, bir noktada Azerbaycan'ın ilerlemesine ve Ermenistan'ın da aldığı derse yeter diyerek kontrolü kaybetmemek için duruma müdahale etmiş durumda. Ermenistan'ın yedi tane reyondan çekilmesinin ardından Rusya, Dağlık Karabağ'ın statüsüne dair yeni bir anlaşma için çalışabilir. Sonuç olarak Rusya'nın orada kalıcı olarak devam edeceği anlaşılıyor."
"Rusya, Türkiye'nin masada olmasını ister mi bilemiyorum"
Türkiye'nin masada olması noktasında Azerbaycan'ın ısrarcı olacağını ancak Rusya'nın buna razı olup olmayacağını bilmediğini söyleyen Kuloğlu, Türkiye'nin yine de bir şekilde masada olacağını belirtti.
"Rusya, Biden gelmeden arka bahçesindeki pürüzü temizliyor"
Anlaşmayı olumlu nitelendiren isimler arasında olan Emekli Korgeneral İsmail Hakkı Pekin, Rus barış gücünün etnik Ermeni nüfusun yoğun olduğu yerlere yerleşeceğini belirterek şunları söyledi:
"Yeteri kadar savaşıldı. Azerbaycan savaşta alamadığı yerleri anlaşma ile alıyor. Anlaşmanın başka maddeleri var mıdır bilemiyoruz. Gözlem noktalarının kurulmasıyla ilgili Türkiye ile de görüşülüyor. Paşiyan bundan sonra başbakan olarak kalamaz. Ya istifa eder ya askeri darbe ile gider. Rusya, süreci Türkiye ve Azerbaycan'la birlikte yürütüyor. Rusya, Biden gelmeden arka bahçesindeki pürüzü halletti."
"Anlaşma uygulanamazsa Rus gücünden dolayı ikinci operasyon zora girer"
Ermenistan savaşı kaybedeceğini anlayan Rusya'nın devreye girerek anlaşmayı sağladığını kaydeden Stratejik Düşünce Enstitüsü Güvenlik ve Savunma Koordinatörü Emekli Albay Mithat Işık, anlaşmaya uyulup söz verildiği gibi Laçin ve Kelbecer'in Azerbaycan'a iadesinin sağlanması halinde Azerbaycan açısından iyi bir anlaşma olduğunu söyledi.
Işık, Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'a bağlayan kritik Laçin koridorunun artık Rusya'nın hakimiyetinde olduğunu söyleyerek, şöyle devam etti:
"Laçin'in Azerbaycan'a iadesi konusunda Ermeniler ayak sürtebilir. Bu durumda Azerbaycan Ordusu'nun buraya ikinci bir operasyon başlatması daha zor olacaktır. Çünkü karşısında Rus barış gücü de olacak. Böyle bir durumda Rusya'nın da onayını almak gerekecek. Anlaşma öncesi Laçin'in kurtarılması gerekiyordu."
"Biden yönetimi öncesinde Rusya anlaşma ile ön aldı"
Barış izleme merkezinde Rusya ile birlikte Türk askerinin olmasının ve Nahçivan bağlantısının sağlanmasının Azerbaycan için önemli olduğunu kaydeden Işık, sözlerini şöyle tamamladı:
"Biden'ın seçilmesi Ermenistan'ın lehine olacak diye de Rusya ön almış olabilir. ABD'nin bölgeye girip inisiyatif alma riskine karşılık öncesinde sorunu çözmek için Rusya hamlesini yaptı."
© The Independentturkish
