Sosyal güvenlik, en genel anlamıyla Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından hazırlanan Dünya Sosyal Güvenlik Raporu'nda, sosyal ve ekonomik bir gereklilik olduğu kadar, aynı zamanda bir insan hakkı olarak tanımlanmaktadır.

Daha detaylı diğer bir tanımda ise; mesleki, fizyolojik veya sosyo-ekonomik herhangi bir riske maruz kalınması sonucu, çalışma ve gelir elde etme olanağından geçici veya sürekli olarak yoksun bulunan bireye, insan onuruna yakışır biçimde yaşamını devam ettirebilmesini sağlayan önlemlerin ve katkıların bütünü olarak yapılmıştır.

Bu yazımızda sosyal güvenlik sistemi içinde sağlanan desteklerden birisi olan hastalık halinde yapılan yardımları ele alacağız.

Hastalık hali nedir?

4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalıların, iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş göremezliğine neden olan rahatsızlıklara, hastalık halidir denir.

Hastalık sigortasının kapsamında bulunan sigortalılar kimlerdir?

• 4/a sigortalılık statüsüne tabii sigortalılar
• Aday çırak, çırak ve stajyerler,
• Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri
• İntörn öğrenciler
• Ev hizmetlerinde çalışanlardan ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olanlar hastalık sigortasının kapsamında bulunmaktadır.

4/b sigortalılık statüsüne tabi sigortalılara 5510 sayılı Kanuna göre hastalık sigorta kolundan geçici iş göremezlik ödeneği verilmemektedir.

Hastalık sigortasından sağlanan haklar nelerdir?

Hastalık sigortasından sigortalıya, hastalık hali nedeniyle çalışmaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Geçici iş göremezlik ödeneği nedir?

Geçici iş göremezlik; sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama halidir.

Geçici iş göremezlik ödeneği; sosyal sigortacılık bakımından, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kollarından istirahatli bulunan sigortalıya, işten kaldığı günler için SGK tarafından ödenen parasal yardımdır.

Geçici iş göremezlik ödemeleri ne kadardır?

Hastalık halinde geçici iş göremezlik ödeneği; SGK tarafından  yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla sigortalıya ortaya çıkan iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için verilmektedir.

Hastalık halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği,

• Yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı,
• Ayaktan tedavilerde ise günlük kazancın üçte ikisidir.

Geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak için şartlar nelerdir?

Geçici iş göremezlik ödeneği ödenebilmesi için;

• İstirahatın başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
• İş göremezliğin başladığı tarihten önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
• SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması gerekmektedir.

Sigortalılık niteliği ne zaman sona erer?

Hastalık halinde sigortalılık niteliği;

Sigortalının Kanuni ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,

Diğer hallerde ise hizmet akdinin sona erdiği tarihi veya terk tarihini takip eden onuncu günden başlanarak yitirilmiş sayılır.

Sigortalılık niteliğinin sona erdiği tarihten sonra hastalık hali nedeniyle alınan istirahat raporlarına, ilk istirahat raporu ya da devam raporu olup olmadığına bakılmaksızın geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez.

Geçici iş göremezlik ödemeleri nereden yapılmaktadır?

Geçici iş göremezlik ödenekleri, anlaşmalı banka şubeleri aracılığı ile yapılmaktadır.

Geçici iş göremezlik ödeneğinin bankaya aktarılıp aktarılmadığını nasıl öğrenilir?

4/a ve 4/b sigortalılık statüsüne sahip sigortalılar “İş Göremezlik Ödeme” durumlarını ve ödenen miktarı, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun 4A/4B İşgöremezlik Ödemesi Görme adresine tıklayarak sorgulayabilirler.

Geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanmak için nasıl müracaat edilir?

4/a sigortalılık statüsüne tabii sigortalıların geçici iş görmezlik ödeneğine ilişkin işlemleri e-ödenek programı ile elektronik ortamda yapılmaktadır.

4/a sigortalılarının istirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışıp çalışmadığının işverenlerince SGK'ya elektronik ortamda bildirilmesi gerekmektedir.

Ancak 4/a sigortalılarının geçici iş göremezlik ödeneklerini alabilmeleri için işyerinde çalışmadıklarına dair işverenlerince bildirimde bulunulması şartı aranmaz.

İstirahatin bitim tarihi itibariyle gerekli işlemler yapılarak sigortalının hak ettiği geçici iş göremezlik ödeneği anlaşmalı bankanın herhangi bir şubesinden çekilebilecek şekilde hesaba aktarılır.

Sorularınız için: [email protected]

Independent Türkçe